Sjá menn ekki bráðum að sér og hætta við?

Mér hefur orðið tíðrætt um þær athugasemdir sem bárust vegna fyrirhugaðrar Bitruvirkjunar á Hengilssvæðinu, enda ekki að ástæðulausu. "Víða er pottur brotinn" segir máltækið. Í þessu máli er ekki um nokkra brotna potta að ræða heldur eru heilu álverakerin hreinlega í maski.

Í fyrri færslum hef ég birt ýmsar athugasemdir víða að og sagt frá alvarlegum göllum sem vísindamenn hafa bent á við vinnubrögð sem viðhöfð voru af hálfu þeirra aðila sem unnu mat á umhverfisáhrifum virkjanaframkvæmda.

Þótt talsmaður Orkuveitu Reykjavíkur hafi gert tilraunir til að gera lítið úr því að hluti af tæplega 700 athugasemdum við virkjanaframkvæmdirnar hafi verið samhljóða eru allar þær sem hér hafa verið birtar eða verða birtar úr hinum hópnum, þeim ósamhljóða. Eins og þeir sjá sem nenna að lesa þetta allt saman eru athugasemdirnar mjög alvarlegar og vel rökstuddar - sem þær samhljóða voru reyndar einnig. Enn á ég nokkrar athugasemdir óbirtar sem ég hef fengið sendar.

Í þetta sinn birti ég athugasemd Framtíðarlandsins. Hún er tekin af vefnum hér:  http://framtidarlandid.is/hellisheidarvirkjanir.
VARÚÐ - þetta er dágóð lesning en alveg frábærlega áhugaverð og kemur öllum við!

________________________________________________________ 

Reykjavík 9. nóvember 2007

Efni: Athugasemdir vegna frummatsskýrslna um Bitruvirkjun og Hverahliðarvirkjun

1.    Virkjanir Orkuveitu Reykjavíkur við Bitru og Hverahlíð eru tilkomnar vegna samnings um orkusölu til álvers við Helguvík. Sama á við stækkun Hellisheiðarvirkjunar. Í 5.gr.laga um umhverfismat er gert ráð fyrir því að séu fleiri en ein framkvæmd á sama svæði eða framkvæmdirnar háðar hver annarri geti Skipulagsstofnun metið áhrif þeirra sameiginlega. Hvoru tveggja á sannarlega við í þessu tilviki. Allar líkur eru á að virkjanirnar séu að nýta sama jarðhitageyminn, en ekki er áætlað hver sameiginleg áhrif þeirra eru, , einungis er reynt að meta áhrifin af hverri fyrir sig.  Áhrifasvæði virkjana á loftgæði eru einnig það sama eða skarast mjög en þær eru allar staðsettar í næsta nágrenni við höfuðborgarsvæðið. Ennfremur er afar hæpið að fjalla ekki um heildaráhrif framkvæmda á upplifun af landslagsheild með myndrænum hætti. Til viðbótar virkjunum  verða sjónræn áhrif af fyrirhuguðum háspennulögnum um sama svæði, hvort heldur er í strengjum eða háspennulínum.
Hér hefði því verið afar brýnt að fjalla um umhverfisáhrif sameiginlega og að það skuli ekki gert gefur villandi mynd af þeim umhverfisáhrifum sem munu verða. Það hefði verið eðlilegt að fjalla að lágmarki um framkvæmdir á Hellisheiði við stækkun Hellisheiðarvirkjunar, Bitruvirkjun og Hverahlíðarvirkjun ásamt háspennulögnum Landsnets um svæðið.
Enn æskilegra hefði verið að meta sameiginlega að auki álver við Helguvík og fyrirhugaðar virkjanir Hitaveitu Suðurnesja, (stækkun Reykjanesvirkjunar, Svartsengis og virkjanir á Krýsuvíkursvæðinu) og/eða aðrar þær virkjanir sem nauðsynlegar eru til að afla álverinu orku.

2.      Í frummatsskýrslum um Bitruvirkjun og Hverahlíð kemur fram að orkuvinnsla sé „ágeng“ og að bora þurfi nýja vinnsluholu á 2 – 4 ára fresti allan rekstrartímann til að viðhalda vinnslugetu. Ennfremur kemur fram að hitalækkun á vinnslutíma sé áætluð um 10°C og allt að 1000 ár taki varmaforðann að endurnýjast. Massaforðinn endurnýjast á skemmri tíma að því er talið er en þó taki það áratugi. Áætlað er að eftir um 60 ára nýtingu svæðisins þurfi það um 60 ára hvíld. Þrátt fyrir þetta fullyrða skýrsluhöfundar að um „sjálfbæra vinnslustefnu sé að ræða“ og „falli ágætlega að markmiðum um sjálfbæra þróun“ með tilvísun til þess að vænta megi tækniþróunar í framtíðinni sem gera muni afkomendum okkar kleift að bora dýpra og nýta orkuna betur. Þá er í skýrslunni einnig tekið fram að rannsóknargögn skorti til þess að þetta mat teljist áreiðanlegt . Reynsla af öðrum svæðum er heimfærð á bæði Bitruvirkjun og Hverahlíðarvirkjun.  Ekki er nein tilraun gerð til þess að meta heildaorku sem áætla má að sé vinnanleg úr jarðhitageyminum með bestu nýtingaraðferð né heldur hversu hátt hlutfall þess megi gera ráð fyrir að nýta í fyrirhuguðum virkjunum. Rýrir það möguleika á að leggja mat á fyrirhugaða auðlindanýtingu á svæðinu.
Útilokað er að fallast á þessa túlkun á hugtakinu sjálfbær nýting “auðlindar”. Svæðið sem dælt er úr hlýtur að verða metið á þeim forsendum hvernig jarðhitanáman sjálf er nýtt, en ekki hvort unnt sé í framtíðinni að sækja í dýpri námur ellegar að kreista meira úr því sem upp er dælt.
Jafnframt verður að gagnrýna alvarlega að ekki skuli hafa verið gerðar fullnægjandi rannsóknir áður en stærð virkjunar var ákveðin. Það hefur í för með sér alvarlega hættu á að óafturkallanleg ákvörðun sé tekin á grundvelli ófullnægjandi upplýsinga sem auðveldlega hefði mátt afla með hæfilegum undirbúningstíma.
Ennfremur kemur hvergi fram í skýrslunni svo skýrt sé hversu slaklega fyrirhugað sé að nýta orkuna sem upp úr jörðunni kemur, en fyrir liggur á öðrum vettvangi að ætlunin sé að henda á bilinu 85-90% orkunnar. Þetta fellur engan veginn að markmiðum sjálfbærrar þróunar né nokkrum öðrum markmiðum um eðlilega auðlindanýtingu. Óska verður eftir úrlausnum á þessu atriði ellegar að skoða hvort ekki sé rétt að fresta virkjunarframkvæmdum uns betri nýting reynist möguleg, sérstaklega með hliðsjón af ágengri nýtingu svæðisins.

3.    Ekki liggur fyrir á þessu stigi hver verður áætluð heildarlosun vegna allrar orkuvinnslu fyrir álverið í Helguvík. Hér skortir enn á heildarmynd á losun jarðvarmavirkjananna og álversins samtals. Þó er ljóst af skýrslunum að losun frá virkjununum verður verulegt hlutfall af losun álversins sjálfs, eða um 25.000 tonn frá Hverahlíð og 31.000 tonn frá Bitruvirkjun. Að meðtalinni losun frá stækkun Hellisheiðarvirkjunar veður því losun frá þessum virkjunum alls um 85.000 tonn árlega eða um 21% losunar álversins sjálfs. Þá er enn ótalin losun í jarðgufuvirkjunum þeim sem Hitaveita Suðurnesja fyrirhugar vegna sama álvers. Jarðgufuvirkjanirnar eru undanþegnar lögum um losunarheimildir, sem í sjálfu sér er gagnrýnivert og hlýtur fyrr eða síðar að koma til endurskoðunar. Það breytir þó engu um að kostnaður samfélagsins er til staðar þar sem önnur starfsemi hlýtur með einum eða öðrum hætti að taka þennan bagga á sig og annað hvort draga úr losun á móti, afla losunarheimilda ellegar standa fyrir annars konar mótvægisaðgerðum enda ljóst að íslenskt samfélag mun standa frammi fyrir takmörkum síminnkandi losunarheimilda. Að undanþiggja losun við raforkuframleiðslu loftslagskvótum í stað þess að kostnaður vegna þeirra komi fram í rekstrarkostnaði álversins er auðvitað ekkert annað en samfélagsleg niðurgreiðsla til stóriðjunnar.

4.    Fyrirhugað er að báðar virkjanirnar muni losa verulegt magn brennisteinsvetnis og sama á raunar einnig við um Hellisheiðarvirkjun. Ljóslega stefnir í að samanlagt muni losun frá þessum virkjunum öllum verða um 21.000 tonn árlega, en auk þess virðist mega vænta hlutfallslega enn meiri losunar frá jarðgufuvirkjunum á Krýsuvíkursvæðinu. Hér vantar enn mat á heildaáhrifum allra þeirra jarðgufuvirkjana i nágrenni borgarinnar sem fyrirhugaðar eru vegna Helguvíkur. Þó kemur fram í skýrslunni að búist er við því að einungis vegna virkjananna á Hellisheiði séu 8-16% líkur á því að klukkustundarmeðaltal brennisteinsvetnis verði það hátt innan borgarmarkanna að lykt sé merkjanleg. Þar við bætast áhrif virkjana HS. Það hljóta að teljast verulegar líkur.
Nú þegar eru fram komin ákveðin óþægindi vegna brennisteinsvetnis í borginni á ákveðnum dögum vegna losunar í fyrsta áfanga Hellisheiðarvirkjunar sem undirstrikar enn þörfina á að meta heildarmyndina. Má benda á að skv.leiðbeiningum WHO um loftgæði, (kafli 6), er bent á að til þess að forðast óþægindi vegna lyktar verði að setja mun strangari mengunarmörk en af heilsufarsástæðum. Um þetta er ekkert fjallað í skýrslunni.
Í skýrslunni segir að áhrif brennisteinslosunar verði hverfandi og það rökstutt með því að brennisteinsvetnið muni rigna fljótt niður. Ekki kemur fram í skýrslunni hver áhrif þess eru á umhverfið né hvers vegna ekki þurfi að fjalla um það.

5.      Í frummatsskýrslunum er talið að áhrif á landslag verði þó nokkur og útivistargildi svæðisins rýrni, sem og gildi þess fyrir ferðaþjónustu. Sameiginleg áhrif vegna allra framkvæmda eru talin „talsverð eða veruleg“, en með mótvægisaðgerðum dragi úr þeim svo þau verði bara „talsverð“. Hér verður að telja að samlegðaráhrif séu stórlega vanmetin. Ósnortnum eða lítt snortnum svæðum fækkar og þau minnka svo um munar og upplifun þeirra sem vilja njóta ósnortinnar náttúru í næsta nágrenni borgarinnar verður allt önnur. Þá er ekkert mat lagt á vaxandi gildi svæðisins í framtíðinni að þessu leyti í núll kostinum með sívaxandi fjölda ferðamanna, verðmætari frítíma og auknu vægi ósnortinnar náttúru í gildismati nútímamannsins. Þannig hefur þróunin verið undanfarin ár hérlendis og alls staðar í löndum okkar heimshluta og engin ástæða til að ætla að sú þróun stöðvist skyndilega þó að virkjanir verði byggðar á Hellisheiði. 

6.    Landsnet hefur það hlutverk að annast raforkuflutning  frá virkjunum til orkukaupanda skv. raforkulögum. Þó hefði verið æskilegt að fá mat á hvaða áhrif það hefur á stöðugleika og áreiðanlega íslenska raforkukerfisins að bæta svo gríðarlega við þann flutning um kerfið og óhjákvæmilega verður með álversframkvæmdunum. Vert er að minna á að nú á fáeinum árum á að margfalda uppsett afl í íslenska raforkukerfinu vegna fáeinna álvera og er Helguvík þar á meðal. Slaki sem áður var í raforkukerfinu og áður nýttist til þess að tryggja stöðugleika þess og áreiðanleika þess hefur horfið á skömmum tíma. Má m.a. rekja tíðari truflanir í flutningskerfinu til þessara vaxtarverkja a.m.k. að hluta. Í framtíðinni má búast við auknum kröfum um frekari styrkingu raforkukerfisins en felst í þeim línulögnum sem eru beinlínis vegna tiltekinna virkjana og notanda, t.d. er þegar farið að bera á kröfum um styrkingu byggðalínuhringsins og jafnvel Sprengisandslínu. Þá er verið að ræða um aðgerðir sem eru m.a. til þess ætlaðar að endurheimta þann stöðugleika og svigrúm sem áður var. Samfélagsleg áhrif áreiðanleika raforkuafhendingar eru ótvíræð og mikil. Hefði verið full þörf á því að fjalla um þann þátt.

7.    Um núllkostinn, þ.e. að virkja ekki núna, er afar lítið fjallað í skýrslunum. Þar hefði þó verið áhugavert að sjá umfjöllun um ávöxtun auðlindarinnar í jörðu, þ.e. hvort líklegt sé að orkuverð muni fara vaxandi í framtíðinni, en til þess liggja allar spár og þá hversu mikið. Jafnframt í hverju aðrir möguleikar til orkusölu gætu falist,  jafnvel í minni einingum og á lengri tíma og hvort vænta hefði mátt hærra orkuverðs við slíka sölu eða meiri arðs af auðlindinni. Einnig væri áhugavert að sjá þjóðhagslegt mat á því hvort heppilegt sé að binda svo stóran hluta af orkuauðlindinni við langtímasamninga við álversframleiðendur eða hvort æskilegt væri að dreifa áhættunni á fleiri geira.

8.    Ekkert er fjallað um samfélagsleg áhrif framkvæmdanna á þenslu, vexti og gengi. Þó er ljóst að þær munu áfram kynda undir þá ofþenslu sem verið hefur undanfarin ár frá því að framkvæmdir við Kárahnjúkavirkjun hófust og leitt hafa til stórfelldrar hækkunar gengis og vaxta sem aðrar atvinnugreinar hafa þurft að taka á sig. Íslenskir hávextir og hágengi hafa auðvitað haft margfeldisáhrif og dregið að fjármagn í formi jöklabréfa og erlendra skulda einstaklinga og fyrirtækja til viðbótar við það sem fyrir var sem aftur hefur magnað þensluna innanlands enn frekar.

9.    Ekki er komið inn á afkomu virkjunarinnar, en þó er óhjákvæmilegt að taka eftirfarandi fram. Opinber stuðningur við virkjanirnar felst fyrst og fremst í opinberum ábyrgðum. Yfirleitt er stuðningur sem felst í slíkum ábyrgðum reiknaður sem munur á heildarávöxtunarkröfu verkefnisins með ábyrgðum og án þeirra (ávöxtun eiginfjár er hins vegar merkingarlaust hugtak í þessu samhengi). Í breskum heimildum 1,2]  er talað um að þar í landi hafi heildarávöxtunarkrafa til orkumannvirkja vaxið úr 5-8% í 14-15% eða meira þegar ríkið dró sig úr rekstrinum fyrir nokkrum árum. Hér á landi hefur heildarávöxtunarkrafan verið 5-6% í orkufjárfestingum. Ekkert liggur fyrir um að Bitruvirkjun og Hverahlíðarvirkjun geti staðið  undir þeim vöxtum sem líklegt er að farið sé fram á á frjálsum markaði og draga verður stórlega í efa að svo sé.

Ályktun Framtíðarlandsins varðandi loftgæði og mengun:

Suðvesturhornið er þéttbýlasta svæði Íslands. Hér búa 2/3 hlutar þjóðarinnar. Að staðsetja álver í Hvalfirði, Hafnarfirði og Helguvík, sem gerir þetta svæði að einhverju mesta álvinnslusvæði í heimi með tilheyrandi mengun er ekki ásættanleg framtíðarsýn nema til komi MJÖG brýnir þjóðarhagsmunir, efnahagslegir og félagslegir. Í stað þess að umhverfis höfuðborgina sé hrein og óspillt náttúra er verið að ramma borgina inn með álbræðslum annarsvegar og hins vegar jarðvarmavirkjunum sem þjóna álbræðslu í baklandinu. Það er verið að skerða útivistarperlur og náttúrugersemar og þar með bæði andlega og líkamlega heilsu borgarbúa. Það er verið að skerða ímynd Íslands og íslenskrar jarðvarmaorku sem hingað til hefur einkum þjónað borgarbúum með mikilli og ábyrgri nýtingu á jarðvarmanum.

Við tökum undir orð hitaveitustjóra Jóhannesar Zoëga í ævisögu hans sem kom út árið 2006:

,,Eftir nokkra áratugi með sama háttalagi má búast við að afl virkjunarinnar fari að minnka verulega, og nokkrir áratugir eru ekki langur tími í sögu hitaveitu eða borgar. Þá slaknar á hitanum, varminn í jörðinni gengur til þurrðar. Vatnið sem streymir gegnum heit berglögin og er notað í orkuverinu ber með sér varmann úr berginu sem kólnar um leið. Ef kæling þess er örari en varmastreymið frá djúpgeymi jarðhitasvæðisins minnkar aflið smám saman. Öll sóun jarðvarmans stríðir á móti hagfræðilegum og siðferðilegum sjónarmiðum."

Bloggað um blogg og bloggara

Nú ætla ég að víkja frá upprunalegum tilgangi þessarar síðu og tala um allt annað.

Hvaða orð er þetta eiginlega? Blogg. Við tókum það gagnrýnislítið úr ensku og bættum einu g-i á endann til að laga orðið betur að íslensku - aðallega framburðinum, held ég. Eitthvað hefur verið reynt að finna íslenskt orð yfir fyrirbærið en ekkert náð að festa sig í sessi, tilraunirnar verið of máttlausar og komið of seint. Orðið er líklega komið til að vera.

Enska orðið "blog" er stytting á orðinu "weblog" eða "vefdagbók" sem gefur til kynna upphaflegt eðli bloggsins, þ.e. dagbók á vefnum, gjarnan um persónulega hluti eins og er náttúra dagbóka. Ef einhver hefur áhuga er nánari útskýring á orðinu hér og það eru ekki ýkja mörg ár síðan orðið, eða öllu heldur framkvæmdin sjálf, bloggið, varð nógu þekkt til að fara í orðabækur.

Ég er sein til með sumt og uppgötvaði ekki bloggið fyrr en fyrir um ári síðan. Áður hafði ég lesið pistla Egils Helgasonar reglulega og þar kynntist ég fyrst bloggi þegar hann harðneitaði að skrif hans teldust blogg. Nú bloggar hann grimmt og mér finnst Kári hinn ungi afskaplega skemmtilegur krakki. Það verður gaman að fylgjast með þroskasögu hans úr fjarlægð. Vonandi heldur Egill áfram að blogga.

Einhvern veginn beit ég það í mig að ég hefði ekkert gaman af að lesa blogg, enda þekkti ég enga bloggara og þar sem þetta áttu að vera persónulegar dagbækur var ég ekki ginnkeypt fyrir að hnýsast í einkalíf annarra. Mér kemur einkalíf fólks ekkert við, einkum og sér í lagi ókunnugra.

Svo tóku tvær vinkonur mínar upp á því að blogga. Önnur var í námi erlendis og ég vildi fylgjast með henni og hin er einfaldlega með skemmtilegri konum sem ég þekki - svo ég fór að lesa blogg. Reyndar voru þær - og eru enn - afspyrnulatar við þetta en ég var dottin í bloggið. Ekki man ég nákvæmlega hvernig þetta vatt upp á sig, en fyrir tæpu ári var ég búin að búa til sérstaka bloggmöppu í bókamerkin hjá mér og hún fylltist af slóðum á bloggara. Og ég uppgötvaði að ég var alls ekki að hnýsast í einkalíf fólks, bloggið er miklu víðtækara en svo og gjarnan bráðskemmtilegt, áhugaverðar umræður og lífleg skoðanaskipti í gangi.

Þetta fór rólega af stað hjá mér. Fyrir utan áðurnefndar vinkonur bættist við einn bloggari, hálfum mánuði seinna næsti og svo koll af kolli. Endrum og eins hef ég tekið til og hent út þeim sem ekki hafa staðið undir væntingum en bætt öðrum við sem ég hef rekist á og líkað vel. Áður en ég vissi af var ég farin að lesa viss blogg á hverjum degi og alltaf bættist í safnið.

Þetta er fyrsti bloggarinn sem fór í möppuna hjá vinkonum mínum tveimur og syni annarrar. Ég þekkti konuna af afspurn og hún er algjör snillingur í að gera hversdagslega atburði skemmtilega og spennandi. Maður brosir eftir hvern lestur.
Þessi varð fljótlega skyldulesning. Hún hefur skrautlegan stíl, myndrænan og bráðfyndinn, en hún er líka einlæg og hefur með eindæmum ríka réttlætiskennd.
Svo er það þessi sem segir svo dásamlega frá. Nánast allt sem frá henni kemur hefur snert mig á einhvern hátt og kennt mér eitthvað nýtt um hluti sem ég hef aldrei kynnst af eigin raun.
Þessar tvær eiga örugglega báðar eftir að skrifa bækur, mjög ólíkar bækur. Ég verð fyrst til að kaupa bækurnar þeirra og hlakka til að lesa þær.

Þessi varð fljótlega algjört möst. Hún er flott kona og áhugaverð þótt oft sé ég ósammála henni.

Ég fór að uppgötva vini og kunningja á blogginu sem ég vissi ekki að væru þar eða hafði misst sjónar á. Ég gerði aldrei athugasemdir, kunni einhvern veginn ekki við að troða mér inn í umræður hjá bláókunnugu fólki, en einn daginn mátti ég til, málefnið var mér mikils virði. Síðdegis sama dag fékk ég tölvupóst frá þessari konu sem reyndist vera gömul vinkona mín sem ég hafði misst sjónar á eins og gengur í lífinu. Hún hafði séð nafnið mitt í athugasemdinni og hafði upp á mér. Ég las skrif hennar langt aftur í tímann, fannst hún með eindæmum málefnaleg og skemmtileg, bloggið hennar höfðaði sterkt til mín og hún bættist á daglega listann minn. Það verður gaman að kynnast henni upp á nýtt.

Enn ein góð vinkona mín bloggar, en stopult þó. Hún er ein af þessum ódrepandi hugsjónamanneskjum sem er óþreytandi við að benda á bæði það sem betur má fara og sem vel er gert.
Skólabróðir minn er orðinn duglegur bloggari. Hann er frábær ljósmyndari, birtir flottar myndir á blogginu sínu og setur fram skemmtilegar hugmyndir sem hann fær í bunkum.
Þessi er gamall vinnufélagi og mér finnst alltaf gott að lesa bloggið hans. Honum er einkar lagið að blanda saman hlutum í skrifum sínum, er einstaklega vel máli farinn og segir skemmtilega frá.
Vin minn frá unglingsárum fann ég og var búin að lesa bloggið hans lengi áður en ég gaf mig fram við hann. Mér virðist hann ennþá vera svolítið dyntóttur eftir alla þessa áratugi en það verður áhugavert að kynnast honum aftur.

Þessi er líka gamall vinnufélagi og nýbyrjaður að blogga. Hann er með yndislegri mönnum og bloggið hans eftir því. Hann segir þannig frá, að fyrr en varir er maður kominn á staðinn og sér atburðina ljóslifandi fyrir sér. Skrifin hans virka á mig eins og prósaljóð. Hann á að skrifa ljóðabækur.

Svo er það þessi náungi. Ég varð fyrst vör við hann á athugasemdum annarra bloggara og var hikandi við að skoða skrifin hans af því myndin sem hann notaði var svo skrýtin (hann er reyndar nýbúinn að bæta úr því). En ég lét vaða og sá ekki eftir því. Hann kryfur lífið og tilveruna, trú, trúfrelsi, trúleysi, andann og alheiminn almennt alveg sérlega vel. Það eina sem angrar mig við bloggið hans er, að hann er með ljósa stafi á dökkum bakgrunni - og það get ég ekki lesið, sjónin mín er bara þannig. Svo ég þarf alltaf að hafa heilmikið fyrir honum - afrita færslurnar hans inn á Word-skjal, sverta letrið og stækka það. Stundum þarf ég marga daga til að melta skrifin, liggja yfir þeim og lesa oft. Maður tekur misvel við. En ég minnist þess ekki að hafa nokkurn tíma verið alvarlega ósammála honum.

Þá eru það tveir kollegar mínir í þýðingunum, háðfuglinn og lati bloggarinn, frábær listakona þess síðarnefnda, leiðsögukonan, bókabéusinn, veðurfræðingurinn, eldhuginn, tölvu- og ættfræðingurinn, uppáhaldssöngvarinn, skemmtilegi pælarinn, fallega Stígamótakonan, maður frænku minnar, líklega systir Gyðu bekkjarsystur, þessi og þessi standa með okkur í baráttunni, glæsilega nágrannakona mín, sagnfræðingurinn og tölvunördinn, og fleiri og fleiri og fleiri. Listinn er endalaus.

Ég hafði aldrei ætlað mér að blogga sjálf, láta mér bara nægja að lesa blogg annarra. En nauðsyn braut lög og vegna sérstaks baráttumáls, sem dylst engum sem les fyrri færslur, lét ég slag standa og byrjaði 1. nóvember. Hvort ég held áfram þegar baráttumálið verður útkljáð veit ég ekki, það verður tíminn að leiða í ljós. Ég hef verið hikandi og feimin við að afla mér bloggvina, en þó gert heiðarlegar tilraunir því ég lærði smátt og smátt hvað það er þægilegt að fylgjast með skrifum þeirra sem eru á bloggvinalistanum. Ég hef líka verið allt of ódugleg við að skrifa athugasemdir en líka gert heiðarlegar tilraunir þar. En þetta kemur í rólegheitunum.

Aðalatvinna mín felst í því, að sitja fyrir framan tölvuna í vinnuherberginu heima og þýða misgott sjónvarpsefni. Þetta er einmanalegt starf, engir vinnufélagar, engin skemmtileg kaffistofa til að spjalla við fólk og stundum er hápunktur dagsins að setja í þvottavél, fara út með ruslið eða skreppa í eitthvert samráðsfélagsheimilið, Hagkaup, Bónus, Krónuna eða Nóatún. Þá er gott að geta kíkt á kunningjana á blogginu og athugað hvað er á seyði á þeim vettvangi.

Þættirnir hans Gísla Einarssonar, Út og suður, voru í sérstöku uppáhaldi hjá mér. Hann var naskur að finna áhugvert fólk víða um land og eftir hvern einasta þátt fékk ég sömu tilfinninguna: Þetta eru hinar sönnu hetjur Íslands. Liðið á síðum tímarita eins og Séð og heyrt, auðjöfrarnir og glansgengið hefur ekkert í þær.

Sama finnst mér um bloggarana, þeir eru líka alvörufólk.

Hvernig dettur fólki í hug að segja svona?

Ég var búin að skrifa langan pistil um viðtalið hér að neðan sem birtist í Fréttablaðinu í gær. Ég las hann yfir og mildaði allt orðfæri eins og ég gat en samt var hann svo harðorður að á endanum eyddi ég honum. Ég vil síður vera dónaleg. En það fýkur í mig þegar fólk lætur svona út úr sér.

Þess í stað bendi ég á tvær góðar bloggfærslur um málið hér og hér. Einnig pistil um vinnubrögð þessa manns hér.

En ég spyr í fúlustu alvöru: Hvernig dettur Ólafi Áka í hug að bera svona vitleysu á borð fyrir fólk á opinberum vettvangi? Það er erfitt að vera málefnalegur og færa skynsamleg rök fyrir hlutunum andspænis þvílíkri dellu.

Ólafur Áki fer svo með rangt mál hvað lyktarmengun í Hveragerði varðar. Í hinni mjög svo umdeilanlegu frummatsskýrslu er hún metin talsverð, ekki óveruleg. Ég er með skýrsluna fyrir framan mig. Miðað við hve mjög er dregið úr vægi umhverfisáhrifa í skýrslunni, enda er hún unnin af aðalframkvæmdaraðilanum og til þess gerð að réttlæta virkjunina, kæmi mér ekki á óvart þótt lyktarmengunin verði veruleg þegar upp verður staðið.

Og ef Ólafur Áki fær að ráða verður dritað niður fjölmörgum virkjunum á Hellisheiðar- og Hengilssvæðinu og þá verður líkast til ólíft bæði í Hveragerði og Ölfusi, auk þess sem íbúar á höfuðborgarsvæðinu fá aldeilis sinn skammt af brennisteinsvetnis- og lyktarmengun.

Síðan ætlar hann sjálfsagt að selja ferðamönnum "virkjanahringinn", því þeir koma örugglega í rándýrar Íslandsferðir til að horfa á rör, lagnir, uppgrafinn svörð, skóg af rafmagnsmöstrum og hlusta á ærandi hávaða frá hundruðum borhola.

Sér er nú hver framtíðarsýn sveitarstjórans í Ölfusi. Hvaða plánetu er hann frá?

Góð vísa er aldrei of oft kveðin

Þessi grein birtist í Fréttablaðinu í dag. Hún er reyndar mikil stytting á þessum pistli hér frá því á sunnudaginn. Síðan greinin var skrifuð hefur komið í ljós að endanlegur fjöldi athugasemda var 678 en ekki 660, og eru þá ekki meðtaldar fjöldaundirskriftir sem líkast til myndu hækka töluna í 700 eða fleiri.

Náttúran - náttúr(u)lega!

Mig langar að benda áhugasömum á afar fróðlegan vef - www.natturan.is - þar sem lesa má um allt milli himins og jarðar sem snertir náttúru, náttúruvernd, náttúrufæði, náttúrulyf og fleira og fleira.

Upplýsinga- og fróðleiksgildi vefjarins er ótvírætt og hann ætti að höfða til fjölmargra.

Óvönduð vinnubrögð eru óviðunandi

Enn er bent á óvönduð vinnubrögð VSÓ ráðgjafafyrirtækisins, sem í samstarfi við Orkuveitu Reykjavíkur sá um mat á umhverfisáhrifum vegna fyrirhugaðrar Bitruvirkjunar. Í þetta sinn er það Þóra Ellen Þórhallsdóttir, prófessor við Líffræðistofnun Háskóla Íslands, sem segir ófagra sögu. Það segja mér fróðir menn að hún sé þungavigtarmanneskja á sínu sviði. Áður hafði annar prófessor við HÍ, Gísli Már Gíslason, sagt frá því að upplýsingum hafi vísvitandi verið haldið leyndum við gerð frummatsskýrslunnar eins og sjá má hér.

Þóra Ellen segir meðal annars að Hengilssvæðið sé talið næstverðmætasta útivistarsvæðið á suðvesturhorninu á eftir Þingvöllum og mikilvægt hefði verið að gera matið yfir sumartímann. Það er auðvitað rökrétt í ljósi þess hve svæðið er hátt yfir sjávarmáli þótt það njóti sín engu að síður frábærlega vel á fallegum vetrardögum, þó að á ólíkan hátt sé.

Þetta næstverðmætasta útivistarsvæði á suðvesturhorninu á eftir Þingvöllum vilja Orkuveita Reykjavíkur og sveitarstjórn Ölfuss eyðileggja, gjörsamlega að ástæðulausu. Hvernig sem reynt er að réttlæta virkjun á þessu svæði hlýtur niðurstaðan alltaf að vera sú að hún er fullkomlega óþörf. Hvað ætli íbúum á þessu svæði finnist um málið ef þeir íhuga það í þessu samhengi - hvort sem þeir hafa séð þetta náttúrudjásn eða ekki?

Athugasemdir við frummatskýrsluna voru 678 samkvæmt lokatölum frá Skipulagsstofnun en þar skeikar þó sem nemur því, að þær athugasemdir sem undirritaðar voru af fleiri en einum voru aðeins metnar sem ein athugasemd. Eins og fram kemur hér var sú athugasemd undirrituð af 11 manns og fleiri voru víst þannig. Því má auðveldlega álykta að athugasemdirnar - talið í einstaklingum - hafi verið 700 eða fleiri.

Það þarf ekki að leggjast í tímafrekt grúsk eða vera mikill spekingur til að sjá að virkjanaframkvæmdir á þessu svæði eru út í hött og allir hagsmunaaðilar sem að málinu koma hafa lagst gegn hvers konar framkvæmdum þar.

Síðan kemur í ljós að matið á umhverfisáhrifum, sem unnið er af aðalframkvæmdar- og hagsmunaaðilanum og ætlað er að réttlæta virkjanaframkvæmdirnar, er illa unnið, illa kynnt, upplýsingar og gögn falin, sveitarfélaginu greiddar mútur til að flýta framkvæmdum og tryggja vildarvináttu og metfjöldi athugasemda og mótmæla berst við framkvæmdinni.

Hvernig er annað hægt en að hætta við... þótt ekki sé nema í ljósi þess að Ísland á að heita lýðræðisríki?

Talað út um sjálfsagða hluti

Ég eignaðist bók um daginn, sem væri ekki í frásögur færandi nema fyrir það hvað hún er góð... og svolítið öðruvísi en aðrar bækur. Hún heitir Talað út og er eftir Jónínu Leósdóttur, blaðamann, rithöfund, leikskáld og fleira. Bókin samanstendur af stuttum pistlum, hugleiðingum Jónínu um lífið og tilveruna og hún er alveg ótrúlega næm á að finna umfjöllunarefni. Ég hef verið að treina bókina og lesið einn og einn pistil, því hver og einn vekur mann til umhugsunar. 

Dæmi um nöfn á pistlunum eru: Ósýnilegt fólk, Miðaldra konur hverfa, Að skipta um skoðun, Frestunarárátta, Gerendur og "verendur", Jólastress, Hópsálir og einfarar... Alls eru 46 ólíkar hugleiðingar í bókinni og maður kannast einhvern vegin við þetta allt saman þótt maður hafi ekki hugsað út í hlutina á sömu nótum og Jónína. Nýtt sjónarhorn er alltaf hollt. 

Í gærkvöldi las ég hugleiðingu sem Jónína kallar Sjálfsagðir hlutir. Þar leggur hún út frá öllu því sem við göngum að í lífinu og lítum á sem sjálfsagða hluti; rennandi vatn, heitt og kalt, hreina loftið á Íslandi, góða heilsu og sitthvað í þeim dúr. 

Þessi hugleiðing hitti mig beint í hjartastað í umræðunni um virkjanir, náttúru, álver og fleira sem tröllríður íslensku þjóðfélagi um þessar mundir. Við tökum því sem sjálfsögðum hlut að geta andað að okkur sæmilega ómenguðu lofti, notið óspilltrar náttúru, haft rafmagn og ómælt, hreint, rennandi vatn og sjaldan hugsum við út í fortíðina eða framtíðina. Hvað forfeður okkar og formæður þurftu að leggja á sig til að við gætum haft það svona gott. Hvað verður um afkomendur okkar ef við göngum svo á auðlindirnar að ekkert verður eftir handa þeim. Við hugsum bara um nútíðina og skyndigróðann. 

Þær áætlanir sem eru á teikniborðinu núna um að virkja nánast alla orku sem í boði er og reisa álver, olíuhreinsunarstöðvar eða önnur stóriðjumannvirki vítt og breitt um landið verða æ fáránlegri þegar hugsað er lengra fram í tímann. Allt eru þetta skammtímaviðhorf og skyndilausnir sem taka ekkert tillit til búsetuskilyrða í landinu til frambúðar. Engin álver, engar virkjanir eða önnur stóriðja endist lengur en í nokkra áratugi.  

Talið er að fyrirhuguð Bitruvirkjun endist í allt að 40 ár, hún á aðeins að framleiða rafmagn, ekki heitt vatn, og nýtingin verður að hámarki 12-15%. Eyðileggingin á ósnortinni, unaðslegri náttúruperlu yrði óafturkræf. Þetta á við svo ótrúlega margt en samt á að æða áfram, horfa hvorki til hægri né vinstri og alls ekki fram á við. Fyrir nú utan það hvað þetta er mikill óþarfi. Við þurfum ekki á þessu að halda, að minnsta kosti ekki Suðvesturlandið. Hvaða hagsmunir ráða ferðinni? Ekki mínir og afkomenda minna, það er ljóst. 

Næst ætla ég að lesa kaflann Jólastress í bókinni hennar Jónínu - það eru jú jól fram undan eina ferðina enn. Eins og það er ótrúlega stutt síðan síðast. En væntanlega verður minna mál en oft áður að velja jólagjafir þetta árið því þessi bók verður í nokkrum jólapökkum frá mér í ár og notuð til tækifærisgjafa líka. Það er gott og þarft að láta ýta svona við sér eins og hugleiðingar Jónínu gera svo um munar og þær má lesa aftur og aftur... sem eru alltaf meðmæli með bókum. Vonandi er Jónína ekki búin að tala alveg út svo ég fái fleiri hugleiðingar að ári.

 

Hroki og hræðsluáróður

Mér var gróflega misboðið þegar ég las viðtal við Eirík Hjálmarsson, upplýsingafulltrúa Orkuveitu Reykjavíkur, á bls. 8 í Fréttablaðinu í dag - sjá má viðtalið hér og neðst í þessum pistli. Þar er slegið upp í fyrirsögn orðum Eiríks sem segir: "Aðrir kunna að virkja ef OR hættir við". Eiríkur minnir einnig á: "...að hver sem er geti byggt virkjun, til dæmis stórkaupendur raforku". Hvað meinar maðurinn? Síðan hvenær getur hver sem er byggt virkjun á Íslandi? Á hann við að erlendu álrisarnir geti eyðilagt íslenska náttúru og byggt virkjun þar sem þeim sýnist ef þeim mislíkar við íslenskar orkuveitur?

Þarna reynir Eiríkur blygðunarlaust að blekkja almenning með hótuninni um að "ef við gerum það ekki þá gerir það bara einhver annar". Eins og hvaða fyrirtæki sem er geti byggt virkjun hvar og hvenær sem er ef því þóknast. Svona málflutningur ætti að vera fyrir neðan virðingu viti borins manns eins og Eiríks - hann veit betur.

Annað sem ég hnaut um í málflutningi Eiríks var af hvílíkum hroka hann talaði niður til þeirra fjölmörgu sem sendu inn athugasemdir við fyrirhugaðri Bitruvirkjun. Aldrei í Íslandssögunni hafa borist eins margar athugasemdir við neinni framkvæmd á landinu - alls 660. Til samanburðar bárust 372 athugasemdir við Kárahnjúkavirkjun, en þar sváfu Íslendingar á verðinum.

Eiríkur segir að af þessum 660 athugasemdum hafi "því miður" 540 verið samhljóða efnislega. Af hverju "því miður", Eiríkur? Eru þær ekki jafngildar öðrum athugasemdum af því þær voru samhljóða? Segir það Eiríki og yfirmönnum OR ekkert að 540 manns hafi haft fyrir því að kynna sér málið í stórum dráttum, taka afstöðu með náttúrunni, afrita athugasemdina af vefsíðunni www.hengill.nu og senda hana í eigin nafni til Skipulagsstofnunar og Sveitarfélagsins Ölfuss? Var þá með sömu rökum ekkert að marka t.d. undirskriftir þúsunda Suðurnesjabúa fyrir skömmu af því þeir skrifuðu allir undir sömu yfirlýsinguna?

Ég mótmæli þessum hrokafulla málflutningi og tel mig tala fyrir hönd þeirra sem sendu inn samhljóða athugasemdir - okkur er öllum fúlasta alvara og við krefjumst þess að tekið verði fullt tillit til athugasemda okkar, þótt þær séu samhljóða. Vægi þeirra er síst minna fyrir það. Við ætlumst einnig til þess að forsvarsmenn Orkuveitu Reykjavíkur sýni eigendum fyrirtækisins, Reykvíkingum, þá sjálfsögðu kurteisi að tala ekki niður til þeirra eins og þeir séu kjánar.

Reynslan hefur sýnt að þar sem reist er virkjun er náttúran nánast dauðadæmd og að jarðvarma- og jarðgufuvirkjanir eru alls ekki eins sjálfbærar og umhverfisvænar og af er látið. Virkjun getur aldrei verið "í sátt við náttúruna" eins og talsmenn Bitruvirkjunar hafa klifað á. Alltaf þarf að fórna einhverju og í tilfelli Bitruvirkjunar er fórnin einfaldlega allt of mikil. Svo virðist sem Íslendingar séu smátt og smátt að átta sig á og hafna yfirgangi álvera, annars orkufreks iðnaðar og orkuvera eins og OR og Landsvirkjunar. Þeir eru að vakna til vitundar um afleiðingar virkjanaæðisins - þau óafturkræfu spjöll á náttúrunni sem meirihluti þjóðarinnar er ekki tilbúinn til að samþykkja. Svo ekki sé minnst á efnahagslegu áhrifin, metþenslu hagkerfisins, verðbólgu, himinháa vexti og fjárhagslegt óhóf sem bitnar á almenningi í landinu.

Það er ekkert grín að setja sig inn í mál eins og frummatsskýrslu Orkuveitu Reykjavíkur og sjálfsagt ekki mjög margir í stakk búnir til að leggja mat á allt sem í henni stendur - fyrir nú utan þær upplýsingar sem eru faldar og koma hvergi fram eins og lesa má um hér. Svona skýrsla er gríðarlega löng, mjög fræðileg að mestu og svo tæknileg að almenningi eða leikmönnum er gjörsamlega ómögulegt að meta hana efnislega nema að takmörkuðu leyti.

Ég hlóð allri frummatsskýrslunni inn í tölvuna mína fyrir nokkrum vikum. Það tók þó nokkuð langan tíma og hún þurfti mikið pláss. Svo fór ég að skoða og ætla nú að tína til nokkrar staðreyndir um umfang skýrslunnar. Hún er gróflega flokkuð í fjóra hluta og sett fram á .pdf-sniði (Adobe Acrobat): Frummatsskýrsla, Samantekt, Kort og myndir og Viðaukar.

Frummatsskýrslan er 158 bls. - 4,45 MB
Samantektin er 13 bls. - 14,2 MB
Kort og myndir eru 26 skjöl - 68,1 MB
Viðaukar eru 20 skjöl, alls 546 bls. - að mestu leyti skýrslur fræðimanna - 336 MB

Alls eru þetta 422,75 MB - næstum hálft GB

Lesningin er alls 717 blaðsíður og þá eru kortin og myndirnar ekki taldar með.
Ég lagði ekki í að telja þann hluta.

Frummatsskýrslan umrædda, sem er mat á umhverfisáhrifum Bitruvirkjunar, er unnin af Orkuveitu Reykjavíkur, aðalhagsmuna- og framkvæmdaraðilanum, í samvinnu við VSÓ-ráðgjöf. Athugasemdir voru sendar til Skipulagsstofnunar og þar voru þær taldar og flokkaðar. Síðan á að dæma í málinu - fara yfir athugasemdirnar, vega þær og meta og semja lokamatsskýrslu með tilliti til þeirra. Og hver gerir það? Jú, aðalhagsmuna- og framkvæmdaraðilinn, Orkuveita Reykjavíkur, í samvinnu við VSÓ-ráðgjöf. OR og VSÓ eiga semsagt að dæma í eigin máli, meta hvort eitthvað sé að marka athugasemdir við eigin frummatsskýrslu sem fyrirfram er búið að dæma með þeim orðum að þær séu "því miður" flestar samhljóða.

Heldur virkilega einhver að eitthvað verði að marka dóm þessara fyrirtækja yfir sjálfum sér og eigin vinnubrögðum? Varla verður dómurinn hlutlaus, svo mikið er víst. Nú kemur til kasta Skipulagsstofnunar, umhverfisráðherra og nýrrar stjórnar OR að hindra þennan gjörning og Alþingis að breyta lögum um mat á umhverfisáhrifum.

Enn ein athugasemdin

Ferðaþjónustufyrirtækið Íslandsflakkarar, eða Iceland Rovers, eru meðal þeirra sem bjóða upp á ferðir um Hengilssvæðið. Þeir eiga því ríkra hagsmuna að gæta varðandi það, að þessari náttúruperlu verði ekki fórnað fyrir háværa og mengandi virkjun. Íslandsflakkarar sendu Skipulagsstofnun mjög ítarlega athugasemd þar sem farið er yfir frummatsskýrslu Orkuveitu Reykjavíkur kafla fyrir kafla og lið fyrir lið. Gagnrýni þeirra beinist að fjölmörgum þáttum skýrslunnar. Bréf þeirra Íslandsflakkara er of langt og ítarlegt til að birta það allt hér svo ég set aðeins inn upphafið, niðurstöðuna og stakar setningar innan úr sem vekja til umhugsunar.

En ég tek fram, eins og ég gerði um umsögn Umhverfisstofnunar hér, að nauðsynlegt er að lesa athugasemdina í heild sinni til að fá samfellu og samhengi í hana. Þeir sem hafa áhuga á því fá örugglega góðar móttökur hjá Íslandsflökkurum eins og ég þegar ég falaðist eftir athugasemd þeirra til birtingar á útdrætti úr henni.

Íslandsflakkarar leggjast alfarið gegn því að reist verði virkjun á Bitru. Út frá legu virkjunarinnar og borplana sem og annarra mannvirkja er ljóst að áhrif á útivist og ferðaþjónustu eru veruleg og teljum við hjá Íslandsflökkurum að ekki verði við annað unað en að yfirvöld hafni alfarið virkjuninni og skilgreini svæðið til nota fyrir ferðaþjónustu og almenning, enda hefur verið gengið verulega á Hengilssvæðið nú þegar af Orkuveitu Reykjavíkur... 

...Bygging nýrra álvera eða stækkun eldri vera, gengur þvert á hagsmuni ferðaþjónustunnar sem og annarra atvinnugreina auk þess sem stóriðja almennt fellur afar illa að þeirri ímynd náttúrfegurðar og hreinleika sem notuð er til að laða ferðamenn til landsins.  Það hefur því stórkostlega neikvæð samfélagsleg áhrif að okkar mati að reisa slíkar verksmiðjur og orkuver til að framleiða rafmagn til þeirra...

...í skýrslunni virðist sem þekking á orkuforða svæðisins sé ansi gloppótt, og orð eins og “líklega” og “sennilega” benda til þess að ekki hafi verið gefin nægur tími til rannsókna. Væri betra að menn flýttu sér hægt þegar eyðaleggja náttúrlegt svæði sem jafnast á við það sem best gerist í öðrum löndum sem geta státað af álíka náttúrufyrirbærum sem heitum hverum...

...Í kafla 7.2.2 kemur fram að svæðið er á náttúruminjaskrá og að forsendur fyrir slíkri skráningu séu “STÓRBROTIÐ LANDSLAG OG AÐ SVÆÐIÐ SÉ FJÖLBREYTT AÐ JARÐFRÆÐILEGRI GERÐ, M.A. JARÐHITI”. Þetta er einmitt það sem gerir svæðið  afar áhugavert til útivistar fyrir heimamenn og erlenda gesti...

... svæðið er á heimsmælikvarða og án efa með allra flottustu og fjölbreytilegustu hverasvæðum á Íslandi og þar að auki liggur svæðið í bakgarði fjölmennustu sveitafélaga á landinu...

...svæðið breytist úr náttúrulegu í manngert og ómögulegt verður fyrir framkvæmdaaðila að gera mannvirki af þessari stærðargráðu ósýnileg þrátt fyrir góðan frágang. Svæðið í heild breytist og upplifun þeirra sem ferðast um svæðið verður aldrei sú sama og í ósnortnu landi...

...Bitruvirkjunar er hvorki í sátt við umhverfi né samfélag.  Ljóst er að Bitruvirkjun er umdeild og að verulegir hagsmunaárekstrar eru við nýtingu ferðaþjónustu og útivistarfólks á svæðinu...

...Hér virðist því vera á ferðinni einhverskonar skilningsleysi á hugtakinu sjálfbær þróun sem eðlilegt væri að OR aflaði sér upplýsingar um áður en lengra er haldið...

 ...Við spyrjum því hvort það sé alveg öruggt að það gerist ekki og hvort tryggt sé að ekki berist óæskileg efni í Þingvallavatn? Hafa nægilegar rannsóknir farið fram?...

...Við bendum í þessu sambandi á lokahluta kaflans (22.5 - Áhrif framkvæmdar á landslag) þar sem fram kemur að mannvirki Bitruvirkjunar muni valda “talsverðum neikvæðum áhrifum á upplifun landslags á svæði sem í dag hefur ákveðið gildi og nýtur sérstöðu vegna þess að þar eru fá og lítt áberandi mannvirki. Ferðalangar sem í dag aka um veginn inn á Bitru koma skyndilega inn í litskrúðugt og fjölbreytt landslag og útsýni sem teygir sig yfir til Þingvallavatns og á góðum degi allt til Langjökuls. Þrátt fyrir núverandi vegsummerki af mannavöldum nokkrir staðir á svæðinu enn að geyma óvænta upplifun og þá tilfinningu að ekki hafi margir komið inn á þetta svæði”...

...Við teljum áhrifin marktæk á “svæðis-, lands- og heimsvísu”, þau eru til langs tíma og óafturkræf, þau breyta einkennum umhverfisþáttar verulega og rýra verndargildi umhverfisþáttar verulega...

...Það er okkar mat að hávaðamengun sé “VERULEG” á framkvæmdatíma og “TALSVERД til “VERULEG” eftir að framkvæmdum lýkur og bendum m.a. á að bora þarf nýjar holur með reglulegu millibili á starfstíma virkjunarinnar með tilheyrandi blæstri og hávaða...

...Í frummatsskýrslu er ekki vitnað í neinar rannsóknir á viðhorfum ferðamanna í skipulögðum ferðum og almennt virðist skorta allar aðrar rannsóknir en viðhorfskönnun sem gerð var á meðal ferðþjónustuaðila.  Er þetta talsverður ljóður á frumatsskýrslunni, þar sem mikilvægar upplýsingar um möguleika svæðisins í ferðaþjónustu, með og án virkjunar, vantar algjörlega hérna...

...Það er nokkuð hvimleitt þegar það er talað er um að álíka margir séu fylgjandi og andvígir virkjun þegar tölurnar sýna að heldur fleiri eru móti en með. Hvetjum við til þess að þessi vinnubrögð séu ekki viðhöfð og orðalag ekki notað til að draga úr eða deyfa niðurstöðu óhagkvæmrar tölfræði...

...Skortur á rannsóknum vegna útivistar og ferðaþjónustu var gagnrýndur af Samtökum ferðaþjónustunnar, undirrituðum og fleiri aðilum með athugasemdum við matsáætlun og er enn full ástæða til að fara fram á frekari rannsóknir...

...Íslandsflakkarar fara fram á raunverulegar rannsóknir á afstöðu útivistarfólks og almennings til virkjunar á Bitru sem og mati á möguleikum svæðisins í ferðaþjónustu með og án virkjunar. Skortur á gögnum og rannsóknum gerir það að veigamikil atriði vantar í kafla 29 (Ferðaþjónusta og útivist) og er það okkar mat að þessum þætti umhverfismatsins sé verulega ábótavant...

...Þrátt fyrir minnkun framkvæmdasvæðis þá eru áhrif á ferðaþjónustu veruleg. Missi erlendir ferðamenn áhuga á svæðinu og færi sig um set er skaðinn verulegur og hæpið annað en að niðurstaðan sé “VERULEG”... 

Niðurstaða:

Íslandsflakkarar telja að áhrif Bitruvirkjunar á útivist og ferðaþjónustu séu “VERULEG” vegna breytinga á landslagi, röskunar og hávaðamengunar í nágrenni vinsælla gönguleiða og náttúruperlna. Við leggjumst gegn framkvæmdinni og óskum að svæðið verði tekið frá fyrir ferðamennsku og útivist.  Ekkert annað háhitasvæði, sem er jafn fjölbreytt og þetta, er jafn stutt frá Reykjavík og uppsveitum Suðurlands og jafnstutt frá þjóðvegi 1 auk þess sem svæðið í heild sinni, í austanverðum Henglinum, er einstaklega fallegt og fjölbreytilegt á heimsvísu.

Að auki virðist mikill asi á framkvæmdaraðila, sem enn er í mikilli óvissu um stærð og ástand jarðhitageymisins sökum skamms bor- og vinnslutíma á svæðinu. Íslandsflakkarar geta ekki með nokkru móti séð hvernig hægt er að fullyrða að áhrif framkvæmdarinnar á jarðhitageyminn séu óveruleg þegar jafn lítið er vitað um hann. Jafnframt er ljóst að framkvæmdaraðili getur ekki með góðu móti fullyrt að vinnsla orkunnar sé sjálfbær þar sem fram kemur að hún er “ágeng”.

Auk þess bendum við á mikla umræðu um nýja tækni sem betur nýtir jarðhita en nú er þannig að ef nýta á svæðið mætti hugsanlega innan fárra ára fá jafnmikla orku án þess að ganga jafn nærri svæðinu og nú er áætlað.

Af þessu verður ekki annað ráðið en að rétt sé að hafna virkjun á Bitru eða a.m.k. fresta henni um óákveðinn tíma, því 10 til 20 ár í bið geta gjörbylt þeirri tækni sem nú er til staðar í bormálum og orkuöflun og ef fram heldur sem horfir verður komin tækni þar sem hægt verður að nýta jarðhitann á svæðinu án þess að fara inn á svæðið sjálft með borplön og stöðvarhús.

Í tilefni dagsins...

 

Mér kenndi faðir

mál að vanda.

Lærði hann mig

þó latur væri.

Þaðan er mér kominn

kraftur orða

megin kynngi

og orðagnótt.

 

Þannig minntist Benedikt Gröndal áhrifa frá föður sínum, Sveinbirni Egilssyni, varðandi íslenskt mál.

Jónasarvefurinn er fallegur og vel þess virði að skoða.