Fjölmiðlar, fjórða valdið og fyrirlitning í framkomu ráðamanna

Oft er talað um að fjölmiðlar séu fjórða valdið í þjóðfélaginu. Hinar þrjár valdastofnanirnar eru löggjafarvald, framkvæmdavald og dómsvald. Af þessum fjórum eru fjölmiðlarnir einna mest áberandi, enda inni á gafli á hverju heimili í einni eða annarri mynd á hverjum einasta degi. Ábyrgð þeirra er mikil... mjög mikil.

Að sumu leyti er hlutverk fjölmiðla mikilvægara en hlutverk stjórnarandstöðunnar því fjölmiðlar ná betur til fjöldans og hafa svo gríðarleg áhrif ef þeir vilja beita sér. Fjölmiðlar eiga alltaf að vera í eins konar stjórnarandstöðu - veita stjórnvöldum aðhald, meðal annars með því að upplýsa misnotkun valds og vinna í þágu almennings án nokkurrar íhlutunar stjórnmála eða flokkapólitíkur. Þeir eiga að fylgjast með umræðunni í þjóðfélaginu, þjóðarsálinni, og fylgja þeim málum eftir sem brenna á alþýðu manna.

Margt er athugavert við fréttaflutning og eftirfylgni mála í fjölmiðlum, hverju svo sem um er að kenna. Gæti verið tímaskortur, mannfæð, tíð mannaskipti vegna álags, of margir of ungir og reynslulausir fréttamenn sem skortir þekkingu og yfirsýn... ég veit það ekki, ég þekki ekki til og verð því að giska. En við eigum marga góða, vandaða og klára blaða- og fréttamenn sem geta gert - og gera góða hluti, en innanum er fólk sem ætti að gera eitthvað allt annað og láta fagmenn um fréttamennsku.

En hlutverk blaða- og fréttamanna er heldur ekki alltaf öfundsvert, til dæmis þegar komið er fram við þá eins og sést í fréttabrotinu hér að neðan. Á þriðjudaginn í síðustu viku boðaði forsætisráherra til  blaðamannafundar þar sem hann sat fyrir svörum um hrun krónunnar og fleira varðandi efnahag landsins. Eða hvað...? Svaraði Geir því sem hann var spurður að?

Þrátt fyrir alla pólitík hafði ég alltaf nokkuð álit á Geir Haarde. Taldi hann kurteisan séntilmann sem talaði gjarnan af þekkingu og yfirvegun. Þetta var á meðan hann var fjármálaráðherra. Mér finnst hann hafa breyst og vera farinn að draga dám af ónefndum forvera sínum.

Hér er Geir spurður afskaplega eðlilegrar spurningar - hvort honum finnist að Seðlabankinn eigi að bregðast við ástandinu sem skapast hafði í efnahagsmálum landsins. Sem Seðlabankinn gerði jú í morgun með hækkun stýrivaxta. Svona svaraði forsætisráðherra fréttamanni Stöðvar 2, þriðjudaginn 18. mars 2008:

 

Hvernig geta fjölmiðlar sinnt skyldu sinni gagnvart almenningi þegar þeim er svarað á þennan hátt? Mér finnst þetta vanvirðing - ekki bara við fréttamanninn heldur allan almenning sem sat skjálfandi og áhyggjufullur heima í stofu og beið eftir svörum stjórnvalda. Forsætisráherra sýnir þjóð sinni fyrirlitningu með þessari framkomu. Ráðamenn mega ekki komast upp með slíkt. Þeir stjórna í okkar umboði, sleikja á okkur tærnar fyrir kosningar en skella á okkur þess á milli. Þetta augnablik er eitt af þeim sem ég ætla ekki að vera búin að gleyma í næstu kosningum.