Bakþankar um Jón Sigurðsson og olíuhreinsistöð

Bakþanka Fréttablaðsins er oftast gaman að lesa og góðir pistlar þar á ferðinni. Margir munda þar pennann - eða lyklaborðið öllu heldur - sumir alltaf sömu vikudagana en aðrir óreglulegar. Í gær birtust bakþankar sem vöktu sérstaka athygli mína og var Karen Kristjánsdóttir, blaðamaður, þar á ferðinni.

Karen skrifar um meinta umhverfisvæna ímynd Íslendinga og fyrirhugaða olíuhreinsistöð á Vestfjörðum. Hún minnist á hinn sama Jón Sigurðsson og Ragnar Jörundsson sagði að myndi gleðjast yfir því, að horfa upp á eiturspúandi olíuhreinsistöð handan fjarðarins af hlaðinu á Hrafnseyri.

Ég ætla að taka mér það bessaleyfi að birta bakþanka Karenar hér og stilla þeim upp við hlið pistlanna hér á undan um olíuhreinsistöð á Vestfjörðum og ummæli þeirra manna sem standa að henni.

Lengi trúðu Íslendingar að umheimurinn teldi okkur sannfærða umhverfisverndarsinna. Í útlöndum væri Ólafur Ragnar Grímsson, skapari hitaveitunnar, á hvers manns vörum; hér ækju allir á vetnisbílum, hús væru kynt með heitu vatni fyrst og fremst af umhverfisástæðum og sótbölvandi ýtustjórar, með þriggja daga skegg og sigggrónar hendur, legðu lykkju á leið sína til að hlífa álfum og huldufólki. Já, Íslendingar eru bragðarefir.

Það er kraftaverki líkast að okkur hafi tekist að halda í þessa sjálfsmynd á sama tíma og við veiðum hvali, drepum ísbirni, reisum álver, sýnum einlægan áhuga á því að byggja olíuhreinsunarstöðvar, eigum eyðslufrekasta bílaflota í heimi og höfum samið popplag gegn Grænfriðungum. Það er því ekki að undra þótt greinilegt sé að lygavefur þjóðarinnar sé farin að trosna.

Nú láta margir eins og fullvíst sé að Íslendingar farist allir úr eymd ef við reisum ekki olíuhreinsistöð við Arnarfjörð sem allra fyrst. Það þarf ekki spádómsgáfu til að átta sig á því að mjög fljótlega mun einhver halda því fram að því miður sé bara málið komið það langt að ekki sé hægt að hætta við það úr þessu.

Ég velti því fyrir mér hvað Jón Sigurðsson, sem Íslendingar kalla gjarnan forseta, hefði sagt um hugleiðingarnar um olíuhreinsistöðina væri hann uppi nú. Honum væri jú málið sérlega skylt því stöðina á að reisa við Arnarfjörð en í þeim firði stendur Hrafnseyri þar sem Jón fæddist og ólst upp. Hér á árum áður unnu Íslendingar Jóni svo mjög að ekki þótti annað hæfa en að fæðingardagur hans yrði þjóðhátíðardagur. Einnig má nefna að Hrafn sá sem eyrin er nefnd eftir er talinn fyrsti lærði læknir landsins en á Sturlungaöld framkvæmdi hann þar minniháttar uppskurði og þykir ekki fráleitt að halda því fram að í Arnarfirði hafi staðið fyrsta sjúkrahús landans.

Það er ég viss um að þessir fornu frumkvöðlar myndu ekki kunna því vel að ónefndum rússneskum auðjöfrum stæði til boða að reisa olíuhreinsistöð í Arnarfirði. Einhverjir gætu vissulega sagt að þessir tveir menn hefðu fyrst og fremst hugsað um hag og sjálfstæði þjóðarinnar. Hefðu þeir talið þeim hagsmunum best varið í faðmi Rússa hefðu þeir valið þann kostinn. Stóriðjulausu Vestfirðingarnir sem nú láta eins og óbyrja sem skyndilega eygir von á að eignast barn ættu ef til vill fyrst að líta til þeirrar þróunar sem orðið hefur á Austfjörðum. Fyrir austan var jú svolítið gaman á meðan á uppbyggingunni stóð og verksmiðjan var að taka til starfa en nú hafa skyndilega allir misst áhuga á Austfirðingum og álverinu. Flugfélög hætta að fljúga þangað, fjölmiðlar nenna ekki að segja af þeim fréttir og allt virðist komið í svipað far og var áður en verksmiðjan var reist.

Að þessu loknu bendi ég á Spegilsviðtal frá í gærkvöldi við Þórunni Sveinbjarnardóttur, umhverfisráðherra, um rammaáætlun um nýtingu og verndun náttúrusvæða og olíuhreinsistöð á Vestfjörðum. Viðtalið setti ég í tónspilarann og þar er það merkt Spegillinn - Þórunn Sveinbjarnardóttir um m.a. olíuhreinsistöð. Eins og fram kom í þessum pistli virðist umhverfisráðuneytið ekki sjá ástæðu til að taka hugmyndirnar alvarlega. Ég vara við slíkum hugsunarhætti og geri þá kröfu til yfirvalda að þau haldi vöku sinni.

Þórunn segir m.a. í viðtalinu: "Ég hef enn ekkert séð um þetta verkefni sem lýsir því nákvæmlega. Þetta hafa verið frekar óljósar hugmyndir í umræðu í fjölmiðlum. Ef satt er, og menn hafa verkefnið á teikniborðinu og fjárfestana til taks, þá þurfa þeir aðilar væntanlega að fara að gera grein fyrir því - bæði fólkinu í Vesturbyggð og öðrum þeim sem hlut eiga að máli - hvað þeir ætlast fyrir. Það er ekki fyrr en þá sem öll þessi lögformlegu ferli sem slíkar stórframkvæmdir verða og þurfa að fara í gegnum... það er ekki fyrr en þá sem það getur hafist. En alveg burtséð frá því þá hef ég áður sagt, og get alveg ítrekað hér, að ég teldi það mikið óheillaskref fyrir Vestfirðinga og fyrir landsmenn alla ef við tækjum upp á því núna í upphafi 21. aldar að reisa olíuhreinsistöð hér á landi." Mæltu kvenna heilust, Þórunn.

Ég bendi í leiðinni á þennan bloggpistil Gríms Atlasonar um mál sem verið er að reyna að vinna á Vestfjörðum. Er nema von að fólk líti í aðrar áttir þegar svona hægt gengur með umfjöllun um annars konar uppbyggingu? Fleiri pistlar Gríms hafa reyndar fjallað um uppbyggingu á Vestfjörðum og hann heldur vonandi áfram að fjalla um þau mál.