Konur, þekkið takmörk ykkar!

Úff, erfiður mánudagur að baki sagði breski leikarinn og grínistinn Harry Enfield og tók til sinna ráða.

 Konur, þekkið takmörk ykkar!

  Konur eiga ekki að aka bifreiðum

 Þetta myndband er sérstaklega sett inn fyrir Zteingrím Arsenal og Önnu Liverpool

 

  Kennslustund í sjálfsvörn

Í hádegisfréttum kenndi margra grasa

Aukafréttatími RÚV í hádeginu í dag

 

Hádegisfréttir Stöðvar 2 í dag

  

Mbl Sjónvarp í hádeginu í dag

Myndir dagsins

Eða jafnvel ársins. Vill einhver túlka þær?

Íslendingar og krafturinn í fórum þjóðarinnar

Moggi dagsins er stútfullur af alls konar athyglisverðu efni og byrjar strax á forsíðunni með mynd af einum fallegasta fossi á landinu, Aldeyjarfossi í Skjálfandafljóti. Kynnt er vikuyfirferð í máli og myndum yfir þau svæði sem talin eru helstu virkjanakostir landsins. Fyrsta umfjöllunin er í dag og það eru 3 heilsíður með fallegum myndum. Það eru þeir Önundur Páll Ragnarsson, blaðamaður, og Ragnar Axelsson, ljósmyndari, sem fjalla um málið. Ég hvet alla til að skoða þessa umfjöllun vandlega. Kannski ég megi birta þetta allt hér, það yrði kannski bara ágæt birtingarviðbót en ég veit ekki hvað Moggamenn segðu við því. Hver ætli ráði þessu?

Ég ætla að minnsta kosti að sýna forsíðuna með von um að hún kveiki áhuga fólks á að sjá það sem eftir er. Um leið vek ég athygli á vefsíðu sem komið var á fót fyrir nokkrum dögum þar sem hægt er að skrá sig á baráttulista fyrir verndun vatnasviðs Skjálfandafljóts. Nú, þegar þetta er skrifað, hafa 775 manns skráð sig á listann og væntanlega fjölgar nöfnum gríðarlega á næstu dögum og vikum. Yfirvöld, bæði ríkis og sveitastjórna, verða að átta sig á að þjóðin vill ekki fórna landinu til að reisa virkjanir og selja orkuna á útsöluverði til erlendrar stóriðju. Smellið tvisvar á greinina til að stækka hana í læsilega stærð.

 

Fyrir utan virkjanaumfjöllunina eru ótalmargar greinar í blaðinu að venju, bæði skiljanlegar og óskiljanlegar, dagsannar og minna sannar, aðsendar og heimatilbúnar, góðar og slæmar. Þessi fannst mér bera af.

Hann klikkar aldrei þessi

 

Sigurganga einkavæðingar - víti til varnaðar

Utan úr heimi berast fregnir á færibandi um afleiðingar einkavæðingar ýmiss konar almannaþjónustu. Þekktustu dæmin eru líklega frá Bretlandi og í greininni hér að neðan (Fréttablað í dag) segir Einar Már Jónsson frá afleiðingum einkavæðingar á símaþjónustu í Frakklandi og undirbúningi að einkavæðingu póstþjónustunnar. Íslendingar þekkja orðið mætavel afleiðingar einkavæðingar þar sem græðgi, gróðahyggja og fullkomið skeytingarleysi gagnvart almenningi hefur ráðið för.

Það er langt í frá að öll einkavæðing sé alvond, en þegar undirstöður þjóðfélagsins og auðlindir þjóðarinnar eru seldar/gefnar fávísum mönnum (eða einkavinum ríkjandi stjórnvalda) með evru- eða dollaramerki í augum er voðinn vís. Frásögn Einars Más og fleiri slíkar frá milljóna- eða tugmilljónaþjóðum, þar sem greinilega kemur fram hvernig þjónusta skerðist og verðlag snarhækkar við einkavæðingu, ættu að vera okkur víti til varnaðar. Ísland er örþjóð og í fámenninu hér getur hagur almennings aldrei falist í einkavæðingu á grunnstoðum og -þjónustu þjóðfélagsins. Hvað þá auðlinda eins og fiskjar í sjónum og orku í náttúrunni, verðmætum sem okkur ber að vernda og varðveita fyrir komandi kynslóðir. Um daginn skrifaði ég nokkur orð um einkavæðingu hér - að gefnu tilefni.

 

Athyglisvert endurlit

Við ættum að líta oftar um öxl og rifja upp söguna, hversu langt eða stutt aftur sem við förum. Það hefur gjarnan vantað mjög mikið upp á að við lærum af reynslunni - kannski gerum við það aldrei. Við eyðum allt of miklum tíma og orku í að karpa um aðferðafræði og áherslur í þessu örþjóðfélagi sem ætti að vera hægt að reka í sátt og samlyndi öllum til góðs.

Hér er svolítil upprifjun frá árinu 2007 þegar nokkrir "djarfhuga" Íslendingar virtust vera að kaupa heiminn - eða sigra hann - og var hampað af ýmsum. Áhugavert í ljósi stöðunnar eins og hún er nú. Þá er bara spurning hvort við lærum af þeim mistökum sem gerð hafa verið í efnahagsstjórn landsins undanfarinn áratug eða svo eða leyfum mönnum áfram að hafa frítt spil með eignir, afkomu og gjaldmiðil þjóðarinnar.

Frelsi er vandmeðfarið og getur reynst okkur öllum skeinuhætt ef menn kunna ekki með það að fara, hugsa einungis um eigin buddu og láta örlög allra hinna lönd og leið. Einhvers staðar sá ég þetta kallað að einkavæða gróðann og þjóðnýta tapið. Það er líklega mjög nærri sanni. 

Markaðsannáll Stöðvar 2 - 28. desember 2007

Afmælisbarn mánaðarins - að minnsta kosti

Eitt besta einstaklingsframtak síðari ára held ég að sé Okursíða dr. Gunna. Íslendingar hafa löngum verið mjög ómeðvitaðir um verð, gert lítinn verðsamanburð og lengst af ekki haft um margt að velja (hafa svosem ekki heldur núna í fákeppninni og samráðinu). En við erum afleitir neytendur og látum ótrúlegustu hluti yfir okkur ganga möglunarlaust, það held ég að flestir geti verið nokkuð sammála um.

Hér áður fyrr var eini vettvangurinn til að bera saman bækur sínar, segja dæmisögur og þvíumlíkt, kaffistofur, saumaklúbbar og önnur viðlíka mannamót - líklega einkum þar sem konur komu saman. Karlar hafa frekar verið í því að státa sig af að kaupa dýrt, sjálfsagt þykir "karlmannlegt" að þurfa ekki að horfa í aurinn og bera vott um "velgengni". Ég býst við að ráðdeildarsamir karlar (þeir eru jú vissulega til) segi fátt í slíkum félagsskap. Ekki þar fyrir að í vissum kvennakreðsum þykir líka fínt að gefa dauðann og djöfulinn í hvað hlutirnir kosta, og því dýrara því flottara.

Okursíða dr. Gunna átti eins árs afmæli í gær, sunnudag, og gerði Gunnar af því tilefni lista yfir Topp 10  - Vondu gæjana og Topp 10 - Góðu gæjana. Þetta er fróðleg lesning og það er Okursíðan reyndar alla jafna. Stór liður í baráttu okkar fyrir skaplegra verðlagi á landinu, og þar með kjarabót, er að fylgjast með verði og þjónustu, til dæmis á Okursíðu dr. Gunna. Það ætti að vera keppikefli verslana og þjónustufyrirtækja að fá góða umsögn á Okursíðunni. Hún er hér. En hann er ekki við eina fjölina felldur og heldur úti annarri heimasíðu þar sem hann fjallar um margvísleg önnur mál - sú síða er hér.

Ég óska Gunnari Lárusi Hjálmarssyni - dr. Gunna - til hamingju með eins árs afmæli Okursíðunnar, sem ætti að vera í daglegum netrúnti allra, þakka fyrir mig og vona að hann haldi henni úti um ókomin ár. Það er ótrúleg vinna að halda úti svona síðu og hann á mikinn heiður skilinn fyrir framtakið.

 

Davíð ávarpar þegna og þjóð af alkunnri virðingu og hógværð

 

Ísland

Ísland! farsældafrón
og hagsælda, hrímhvíta móðir!
Hvar er þín fornaldarfrægð,
frelsið og manndáðin best?

Allt er í heiminum hverfult
og stund þíns fegursta frama
lýsir sem leiftur um nótt
langt fram á horfinni öld.

Landið var fagurt og frítt
og fannhvítir jöklanna tindar,
himinninn heiður og blár,
hafið var skínandi bjart.

Þá komu feðurnir frægu
og frjálsræðishetjurnar góðu
austan um hyldýpishaf,
hingað í sælunnar reit.

Reistu sér byggðir og bú
í blómguðu dalanna skauti,
ukust að íþrótt og frægð,
undu svo glaðir við sitt.

Hátt á eldhrauni upp,
þar sem ennþá Öxará rennur
ofan í Almannagjá,
alþingið feðranna stóð.

Þar stóð hann Þorgeir á þingi,
er við trúnni var tekið af lýði.
Þar komu Gissur og Geir,
Gunnar, Héðinn og Njáll.

Þá riðu hetjur um héruð,
og skrautbúin skip fyrir landi
fluttu með fríðasta lið,
færandi varninginn heim.

Það er svo bágt að standa í stað,
og mönnunum munar
annaðhvort aftur á bak
ellegar nokkuð á leið.

Hvað er þá orðið okkar starf
í sex hundruð sumur?
Höfum við gengið til góðs
götuna fram eftir veg?

Landið er fagurt og frítt
og fannhvítir jöklanna tindar,
himinninn heiður og blár,
hafið er skínandi bjart.

En á eldhrauni upp,
þar sem ennþá Öxará rennur
ofan í Almannagjá,
alþing er horfið á braut.

Nú er hún Snorrabúð stekkur,
og lyngið á lögbergi helga
blánar af berjum hvert ár,
börnum og hröfnum að leik.

Ó, þér unglinga fjöld
og Íslands fullorðnu synir!
Svona er feðranna frægð
fallin í gleymsku og dá!

Jónas Hallgrímsson

 

Óskar Bergsson, Hanna Birna og eiturgufurnar

"Bitruvirkjun er brjálæði" sagði starfsmaður orkufyrirtækis fyrir nokkrum mánuðum við vinkonu mína - að gefnu tilefni. Hann útskýrði það ekkert nánar, því miður. Fyrir 10 dögum birtist frétt á mbl.is þar sem sagt var frá gróðureyðingu í nágrenni Hellisheiðarvirkjunar. Í fréttinni er rætt við Sigurð H. Magnússon, gróðurvistfræðing hjá Náttúrufræðistofnun, og hann þykist fullviss um að gróðurinn hafi drepist vegna brennisteinsvetnismengunar frá virkjuninni. Mér þóttu þetta mikil tíðindi, þ.e. að vísindamaður fullyrti eitthvað, því þeir eru svo yfirgengilega orðvarir og varkárir. Ég birti frétt mbl.is og fleira tengt efni, m.a. grein um áhrif loftmengunar á heilsuna, í pistli hér. Umfjöllun um málið á vef Náttúrufræðistofnunar er hér.

Ég grennslaðist svolítið fyrir um Sigurð og í tölvupósti sagði annar varkár vísindamaður um hann: "Sigurður Magnússon hjá NÍ sem viðtalið var við hjá mbl var mjög viss í sinni sök um að þetta væri mengun en ekki t.d. út af veðri. Hann er afskaplega hógvær og nákvæmur vísindamaður og það hvað hann var afgerandi fannst mér athyglisvert." Þetta staðfesti reynslu mína af vísindamönnum - sem hefur oft pirrað mig því ég vil gjarnan fá ákveðnari svör og álit frá þeim. Hér er frétt mbl.is aftur til upprifjunar:

Það sem kom mér mest á óvart var að hvorug sjónvarpsstöðin sinnti þessari frétt. Fréttastofa Ríkisútvarpsins var með hana í kvöldfréttum sama dag en síðan ekki söguna meir. Þó er þetta stórfrétt og þarf að setja í samhengi við það, að jarðgufuvirkjanirnar á Hellisheiði og Hengilssvæðinu spúa eitri yfir höfuðborgarsvæðið og Hveragerði. Fréttamenn og fréttastjórar verða að átta sig á því, alveg eins og við hin, að verið er að eitra fyrir þeim, börnunum þeirra og barnabörnunum.

Eitt af aðalmálunum þegar nýjasti meirihlutinn hrifsaði völdin í Reykjavík virtist vera að slengja Bitruvirkjun aftur upp á borðið. Ég hef beðið þolinmóð eftir rökum fyrir því feigðarflani en ekki séð eða heyrt nein rök. Engar skýringar, ekkert. Ekki einu sinni orðróm um hvaða hvatir liggja að baki, hvaða verktakar eiga að fá sneið af þeirri orkuköku. Þetta virðist vera svona "afþvíbara" mál hjá Óskari Bergssyni, sem frá upphafi var mótfallinn því að hætta við Bitruvirkjun og rökstuddi það meðal annars svona: "...það er alveg ljóst að ýmsar háhitavirkjanir og ýmsar virkjanir sem við Íslendingar eigum hafa verið heilmikið aðdráttarafl fyrir ferðaþjónustuna og ekki færri ferðamenn sem koma til að skoða það hvernig við nýtum okkar hreinu, endurnýjanlegu orku en líka til þess að sjá og upplifa ósnortna náttúru." Þetta gullkorn lét hann út úr sér á fundi borgarstjórnar 20. maí sl. - orðrétt.

Þetta er náttúrulega bara fíflalegt og þolinmæði mín er á þrotum. Ég krefst þess að fá rök og skýringar meirihlutans í borgarstjórn á því, að þrátt fyrir fjölda athugasemda frá almenningi og öðrum, afar neikvætt álit Skipulagsstofnunar á framkvæmdum við Bitruvirkjun og þá staðreynd að jarðgufuvirkjanir valda gríðarlegri og hætturlegri loftmengun (auk annars konar mengunar og náttúruspjalla) - þá vilja þau Óskar og Hanna Birna samt reisa Bitruvirkjun. Það er ekki sannfærandi að Hanna Birna kalli til fjölmiðla og svari alþýðlega í símann hjá borginni á margföldum símadömulaunum með annarri og eitri fyrir borgarbúum með hinni - en haldi því leyndu fyrir fjölmiðlum. Hvort ætli skipti meira máli?

Ég hef skrifað ótal pistla um Bitruvirkjun og fært margvísleg rök fyrir því að ekki eigi að reisa þá virkjun. Bent á spillingu, mútur og annan ósóma sem viðgengst í orku- og virkjanamálunum. Fleiri hafa tjáð sig og mér er minnisstæð athugasemd við mat á umhverfisáhrifum Bitruvirkjunar sem ég fékk leyfi til að birta 7. nóvember sl. Hún er eftir Gunnlaug H. Jónsson, eðlisfræðing, og hljóðaði svona:

"Sem íbúi Árbæjarhverfis geri ég alvarlegar athugasemdir við fyrirhugaðar virkjunarframkvæmdir Orkuveitu Reykjavíkur á Hengilssvæði og sérstaklega Bitruvirkjun með eftirfarandi atriði í huga:

1. Loftmengun af völdum brennisteinsvetnis er orðin óásættanleg í Árbæjarhverfi í hægum austlægum áttum vegna athafna Orkuveitu Reykjavíkur á Hengilssvæðinu. Sem dæmi má taka fimmtudaginn 19. september 2006. Undirritaður fór í ferð austur fyrir fjall um kl 18. Þegar ekið var fram hjá Kolviðarhóli barst áberandi brennisteinslykt inn í bifreiðina. Við heimkomu að Árbæjarkirkju um kl 22 var brennisteinsmengunin það megn að undirritaður fékk óstöðvandi hósta er hann gekk fram hjá Árbæjarskóla og er þó ekki með asma eða annan alvarlegan lungnasjúkdóm. Undirritaður hefur heimsótt margar menguðustu stórborgir heimsins, Peking, Los Angeles, Tokyo og London, vann í síldarverksmiðju og við mælingar á hitastigi borhola Hitaveitu Reykjavíkur og háhitahola í Hveragerði á 7. áratugnum fyrir tíma mengunarvarna en þetta er versta loftmengun sem hann hefur upplifað. Þetta mikil loftmengun er óásættanleg fyrir íbúa Árbæjarhverfis og raunar hvern sem er.

2. Þegar ekið var yfir Hellisheiðina blasa við ryðgaðir burðarstaurar raflína Landsvirkjunar. Þetta er eini staðurinn frá Búrfelli að Geithálsi þar sem veruleg tæring hefur orðið á staurunum. Líklegasta orsökin er brennisteinssýrlingur sem berst frá borholum Orkuveitu Reykjavíkur. Þetta er aðeins ein af mörgum sýnilegum afleiðingum þeirrar mengunar sem fylgir borholum og jarðvarmavinnslu Orkuveitu Reykjavíkur á Hengilssvæðinu.

3. Undirritaður hefur iðulega farið gangandi um Hengilssvæðið og Hellisheiðina og þá einkum á gönguskíðum að vetri til. Gufur úr borholum á svæðinu valda miklum óþægindum og nauðsynlegt er að forðast þau svæði sem gufa frá borholum leikur um. Þessi svæði hafa stækkað ár frá ári.

4. Orkuvinnslan á Hengilssvæðinu er þegar orðin langt umfram náttúrlegt varmastreymi á svæðinu. Það er því gengið á varmaforðann. Þessu má líkja við olíuvinnslu. Orkan á svæðinu mun minnka jafnt og þétt og eftir tiltölulega fáa áratugi mun aflið minnka þannig að virkjanirnar ganga ekki á fullu afli. Fleiri virkjanir munu flýta fyrir því að orkan og aflið minnki. Verði áformaðar 4 virkjanir allar byggðar á svæðinu í tiltölulega lítilli fjarlægð hver frá annarri, 10 km, munu áhrifasvæði þeirra (áhrif á gufu og jarðvatnsþrýsting) skarast og þær keppa hvor við aðra um jarðhitavökvann. Það leiðir til þess að þrýstingurinn minnkar fyrr en ella. Eftir standa fjórar virkjanir með tilheyrandi umverfisspjöllum sem ekki geta framleitt raforku á fullum afköstum. Það þarf að leiða í lög að lágmarksfjarlægð milli jarðvarmavirkjana til raforkuvinnslu sé um 20 km til þess að tryggja að jarðvarminn, orka og afl, endist lengur. Ekki viljum við sitja uppi með tugi af jarðvarmavirkjanalíkum um allt eldvirka beltið frá Reykjanestá að Kelduhverfi eftir öld eða svo. (Djúpboranir gætu leyft fleiri virkjanir).

5. Með því að framleiða þetta mikla raforku nú þegar verður ekki hægt að nýta lághitann (undir 80°C) nema að (litlum) hluta í hefðbundna hitaveitu. Mestum hluta orkunnar um 90% er því kastað út í loftið með kæliturnum. Þetta er sóun á orku sem að öðrum kosti myndi nýtast höfuðborginni og raunar höfuðborgarsvæðinu öllu næstu aldirnar.

6. Meðan endurnýjanleg vatnsorka rennur ónýtt til sjávar er siðferðilega rangt að sóa jarðhita til raforkuframleiðslu í næsta nágrenni höfuðborgarsvæðisins með mikilli mengun og umhverfisáhrifum. Jarðhitann má geyma til betri tíma til nota í hitaveitu vaxandi höfuðborgar með raforkuframleiðslu sem búbót og með margfaldri nýtingu á orkunni (90%).

Niðurstaða: Þar til Orkuveita Reykjavíkur hefur ekki sýnt fram á að fyrirhuguð raforkuvinnsla á Hengilssvæðinu sé endurnýjanleg og sjálfbær og sýnt fram á að hún geti dregið verulega úr brennisteinsmenguninni frá því sem þegar er orðið ber skipulagsyfirvöldum og viðkomandi sveitarfélögum að stöðva frekari virkjun jarðvarma á Hengilssvæðinu til raforkuframleiðslu. Heilsa og velferð íbúa höfuðborgarsvæðisins, einkum þeirra er búi austan Elliðaáa, er í húfi."

Ég hef ekkert heyrt frá Gunnlaugi síðan í haust en við upprifjun á Bitruvirkjunarpistlum mínum datt ég aftur inn á bloggið hans og rakst þá á pistil sem hann skrifaði daginn sem nýi borgarstjórnarmeirihlutinn tók við völdum og skutlaði Bitruvirkjun fyrirvaralaust aftur upp á borðið. Pistill Gunnlaugs 21. ágúst sl. hljóðaði svona:

"Jóhannes Zoëga, fyrrverandi hitaveitustjóri, markaði þá stefnu að virkja Hengilssvæðið fyrir hitaveituna og nýta jafnframt háþrýsta gufu til raforkuframleiðslu sem aukaafurð. Með þessu móti nýtist um 90% af varmanum í hitaveituna og um 10% til raforkuframleiðslu. Lítið fer til spillis.

Á síðustu árum hefur Orkuveita Reykjavíkur markað nýja stefnu þar sem raforkuvinnsla er orðin ráðandi þátturinn í virkjun Hengilssvæðisins. Hitaveitan getur því ekki nýtt allan lághitavarmann og hann fer út í andrúmsloftið um kæliturna. Mestur hluti varmaorkunnar, um 90%, fer til spillis.

Með þessu er verið að eyða þeirri orku sem er í Henglinum á nokkrum áratugum. Eftir situr Orkuveitan með fjórar óstarfhæfar raforkuvirkjanir á Hengilssvæðinu sem minnismerki um skammsýni mannanna og græðgi stjórnenda Orkuveitu Reykjavíkur.

Þrýstingur jarðhitasvæðisins á Nesjavöllum hefur þegar fallið sem nemur meira en 100 metrum og kominn niður fyrir sjávarmál. Þrýstingurinn fellur um tvo metra á ári. Við aukna orkuvinnslu Hellisheiðarvirkjunar mun þrýstingurinn falla enn hraðar. Ef Birtuvirkjun verður að veruleika herðir enn á þrýstifallinu. Þessar virkjanir eru aðeins í 5 km fjarlægð hvor frá annarri og því í raun að nýta sama háhitasvæðið.

Með því að stinga fleiri göt á blöðru fær maður meira loft úr blöðrunni en þeim mun fyrr tæmist blaðran. Sama lögmál gildir um háhitasvæði. Orkan í Hengilssvæðinu er takmörkuð og náttúrulegur varmastraumur úr iðrum jarðar aðeins brot af þeirri vinnslu sem ráðgerð er á Hengilssvæðinu. Rónarnir koma óorði á brennivínið. Það á ekki að tæma flöskuna í einum teig.

Vona að núverandi stjórnendur Orkuveitu Reykjavíkur hugsi lengur en eitt kjörtímabil og dreifi orkuvinnslunni. Næsta jarðvarmavirkjun þarf að vera góðri fjarlægt frá Henglinum, ekki minna en 15 til 20 km gæti látið nærri.

Orkuveitan mætti huga að vatnsaflsvirkjunum. Þær nýta úrkomuna sem annars rennur ónotuð til sjávar á hverju ári en ekki uppsafnaðan varmaforða síðustu alda. Markmið með þessu bloggi er að stuðla að aukinni en skynsamlegri nýtingu orkulindanna."

Gunnlaugur er greinilega hlynntari vatnsaflsvirkjunum en jarðhitavirkjunum en fer ekki út í umræðuna um fyrir hverja er verið að virkja og í hvaða tilgangi. Það er atriði sem mér finnst skipta mjög miklu máli í allri virkjanaumræðu.