Að míga í mengaðan sjó... eða skó

Þær fregnir bárust í fyrrakvöld að olíuskip hefði tekið niðri í innsiglingunni í Skutulsfirði á leið inn í höfnina á Ísafirði. Í fréttum Stöðvar 2 var sagt að minnstu hefði munað að alvarlegt mengunarslys hefði orðið, en sem betur fer hafi tekist að afstýra því með snarræði lóðsins.

Þar sem ég hef skrifað talsvert um fyrirhugaða olíuhreinsistöð á Vestfjörðum og möguleg slys henni tengd rann mér blóðið til skyldunnar og ég hóf að kanna málið. Í skipinu voru 3 milljónir lítra af olíu. Það hefði valdið gífurlegu tjóni ef gat hefði komið á skipið og olían lekið út.

Til að geta borið skipið saman við önnur olíuflutningaskip þurfti ég að vita um burðargetu þess og hringdi í Siglingastofnun við Vesturvör í Kópavogi. Þar lenti ég á bráðskemmtilegum manni, bar upp erindið og fyrr en varði var ég komin í djúpar samræður um frumskóg mismunandi mælieininga á stærðum skipa að gefnum hinum og þessum forsendum. Í ljós kom að þrátt fyrir að vera viðræðuhæfur í betra lagi um útreikninga á stærð skipa var þetta ekki hans sérsvið en hann komst þó að niðurstöðu - án ábyrgðar. Hann ráðlagði mér að hringja í þeirra mann á Ísafirði til öryggis og það gerði ég. Sá lét nú hlutina ekki vefjast fyrir sér og svaraði um hæl: 4.058 tonn. Minn maður í Vesturvör hafði verið glettilega nálægt því.

En áður en lengra er haldið skulum vil líta á frétt Stöðvar 2 af málinu. Ég hef fengið staðfest að 3 milljónir lítra sé rétt tala. 

Eins og allir vita koma hingað til lands fjölmörg olíuskip á hverju ári, færandi varninginn heim. Í Spegilsviðtali þann 28. febrúar sl. sagði Magnús Ásgeirsson, innkaupastjóri hjá N1, að stærstu skip sem hingað koma séu um 25.000 til 30.000 tonn. (Til skýringar skal tekið fram að tonnafjöldi er miðaður við burðargetu skipsins og ekki tekið tillit til eðlisþyngdar farmsins.) Magnús giskar á að þau skip sem kæmu til landsins í tengslum við olíuhreinsistöð yrðu um 100.000 tonn, en tekur fram að hann þekki ekki nákvæmlega til málsins.

Semsagt - 4.058 tonna skip með 3 milljónir lítra af olíu hefði hæglega getað valdið miklu mengunarslysi og gríðarlegu tjóni m.a. á þorskeldi og lífríki hafsins í Skutulsfirði og út í Ísafjarðardjúp. Jafnvel á miklu stærra svæði eftir því hvernig straumar eru á staðnum. Hvaða tjóni geta þá slys á 100.000 tonna skipum valdið sem sigla til landsins um eitt hættulegasta hafsvæði í heimi. Rifjum upp umfjöllun Kompáss frá 29. apríl sl. sem ég birti fyrst hér. Þar er fjallað um hættuna á olíuslysum og mögulegar afleiðingar þeirra. Hlustið vel á Gísla Viggósson, forstöðumann hjá Siglingastofnun.

Falleg framtíðarsýn, eða hitt þó heldur. Ég skil ekki fólkið sem lætur sér detta í hug að reisa olíuhreinsistöð á Íslandi, hvað þá á Vestfjörðum. Ég skil ekki fólkið sem lætur sér detta í hug að börnin þeirra og barnabörnin langi til að vinna í olíuhreinsistöð. Ef það er þá hugsunin á bak við þetta hjá þeim. Ég skil ekki fólkið sem er tilbúið til að fórna hreinni ímynd Íslands og ómetanlegri náttúru og fuglalífi fyrir skammtímagróða. Ég skil ekki lög sem heimila fámennri sveitarstjórn með 345 atkvæði á bak við sig að taka þvílíka ákvörðun í trássi við - sem ég er sannfærð um - eindreginn vilja mikils meirihluta þjóðarinnar. Ég skil ekki ennþá málflutning annars aðalhvatamannsins að olíuhreinsistöðinni sem ég fjallaði um hér.

Ég kalla eftir skoðanakönnun á landsvísu þar sem spurt yrði hvort fólk vilji olíuhreinsistöð - hvort sem er í Arnarfirði eða annars staðar á landinu - og þá áhættu sem því fylgir að risastór olíuskip sigli til landsins og frá því allan ársins hring í öllum veðrum. Við eigum landið okkar öll - saman - og eigum því öll rétt á að hafa skoðun á því hvernig farið er með það, hvort sem um er að ræða uppistöðulón á hálendinu eða í byggð, álver og virkjanir á suðvesturhorninu, flugvöll í Vatnsmýrinni eða olíuhreinsistöð á Vestfjörðum.

Og af því eiturefnið brennisteinsvetni hefur verið í umræðunni undanfarna daga vegna gróðureyðingar af völdum þess við Hellisheiðarvirkjun minni ég á það sem kom fram í þessum pistli og lesa má nánar um hér:  "Brennisteinsvetni eða vetnissúlfíð (H2S) er litlaus, eitruð gastegund. Megn lykt er af brennisteinsvetni þó magn þess sé lítið í andrúmsloftinu, það er brennisteinsvetni sem veldur lykt af fúleggjum og jöklafýlu sem gjarnan fylgir hlaupum í jökulsám. Lyktin hverfur hins vegar þegar styrkur brennisteinsvetnis í andrúmslofti eykst og það verður lífshættulegt. Það eykur einnig á hættu að brennisteinsvetni er þyngra en andrúmsloftið og getur því lagst í dældir eða safnast fyrir í botnum á geymum og tönkum..." Þar segir ennfremur: "Um 10% af losun á H2S í heiminum er af mannavöldum. Í iðnaði er það einkum í olíuhreinsunarstöðvum. H2S finnst þar sem brennisteinn kemst í samband við lífrænt efni, sérstaklega ef um er að ræða hátt hitastig." (leturbr. mínar)

Og ég skil ekki, og mun aldrei skilja, málflutning aðalleikaranna í þessu myndbandi - sællar minningar.