Heimska eða vísvitandi misbeiting valds?

Við erum í djúpum skít, Íslendingar... það er óumdeilt. Fjárglæframenn hafa steypt þjóðinni í skuldafen með dyggri aðstoð sinnulausra eftirlitsaðila og rænulausra stjórnmálamanna. Frá upphafi hruns hefur verið hamrað á meintum björgunarhring okkar - auðlindunum - sem við eigum... eða hvað?

Nei, málið er ekki svo einfalt. Auðlindir hafsins voru gefnar frá okkur fyrir löngu. Þegar síðan leyft var að braska með þær voru þær endanlega glataðar og nú er svo komið að fiskurinn í sjónum er veðsettur mörg ár fram í tímann og skuldir sjávarútvegsins eru taldar hundruðir milljarða. Ekki beysinn björgunarhringur það.

Óspillt náttúra er auðlind sem vart verður metin til fjár. Engu að síður hefur verið einblínt á að eyðileggja hana með því að virkja fallvötnin og jarðgufuna til að selja rafmagn til stóriðju í hrávinnslu - og söluverðið er svo lágt að það má ekki segja frá því. Virkjanirnar eru reistar fyrir erlent lánsfé en arður álrisanna fluttur úr landi. Engin skynsemi, engin forsjálni. Væntanlega borgar almenningur brúsann með hækkuðu raforkuverði. Náttúrunni og andrúmsloftinu blæðir, hreina loftið okkar er mengað af útblæstri og eiturgufum og fólk er blekkt með loforðum um svo og svo mörg (hundruð eða þúsund) störf og blómlega byggð sem sannað hefur verið að gengur ekki eftir. Glæsilegur björgunarhringur, eða hitt þó heldur.

Svo er það vatnið sem nóg hefur verið af á Íslandi. Vatn er ein af verðmætustu auðlindum jarðar. Hin nýja olía, segja sumir. Mánudaginn 16. mars sl. hófst alþjóðleg vatnsráðstefna Sameinuðu þjóðanna í Istanbúl - sú fimmta í röðinni. Menn sjá ástæðu til að halda ráðstefnur um vatnsbúskap heimsins vegna þess að vatnið er forsenda lífs. Án vatns þrífst ekkert neins staðar, svo mikilvægt er að fara varlega og vel með það. Miðað við þá einföldu staðreynd eru Íslendingar auðjöfrar á heimsmælikvarða. Hér er frétt Borgþórs Arngrímssonar fréttamanns frá 16. mars og hlustið nú vel.

Tókuð þið eftir þessu: "Vatn verður sífellt verðmætara og eftirsóttara og ýmsir óttast að stór, alþjóðleg fyrirtæki reyni að læsa klónum í þessa auðlind."

Færa má rök fyrir því að stór, alþjóðleg fyrirtæki hafi klófest hluta af náttúruauðlindum Íslendinga með nýtingu á jarðvarma og fallvötnum fyrir álver. En hvað með vatnið? Hvernig ætlum við að stýra því? Ef ég skil rétt hefur gildistöku svokallaðra Vatnalaga - eða breytinga á þeim - verið frestað um óákveðinn tíma, og ég er ekki vel inni í efni þeirra. En eitt veit ég: Lítil sveitarfélög hafa hvorki burði né getu til að taka einhliða ákvarðanir um ráðstöfun verðmætra auðlinda, bera kostnað af viðamiklum rannsóknum og hafa eftirlit með framkvæmdum.

Ég skrifaði pistil í maí í fyrra sem fjallaði m.a. um hin umdeildu Skipulagslög frá 1997 og tilraunir til breytinga í átt að landsskipulagi. Þar kemur glögglega fram hve fáránlegt er að dvergvaxin sveitarfélög megi taka gríðarlega stórar og afdrifaríkar ákvarðanir sem hafa áhrif langt út fyrir þeirra svæði, jafnvel á allt landið og þjóðina í heild. Í pistlinum vitna ég í skipulagsstjóra ríkisins sem sagði í blaðagrein sem birt er í pistlinum: "Land er takmörkuð auðlind og nýting og notkun þess verður að hafa hagsmuni heildarinnar að leiðarljósi."

Nú hefur DV vakið athygli á mjög vafasömum gjörningi í Snæfellsbæ, þar sem bæjarstjórnin, með nýjan oddvita Sjálfstæðisflokksins í NV kjördæmi í fararbroddi, hefur selt kanadískum fjárglæframanni vatnsréttindi til 95 ára - það er næstum heil öld! Fyrir 9 árum sögðust þeir ætla að vernda vatnsbólin, en nú er þessi maður kominn með klærnar í þau. Fyrsta fréttin sem ég fann um málið er hér,  Skessuhorn 17. ágúst 2007. Þar er lofað störfum og rífandi gangi, eigi síðar en í mars 2008. Nú líður og bíður og í janúar sl. er þessi frétt í Mogganum. Enn er rætt við sama Íslendinginn, Sverri Pálmarsson, sem virðist vera frontur Kandamannsins Ottós Spork. Hér er mjög upplýsandi umfjöllun um bæði Ottó þennan og fleira er varðar vafasama umsýslu með þessa miklu auðlind, vatnið, og hættuna sem þjóðum stafar af gráðugum bröskurum.

Í viðbót við dæmin sem ég tók í áðurnefndum pistli er hér komið enn eitt dæmið um agnarsmátt sveitarfélag sem ráðskast með auðlind þjóðar og selur afnotin í tæpa öld. Ef við notum þá þumalputtareglu að 25 ár séu milli kynslóða eru þetta hvorki meira né minna en 4 kynslóðir afkomenda okkar.
Íbúafjöldi Snæfellsbæjar 1. des. 2008:  1.717.
Atkvæði á bak við meirihluta Sjálfstæðisflokks:  596.
Fjórir sjálfstæðismenn með 596 atkvæði á bak við sig taka í hæsta máta vafasama ákvörðun um að selja erlendum fjárglæframanni hluta af vatnsauðlind Íslendinga í heila öld. Þetta getur ekki með nokkru móti talist eðlilegt - hvað þá skynsamlegt.

Hér er fyrri grein DV sem birtist í fyrradag og hér fyrir neðan sú seinni sem birtist í blaðinu í dag. Eins og sjá má bíta sveitarstjórnarmenn Snæfellsbæjar höfuðið af skömminni með því að neita að gefa upp ákvæði samningsins. Slík leynd er alltaf vafasöm og býður heim grunsemdum um spillingu og mútur, sem er slæmt ef menn eru saklausir af slíku. Hvernig getur Ásbjörn Óttarsson ætlast til að vera kosinn á þing sem oddviti Sjálfstæðismanna í kjördæminu með svona mál í farteskinu?