Skrumskæling lýðræðis, ólög og olíuslys

Í einum af mörgum tölvupóstum sem ég fæ um pistlana mína var mér þakkað fyrir "vandaða og krefjandi pistla". Ég hafði aldrei hugsað út í að þeir væru krefjandi, en líklega er það rétt. Þessi verður engin undantekning og hér er allmikið ítarefni - VARÚÐ!

Í Kompási á Stöð 2 á þriðjudagskvöldið var fjallað um þá slysahættu sem stafar af siglingum olíuskipa með sérstaka áherslu á Íslandsstrendur og hafsvæðið í kring. Fram kom að hvergi á jörðu er ölduhæð jafnmikil og á þessu hafsvæði og að mörgu leyti sé það eitt hið hættulegasta hvað skipasiglingar varðar. Helmingi fleiri flutningaskip verða fyrir tjóni á leiðinni frá Murmansk til Boston heldur en á öðrum siglingaleiðum í heiminum. Horfið á Kompásinn hér fyrir neðan.

Þessar upplýsingar bætast við þær sem áður hefur verið fjallað um í ýmsum fjölmiðlum og hér á þessu bloggi. Ég minni á tvo nýlega pistla, þennan og þennan með Kompásþættinum frá 15. apríl sl., svo og eldri pistlana þrjá, þann fyrsta, annan og sérstaklega bendi ég á þriðja pistilinn þar sem bent var á lögmál Murphys og stóriðju í íslenskri náttúru. Ef slys er mögulegt þá verður slys - fyrr eða síðar.

Í tónspilarann setti ég tvö viðtöl úr Speglinum á Rás 1. Annað er frá 16. janúar sl. og þar er rætt við Stefán Gíslason, umhverfisstjórnunarfræðing, um ýmislegt varðandi olíuhreinsistöð á Vestfjörðum.

Hitt er úr Speglinum í gærkvöldi. Þar er rætt við rússneskan sérfræðing í olíuiðnaði, sem er í forsvari fyrir rússneska fyrirtækið sem hyggst reisa olíuhreinsistöð á Vestfjörðum. Í viðtalinu kemur fram að Rússarnir eru að smygla sér inn um bakdyrnar til Íslands með því að stofna skúffufyrirtæki á Írlandi til að auðvelda aðgang að landinu í gegnum EES - og spara tíma og fyrirhöfn. Enn er verið að flýta sér.

Á Íslandi eru í gildi Skipulagslög frá árinu 1997. Í þeim var sveitarstjórnum veitt gríðarlega mikið vald til að ráðskast með landið, svo framarlega sem það er innan þeirra lögsögu. Gildir þá einu hvort framkvæmdir sem ákveðnar eru hafi áhrif á önnur sveitarfélög og íbúa þeirra, eða jafnvel landið allt og þar með alla Íslendinga. Tökum þrjú dæmi sem eru í umræðunni núna:

Gjábakkavegur - sjá þennan pistil. Framkvæmd sem getur haft áhrif á allt lífríki Þingvallavatns á helgasta stað íslensku þjóðarinnar.
Sveitarfélag: Bláskógarbyggð
Íbúafjöldi 1. des. 2007:  972
Atkvæði á bak við meirihlutann:  289

Útivistarsvæðinu og náttúruperlunni Ölkelduhálsi breytt í iðnaðarsvæði til að reisa jarðgufuvirkjun. Fleiri virkjanir eru á teikniborðinu og áhrifin hafa afleitar afleiðingar fyrir alla íbúa suðvesturlands, um 200.000 manns. Ég hef skrifað ótalmarga pistla um þetta mál, nú síðast hér og hér. Af eldri pistlum bendi ég sérstaklega á þennan og þennan. Fleiri mætti tilgreina en ég læt þessa nægja að sinni.
Sveitarfélag:  Sveitarfélagið Ölfus
Íbúafjöldi 1. des. 2007:  1.930
Atkvæði á bak við meirihlutann:  495

Olíuhreinsistöð á Vestfjörðum, sjá pistlana sem tilgreindir eru ofar í þessari færslu. Meðal þeirra áhrifa sem stöðin hefði er geysileg alhliða mengun, eyðilegging á hreinleikanum í ímynd Íslands t.d. hvað varðar matvælaframleiðslu, áhrif á vistkerfi, dýralíf og aðra atvinnustarfsemi á Vestfjörðum, ferðaþjónustu og margt fleira sem lesa má um í tilvitnuðum pistlum og horfa og hlusta á í tengdu ítarefni úr fjölmiðlum.
Sveitarfélag:  Vesturbyggð
Íbúafjöldi 1. des. 2007:  920
Atkvæði á bak við meirihlutann:  345

Er eðlilegt að svo fáir taki svo gríðarlega umdeildar ákvarðanir sem snerta svona marga, bæði beint og óbeint? Er þetta ekki skrumskæling á lýðræðinu? Finnst fólki ekki að þessu þurfi að breyta? Það finnst mér. Í febrúar sl. lagði Þórunn Sveinbjarnardóttir, umhverfisráðherra, fram frumvarp á Alþingi um breytingu á Skipulagslögum í þá átt, að þegar um ákvarðanir er að ræða eins og ég nefni dæmi um hér að ofan þá falli skipulagið undir svokallað "landsskipulag" og lúti annars konar lögmálum. Ég spurðist fyrir um stöðu málsins og fékk þau svör frá formanni umhverfisnefndar að andstaða sveitarfélaga væri mikil, ýmsir þingmenn hefðu efasemdir og ólíklegt væri að frumvarpið færi í gegn á yfirstandandi vorþingi. Stefán Thors, skipulagsstjóri, birti grein í Morgunblaðinu sl. laugardag þar sem hann fjallar um frumvarpið og segir m.a.: "Land er takmörkuð auðlind og nýting og notkun þess verður að hafa hagsmuni heildarinnar að leiðarljósi." Þetta er fróðleg grein sem ég birti hér að neðan.

Ég set einnig í tónspilarann tvö viðtöl við Þórunni Sveinbjarnardóttur um landsskipulag, annað úr Speglinum 15. apríl sl. og hitt er hluti af viðtali við Þórunni á Morgunvakt Rásar 1 sem hljóðvarpað var á degi umhverfisins, 25. apríl sl. Þetta mál er í eðli sínu þverpólitískt og engu máli skiptir hvar hver og einn skilgreinir sig í íslenskri flokkapólitík. Þetta er einfaldlega spurning um skynsemi. Ég skora á fólk að senda þingmönnum tölvupóst til stuðnings frumvarpinu og hvetja þá til að þrýsta á að það fari í gegn sem allra fyrst. Netföng allra þingmanna eru hér og nöfn nefndarmanna í umhverfisnefnd eru hér. Formaður nefndarinnar er Helgi Hjörvar, þingmaður Samfylkingar. Sendið afrit á umhverfisráðherra.

En þá er að horfa á umfjöllun Kompáss um hættu á olíuslysum og mögulegar afleiðingar þeirra.

 

Til upprifjunar úr Kompássþættinum 15. apríl - Ómar Ragnarsson um olíuslys:

 

Grein Stefáns Thors, skipulagsstjóra, í Morgunblaðinu 26. apríl sl.