Getur einhver hjálpað mér að skilja?

Það mun vera hægt að mæla greindarvísitölu - og er gert. Ég hef ekki hugmynd um hver mín greindarvísitala er, en tel víst að hún sé í sæmilegu meðallagi. En í fyrradag hlustaði ég á viðtal sem ég botnaði ekkert í, þ.e. málflutningi viðmælandans og röksemdarfærslum hans. Hvort skilningsleysið hefur eitthvað með greindarvísitölu mína að gera veit ég ekki, en leita á náðir ykkar til að hjálpa mér að skilja manninn.

En þó að þið lesið ekki allan textann eða skrifið athugasemdir með túlkun á viðtalinu bið ég ykkur að spila samt myndbandið hér neðst í pistlinum, það segir líka sögu. Svo kemur seinni hluti uprifjunarinnar bráðum, hann er í vinnslu.

Viðtal þetta var í Morgunútvarpi Rásar 1, fimmtudaginn 5. júní. Viðmælandinn var Hilmar Foss, annar þeirra sem vinna að því að reisa olíuhreinsistöð á Vestfjörðum. Hinn er Ólafur Egilsson sem lét út úr sér gullkornið sem ég setti inn í þessari færslu og ýmis fleiri sem komið hafa fram í viðtölum við hann.

Ég hlustaði á viðtalið og botnaði ekki neitt í neinu. Ég hlustaði aftur og svo í þriðja sinn. Eins og ég kom inn á hér hef ég betra sjónminni en heyrnar þannig að ég tók á það ráð að skrifa viðtalið niður orð fyrir orð. Er svo búin að lesa það tvisvar og enn skil ég ekki hvað maðurinn er að fara. En ég neita að gefast upp. Þetta er nú einu sinni einn þeirra sem hafa fjöregg okkar allra í höndum sér, ómetanlega náttúru Íslands. Eins og fram kemur hjá útvarpsmanninum í lokin hefur ríkisvaldið engar lagaheimildir til afskipta af þessum mönnum nema með tilmælum og eftirliti með því að farið sé að lögum. Það eitt og sér er ótrúlegur og hrikalegur veruleiki. Mér finnst því afar mikilvægt að skilja hvað þeir eru að segja.

Getur einhver hjálpað mér að túlka þetta viðtal, benda á staðreyndir sem þar koma fram (ef einhverjar) og útskýra rökfærslur? Ég setti hljóðupptöku af viðtalinu í tónspilarann efst til vinstri - þar er það merkt "Morgunvaktin á Rás 1 - Hilmar Foss - Olíuhreinsistöð". Þið getið því hlustað um leið og þið lesið.

Útvarpsmaðurinn er Haukur Már Helgason.

Haukur Már - Inngangur:  Ísland er nú sagður fýsilegur staður fyrir olíuhreinsunarstöð vegna legu á milli rússneskra olíulinda og bandarískra fyrirtækja og neytenda. Enn hefur ekkert verið gefið upp um hvaða fyrirtæki eiga olíuna sem unnin yrði í stöðinni, en aðeins virðist um bandarísk eða rússnesk fyrirtæki að ræða. Vitað er að olían kæmi úr sjó norðan af Rússlandi.

Í Bandaríkjunum hefur ekki verið reist ný olíuhreinsistöð í 29 ár og afköst þeirra sem fyrir eru annar engan veginn eftirspurn. Þörfin fyrir fleiri olíuhreinsunarstöðvar jókst enn við fellibylinn Katrínu sem skaðaði iðnaðinn tilfinnanlega árið 2005.

Talað hefur verið um fjárfestingu og framkvæmdir upp á um 400 milljarða króna og Hilmar Foss, framkvæmdastjóri Íslensks hátækniiðnaðar, sagði að gera mætti ráð fyrir að stöðin sjálf myndi þurfa á um 500 manns til starfa auk þess sem vinnuafls væri þörf umleikis við hafnarvinnu og slíkt. Áhrifin á atvinnulíf Vestfjarða yrðu gríðarlega mikil, áhrifin á íslenskt hagkerfi veruleg og auk þess myndi Ísland með tilkomu stöðvarinnar teljast til olíuframleiðslulanda, eins og Hilmar orðar það, sem væntanlega hefði veruleg áhrif á ímynd og sjálfsmynd Íslendinga. Skemmst er að minnast skýrslu frá nefnd forsætisráðuneytisins um ímynd Íslands, þar sem Íslendingum er meðal annars lýst sem frjálslegum náttúrubörnum og náttúra landsins talin til lykilatriða í sjálfsmynd þjóðarinnar. Hilmar segist hins vegar ekki gera ráð fyrir að nein átök séu fram undan um málið.

Hilmar Foss:  Kyoto-bókunin, eins og hún er kölluð, hún er tímabil eins og við þekkjum það frá 2008 til ársloka 2012. Hvað tekur við af því veit enginn. Það getur vel verið að einhverjir hafi hugmyndir um það að við eigum að gera þetta frekar en hitt og svo framvegis. En það er eitt sem er alveg ljóst, að það sem tekur við kemur ekki til með að snerta okkur með neinum öðrum hætti heldur en aðra. Þá á ég við jafnvel þig eða mig, álverið á þessum stað eða hinum staðnum, járnblendi hér eða járnblendi þar þar. Það vill meina að það sem tekur við kemur til með að ganga yfir alla á grundvelli jafnræðis. Ég get ekki séð það að það komi til með að snerta okkur með einhverjum verri hætti heldur en aðra ef að það verður tekin ákvörðun hér til dæmis að íslensk starfsemi þurfi að kaupa losunarkvóta frá erlendum ríkjum sem í raun er þá ekkert annað en erlend skattlagning á innlenda starfsemi. Og kannski ekki til neins annars fallin heldur en að láta einhverjum kannski líða betur eða... eða... eða að... ja, ég veit ekki alveg eða hvað.

Haukur Már:  Náttúruverndarsamtök Íslands og Umhverfisráðuneytið hafa bæði látið hafa eftir sér að ummæli Hilmars Foss um Kyoto-bókunina séu fráleit. Eftir árið 2012 munu reglur vera þrengri en ekki rýmri en nú er. Árni Finnsson hjá Náttúruverndarsamtökunum segir Íslendinga hafa skuldbundið sig til að hlíta næstu bókun með samþykkt frá fundi á Balí í fyrra. Hins vegar sé ljóst að aðilar að olíuhreinsunarstöð geti keypt sér losunarheimildir. Hilmar segir eðlilegt að rætt sé um mikilvæg mál.

Hilmar Foss:  En það hlýtur að þurfa að gera það af skynsemi og á vitrænan hátt og ekki bara af því. Það er allt í lagi og hið besta mál ef að einhver er á móti þessu eða á móti hinu. Ég get verið á móti einhverju bara af því. Það er ekkert að því. En ég á ekki að fara að búa mér til einhver rök þegar að grunnástæðan mín er bara af því. Sjáðu til dæmis með einhvern sem að kemur og segir: "Við þurfum að hugsa til þess að keyra minna eða gera þetta eða gera hitt og svo framvegis" og þú færir aðeins og skoðaðir hans umgjörð og þú spyrðir: "Áttu örbylgjuofn?" Hann myndi segja nei. "Horfirðu á sjónvarp?" Hann segir nei. "Áttu DVD?" Hann segir nei. "Drekkurðu te eða kaffi?" Nei. Gerirðu þetta eða gerirðu hitt og svo framvegis og þú sérð það að hans lífsumgjörð er sko gjörsamlega gjörólík öllu því sem að þú þekkir. Ekki bara hvað varðar þetta að keyra bílinn heldur það er á línuna. Og það er þetta sem að þarf að huga að. Við vitum það að sértrúarsöfnuður er öðruvísi heldur en eitthvað annað. Og það er fínt, við búum við frelsi og svo framvegis... til trúmála, til skoðana og svo framvegis.

Haukur Már:  En ekki má gleyma, segir Hilmar, að tilkomu fyrirtækis af þessari stærð fylgi mörg störf sem tengjast fyrirtækinu ekki beint, nýir vegir sem fólk gæti ekið án þess að koma nálægt neinu sem tengist starfsemi olíuhreinsistöðvarinnar.

Hilmar Foss:  Þannig að kostirnir geta verið gríðarlega miklir fyrir afar marga af allt öðru vísi ástæðum. Við fengum malbikaðan veg til Keflavíkur af því að Ameríkaninn borgaði hann. Það var "by-product" á sínum tíma af herstöðinni. Hefði ekki komið fyrr en löngu seinna því við hefðum ekki átt fyrir því. En svo voru margir sem vildu keyra eftir veginum en voru samt á móti hernum sko... sem er allt í lagi.

Haukur Már:  Hilmar lætur líka í ljósi efasemdir um að losun koltvísýrings sé beinlínis mengun.

Hilmar Foss:  Hluturinn er sá að þessi losun, sem margir kalla mengun, og sú umræða sem að við höfum séð og alveg eins ég eins og þú, hún hefur beinst að koldíoxíði eða koltvísýringi, en það hefur enginn verið að horfa til sko raunverulegrar mengunar, það er það sem lætur þig hósta ef þú andar því að þér. Það eru fiskvinnslur á Norðurlandi í dag sem að setja frá sér mengun - með emmi - á við 30.000 manna bæ. Það er enginn að horfa til þess. Það er bara frá fiskvinnslu, það er allt í lagi. En það er svakaleg mengun sem að rennur út um skolprör undir bryggju hvar haldin er dorgveiðikeppni á hátíð einu sinni á sumri... sem dæmi. Þannig að það þarf að vera annað hvort samhljómur og svo framvegis.

Haukur Már:  Eins og fram kom í fréttum telur Anna Kristín Ólafsdóttir, aðstoðarkona umhverfisráðherra, enn ekki ástæðu til að taka hugmyndirnar alvarlega en ef af verður segir hún ríkisvaldið ekki hafa neinar lagaheimildir til afskipta nema með tilmælum og eftirliti með því að farið sé að lögum. Jarðnæði er fundið og sveitarfélagið velviljað. Það virðist því alfarið í höndum Hilmars Foss og viðskiptafélaga hans hvort Ísland verður olíuframleiðsluland á næstu árum eða ekki.

Svo mörg voru þau orð. Skilur einhver hvað Hilmar Foss er að fara? Skilur einhver rök hans og dæmisögur? Skilur einhver viðhorf hans til mengunar?

Ég hef fjallað um Skipulags- og byggingarlögin og gagnrýnt harðlega að fámenn sveitarfélög geti tekið ákvarðanir sem bitna á nágrannasveitarfélögunum og jafnvel landsmönnum öllum. Þannig er þessu máli háttað og fullyrt er af mörgum að Grímur Atlason, fyrrverandi bæjarstjóri í Bolungarvík, hafi verið látinn fjúka vegna þess að hann var ósáttur við vinnubrögðin í kringum fyrirhugaða olíuhreinsistöð.

Misvitrir bæjar- og sveitarstjórar með örfá atkvæði á bak við sig geta tekið gríðarlega stórar ákvarðanir og landsstjórnin virðist ekki geta spornað við því. Frumvarp umhverfisráðherra um ný lög þar að lútandi fór ekki í gegn á nýliðnu þingi. Í þessum pistli kom meðal annars fram að meirihluti bæjarstjórnar Vesturbyggðar er með heil 345 atkvæði á bak við sig og sú bæjarstjórn fer með skipulagsvald í Arnarfirði þótt flestir bæjarstjórnarmenn búi á Patreksfirði. Bæjarstjórinn heitir Ragnar Jörundsson og ég botna ekkert í honum frekar en í Hilmari Foss eða Ólafi Egilssyni. Eruð þið sátt við að fjöreggið okkar sé í höndum svona manna? Treystið þið þeim?

Ég setti saman myndband í kvöld og tileinka þessum mönnum, sem og sveitarstjóranum í Ölfusi og öðrum þeim, sem hafa náttúru Íslands í hendi sér. Aðgát skal höfð í nærveru sálar... og náttúran hefur svo sannarlega sál.

Halldór Laxness sagði: "Þar sem jökulinn ber við loft hættir landið að vera jarðneskt, en jörðin fær hlutdeild í himninum, þar búa ekki framar neinar sorgir og þessvegna er gleðin ekki nauðsynleg, þar ríkir fegurðin ein, ofar hverri kröfu."

 

 

Ísland er land þitt

Ísland er land þitt, og ávallt þú geymir
Ísland í huga þér, hvar sem þú ferð.
Ísland er landið sem ungan þig dreymir,
Ísland í vonanna birtu þú sérð,
Ísland í sumarsins algræna skrúði,
Ísland með blikandi norðljósa traf.
Ísland er feðranna afrekum hlúði,
Ísland er foldin, sem lífið þér gaf.

Íslensk er þjóðin sem arfinn þinn geymir
Íslensk er tunga þín skír eins og gull.
Íslensk sú lind, sem um æðar þér streymir.
Íslensk er vonin, af bjartsýni full.
Íslensk er vornóttin, albjört sem dagur,
Íslensk er lundin með karlmennskuþor.
Íslensk er vísan, hinn íslenski bragur.
Íslensk er trúin á frelsisins vor.

Ísland er land þitt, því aldrei skal gleyma
Íslandi helgar þú krafta og starf
Íslenska þjóð, þér er ætlað að geyma
íslenska tungu, hinn dýrasta arf.
Ísland sé blessað um aldanna raðir,
íslenska moldin, er lífið þér gaf.
Ísland sé falið þér, eilífi faðir.
Ísland sé frjálst, meðan sól gyllir haf.

       Magnús Þór Sigmundsson / Margrét Jónsdóttir