Lærdómur fortíðar

Tíminn flýgur ekki á neinum venjulegum hraða... eða eins og ég hef sagt um árabil: "Það er helgi annan hvern dag og mánaðamót um hverja helgi." Svo gefur hann í ár frá ári. Spurning hvað gírarnir eru orðnir margir, eða hestöflin. Þessi er frá síðasta föstudegi - hljóðskrá fylgir neðst.

Ágætu hlustendur...

Yfirleitt er erfitt að velja umfjöllunarefni fyrir þessa pistla. Ekki af því efniviðinn skorti heldur vegna þess hve margt kemur til greina. Svo er spurningin hvort maður á að fjalla um fortíðina, nútíðina eða framtíðina? Stundum heyrast raddir um að við megum ekki velta okkur upp úr fortíðinni. Við ættum frekar að einblína á framtíðina og byggja upp.

Þetta finnst mér mikið vanmat á þeim lærdómi sem draga má af fortíðinni. Við eigum einmitt að rýna í hana með gleraugum gagnrýni og heiðarleika, reyna að forðast mistökin sem einkenna hana, leiðrétta rangindin sem hafa fest sig í sessi í áranna rás og afnema sjálftökuna og spillinguna sem hefur grasserað í íslensku samfélagi um áratugaskeið - kannski alla tíð. Sagan geymir þetta allt. Spurningin er bara hve aðgengilegar heimildirnar eru og hve viljug við erum sem þjóð til að horfast í augu við nakinn og oft forljótan sannleika liðinna tíma.

Þorvaldur Gylfason skrifaði góða grein í Fréttablaðið í gær þar sem hann stakk upp á að færðar verði til bókar spillingarsögur fortíðar og nútíðar. Sögur sem hafa eingöngu varðveist í vitund fólksins í landinu, aldrei verið skráðar, og eru því ekki aðgengilegar kynslóðum nútíðar og framtíðar. Á meðan þannig er í pottinn búið er lífsins ómögulegt að læra af þeirri reynslu sem þar gæti mögulega leynst.

Þetta er góð hugmynd. Eiginlega alveg frábær. Ég er sannfærð um að fjölmargir gætu lagt heilmikið til málanna ef eitthvað þessu líkt verður að veruleika. Til dæmis mætti opna bókhald stjórnmálamanna og -flokka upp á gátt eins langt aftur í tímann og hægt er. Það væri ágætis byrjun.

En slík söguskoðun krefst þess að íslenska þjóðin sýni siðferðisstyrk, gangi hreint og heiðarlega til verks og af miklum heilindum. Ég held að meirihluti þjóðarinnar myndi fara nokkuð létt með það. Viðnám gegn slíkum hugmyndum kæmi líklega helst frá þeim, sem hafa eitthvað að fela, orðspor að verja, hagsmuni stjórnmálaflokka eða -foringja í huga - og frá þeim sem vilja engu breyta. Vilja geta haldið áfram að skammta sér og sínum hlunnindi og almannafé að vild og skara eld að eigin köku. Gefa skít í alla hina.

Margan lærdóminn má draga af græðgis-, einka-, frjálshyggju- og eiginhagsmunavæðingu þjóðfélagsins undanfarin ár. Einn af þeim ætti að vera sá, að við byggjum ekki réttlátt, sanngjarnt og siðað samfélag án samvinnu og samhjálpar. Við verðum öll að leggja af mörkum til samfélagsins og þykja það sjálfsagt. Á móti kemur að stjórnvöld verða að tryggja þjóðareign á grunnstoðunum, sem og eðlilega og sem jafnasta dreifingu á arðsemi samfélagsins - hvort sem er af auðlindum lands og sjávar eða öðru.

Horfum endilega til framtíðar - en með lærdóm af mistökum fortíðar í farteskinu.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Pistill á Morgunvakt Rásar 2 - 9. október 2009

Dabbinn - ósvífinn & óháður...

...eins og svo oft áður. Úr smiðju snillingsins Birgis Ragnars Baldurssonar.

Eru svona bændur bústólpar?

Svona mál ættu að vera hætt að koma manni á óvart. En ég rak engu að síður upp stór augu þegar ég horfði á fréttir Stöðvar 2 í kvöld. Þar var sagt frá fyrirtæki Brynjólfs Bjarnasonar, forstjóra Símans, Lamba ehf. Tilgangur þess er sauðfjár- og geitarækt. Brynjólfur orðinn bóndi? Ónei, ekki aldeilis. Fyrirtækið... eða réttara sagt einkahlutafélagið... var notað til að slá lán og braska. Virðist ekki hafa komið sauðfjár- og geitarækt nokkurn skapaðan hlut við.

Skuld einkahlutafélags Brynjólfs er nú þúsund milljónir - einn milljarður - sem bankinn gæti þurft að afskrifa. Ætli Brynjólfi þyki óábyrg meðferð á fé að borga skuldir sínar eins og Bjarna Ármannssyni? En eins og Lóa Pind segir í lok fréttarinnar: Það er ekki sama Jón og Jón ehf.

 Fréttir Stöðvar 2 - 14. október 2009

 

Viðbót: Agnar minnti mig á þetta myndbrot úr Silfrinu þar sem Ari Matthíasson sagði söguna af því þegar hann lenti á fundi með mönnum þar sem verið var að kynna skattaskjól og hvernig hægt væri að koma fé undan skatti. Þarna er Brynjólfur Bjarnason einmitt nefndur til sögunnar. Skattrannsóknarstjóri brást við sögu Ara eins og sjá má hér og hér. Hvar ætli þetta mál sé statt?

Silfur Egils 25. janúar 2009

Önnur viðbót: Það er ekki að spyrja að DV og skúbbinu þeirra. Ég var minnt á að fréttin um Lamba hans Brynjólfs og skulduga geitarækt forstjórans birtist í DV í maí sl. DV hefur hvað eftir annað afhjúpað alls konar sukk, svínarí og spillingu þótt þær fréttir rati ekki alltaf í aðra fjölmiðla. Ég held að þeir sem treysta DV ekki ennþá ættu að endurskoða afstöðu sína, fara að kaupa blaðið og gera því þar með kleift að koma út oftar!

Hundgá úr annarri sveit

"Þessi er líka gamall vinnufélagi og nýbyrjaður að blogga. Hann er með yndislegri mönnum og bloggið hans eftir því. Hann segir þannig frá, að fyrr en varir er maður kominn á staðinn og sér atburðina ljóslifandi fyrir sér. Skrifin hans virka á mig eins og prósaljóð. Hann á að skrifa ljóðabækur." Þessa umsögn skrifaði ég í nóvember 2007, þá nýbyrjuð að blogga sjálf.

Hann hefur verið latur við bloggið upp á síðkastið og tregur til að "yfirgefa fjörið og hlýjan faðm Feisbúkk og fara í einsemdina á blogginu", eins og hann gantaðist með um daginn. Því miður - ég sakna pistlanna hans og það gera örugglega fleiri. En nú vitum við hvað hann hefur verið að sýsla undanfarið.

Við höfum ferðast með honum vítt og breitt um landið, farið með honum í göngur, niðurrekstur, réttir, eftirleitir og veiði. Við höfum borðað ljúffenga kjötsúpu hjá foreldrum hans í Skagafirðinum og hafragraut í eldhúsinu hjá honum sjálfum. Allt í huganum á vængjum myndrænna lýsinganna á blogginu hans. Svona skrifaði hann um réttirnar í september 2007:

Réttir, bara þetta orð, hljómurinn og lyktin og áður en þú veist af ert þú staddur í réttinni miðri umvafinn sauðfé og einblínir á mörkin. Pabbi stendur við dilkinn og segir manni til: "Þarna er ein kollótt, þessi gamla hornbrotna, þarna upp við vegginn, móflekkóttur hrútur"... og svo framvegis.  Þetta er gaman. Einu sinni fór í taugarnar á mér þegar verið var að kalla á mann og segja manni að taka nú þessa kind, því mér fannst ég vera fullfær um að finna þær sjálfur. Það fer ekki í taugarnar á mér lengur.  Enda búinn að viðurkenna fyrir sjálfum mér að karl faðir minn hefur sérstakan radar í hausnum þegar sauðfé er annars vegar. En ég var seigur núna, nokkuð fljótur að sjá mörkin og svo eru allir bæir með númer nú til dags. Svo var ég ansi lipur við að ná fénu og þar hef ég sko engu gleymt! Ég geng rólega um réttina, miða út ærina eða lambið og geri svo leifturárás. Mér finnst ég vera snillingur í þessu! En þegar maður var lítill gátu svona árásir endað á því að liggja á bakinu í drullunni og allir hlógu, en maður stóð upp aftur. Og fer aftur í réttir. Réttir. Það er eitthvað við þetta orð. Það er dregið sundur, spjallað við sveitungana og það sést ekki vín á nokkrum manni, bara skroppið í kaffi í skúrinn hjá kvenfélaginu og féð síðan rekið heim þar sem bíður heit kjötsúpa. Réttir. Þar sá maður fyrst á ævinni fullan mann, almennilegan hundaslag, menn að skamma fjallskilastjórann og fólk sem maður vissi ekki að væri til í sveitinni.  En það var ekki mikið sungið. Það var á gangnasunnudaginn sem var sungið, þá var sungið meðan einhver rödd var til. En það er önnur saga og efni í annan pistil. En ég held að Akrahreppsbúar ættu að halda sinni gömlu Silfrastaðarétt aðeins lengur. Fara fram í kofa á fimmtudagskvöldi. Smala föstudag og laugardag og reka niður. Rétta síðan á sunnudegi. Ég hef trú á því að þeir sem vilja fara í göngur fái frí á föstudegi. Það er einhvern veginn léttara að fá frí á föstudegi en mánudegi. Og ég ætla að mæta í réttir að ári, þó að ég sé ekki lengur skrifaður fyrir markinu mínu í markaskránni, en það er í góðum höndum hjá Drífu og Fúsa. Réttarstígvélin eru enn í bílnum... ég þvæ þau bráðum...

Við komumst ekki á gangnafundinn á góunni frekar en hann - en fórum samt því hann skrifaði bréf og skyndilega vorum við komin norður. Og hann bauð okkur með sér á ættarmót í júlí og fyrr en varði vorum við orðin vel málkunnug ættingjum hans og forfeðrum - okkur var kippt inn í fjölskylduna og við fundum að við vorum velkomin. Hlýjan og húmorinn skín út úr öllum hans skrifum, hvað sem hann fjallar um hverju sinni og í ofanálag er hann feykilega góður hagyrðingur og skellir stundum á bloggið svona líka sallafínum kveðskap .

Og eins og ég stakk upp á í nóvember 2007 þá skrifaði Eyþór Árnason ljóðabók og í gær voru honum veitt verðlaun fyrir hana - eða óprentað handrit að henni. Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar. Fyrir fyrstu ljóðabókina sína! Þegar fréttin kom í sjónvarpinu rétti ég úr mér í sófanum, brosti út að eyrum og svei mér ef það glitraði ekki lítið tár á hvarmi. Ég klökknaði og var feykilega stolt af "mínum manni". Hvernig líður þá fólkinu hans - fjölskyldunni hér syðra og ættboganum í Skagafirði sem maður kannast svo vel við frá skrifum hans? Ég er ekki búin að sjá bókina, enda er hún ekki komin út. En ef ég fæ mér einhverja bók á næstunni þá verður það ljóðabókin hans Eyþórs - Hundgá úr annarri sveit. Eftir að hafa lesið hvern dýrindis prósann á fætur öðrum á blogginu hans veit ég fyrir víst að þetta eru eðalbókmenntir. Til hamingju með viðurkenninguna, Eyþór minn. Megirðu skrifa margar, margar bækur sjálfum þér og okkur hinum til gleði og ánægju.

Fréttir Stöðvar 2 og RÚV 13. október 2009

 

Að króa sig af í kreppunni

Kvartað og kveinað, volað og vælt

Undanfarið ár hefur margoft komið fram, að ein af ástæðum hrunsins hafi verið skortur á gagnrýni. Útrásardólgum, bankastjórnendum, stjórnmálamönnum og talsmönnum þeirra sem mærðu eigin hæfileika og félaga sinna var trúað og treyst. Allt of fáir settu sig inn í málin og bentu á mistökin og fáránleikann sem leyndist undir yfirborðinu. Nokkrir reyndu en voru skotnir í kaf af hagsmunaaðilum. "Niðurrifsmenn!" hrópaði auðelítan hástöfum og útskúfaði gagnrýnisröddunum.

Hingað til hefur það talist góður siður hjá öllu skynsömu, heiðarlegu fólki að læra af reynslunni. Gera ekki sömu mistökin æ ofan í æ. Sem þýðir a.m.k. í mínum huga að nú gagnrýnum við það sem okkur þykir gagnrýnivert og pukrumst ekkert með þá gagnrýni. Í því sambandi verðum við að hafa ýmislegt í huga - m.a. þá staðreynd að enn eru talsmenn og útsendarar gróðahyggjunnar sem knésetti okkur við völd víða í samfélaginu. Þeir eru ekki á því að breyta um kúrs og vilja halda áfram að höndla með samfélagið að vild og eftir eigin hentisemi. Þeir væna gagnrýnendur um mannorðsmorð ef einhver dirfist að setja út á orð þeirra eða gjörðir. Gagnrýnin er líka kölluð McCarthyismi, sem er ein fáránlegasta og siðlausasta samlíking sem hugsast getur. Fólk sem þannig talar þekkir hvorki né skilur söguna og alvarleika McCarthyismans í Bandaríkjunum um og eftir miðja síðustu öld. Það ætti að skammast sín fyrir að líkja réttmætri gagnrýni íslensks almennings á spillta hrunvalda við slíkan ósóma.

Árni Sigfússon, bæjarstjóri í Reykjanesbæ, skrifar innblásna grein í Morgunblaðið í dag þar sem hann fetar í fótspor Sigmundar Davíðs og líkir  skósveinum útrásardólga við fólk sem var ofsótt fyrir skoðanir sínar í tíð McCarthys. Þeir eru reyndar ekki fyrstir til að gera það. Í mars sl. skrifaði ég pistil um samskonar gagnrýni - Eru auðmenn "kommúnistar" samtímans? Þá var hægri hönd Ólafs Ólafssonar að kveinka sér við gagnrýni. Lítum á harmakvein Árna Sigfússonar.

Árni fellur í nákvæmlega sömu gryfju og Sigmundur Davíð hér þar sem hann segir m.a. "...að þessir menn hafi einhvern tíma tengst Landsbankanum eins og líklega tugir þúsunda annarra Íslendinga..." og leggur þar að jöfnu vini og viðskiptafélaga Björgólfs Thors og saklausa viðskiptavini bankans. Árni segir: "En á Íslandi í dag virðist gilda að þeim sem hafa á einhvern hátt komið að samstarfi við fyrirtæki þekktustu nafnanna í íslensku útrásinni er att fyrir nornaveiðara". Hverslags dómadagsvitleysa er þetta? Skilja þeir ekki að sumir eru einfaldlega vanhæfir til vissra verka og ábyrgðarstarfa? Traust almennings var fótum troðið og sá trúverðugleiki sem nauðsynlegur er í samfélaginu hefur ekki verið endurreistur - og verður ekki fyrr en heiðarlegt uppgjör hefur farið fram. Meðal annars uppgjör Suðurnesjamanna við Árna Sigfússon, sem nú hefur rúið Reykjanesbæ inn að skinni, selt allar eigur bæjarins og afnotarétt orkuauðlindarinnar á Reykjanesi að auki.

Gagnrýni og tortryggni almennings beinist ekki að blásaklausum, almennum starfsmönnum banka eða annarra fjármálafyrirtækja heldur þeim, sem voru innstu koppar í búri og tóku fullan þátt í þeirri spillingu, græðgisvæðingu og blekkingu sem setti efnahag Íslands á annan endann. Slík gagnrýni á fullan rétt á sér, er í hæsta máta eðlileg og heldur vonandi áfram á fullum dampi framvegis.

Árni rifjar upp kommagrýluna sem veifað var framan í íbúa Vesturlanda á McCarthy-árunum eftir seinni heimsstyrjöld. Hann segir að margir Vesturlandabúar hafi óttast hættuna af hugmyndafræði kommúnista og séð hana birtast í árásum á frelsi fólks, gerræðisstjórnum, fátækt, einræði og ofbeldi. Árásir á frelsi, gerræðisstjórnum, einræði og ofbeldi. Er hann að lýsa stjórnarháttum Davíðs Oddssonar? Mér sýnist það.

Og nú geysast helsárir vogunarsjóðsmenn fram á ritvöllinn (sjá viðhengi neðst í færslunni) og tala um "óhróður blogglúðrasveitar Samfylkingarinnar". Ég verð að hryggja þá með því, að henni tilheyri ég að minnsta kosti ekki, né heldur Agnar, Jenný og margir fleiri sem hafa tjáð sig um þetta mál. Sigmundur Davíð, Árni Sigfússon, vogunarsjóðsmenn og aðrir sem nú kveina sáran undan réttmætri og heilbrigðri gagnrýni almennings verða að átta sig á því, að ekki liggja allir í flokkspólitískum skotgröfum og láta leggja sér orð í munn þótt þeir þekki kannski ekki önnur viðmið sjálfir. Vita ekki að fólk getur haft skoðanir þótt það tengist ekki pólitískum flokki. Sem betur fer er til nóg af fólki með gagnrýna hugsun sem býr yfir heilbrigðri skynsemi og réttlætiskennd og lætur ekki sérhagsmuni eða flokkspólitíska blindu villa sér sýn eða leggja sér orð í munn. En kannski er ekki nema von að menn, sem sjálfir láta stjórnast af eigin-, sér- og flokkshagsmunum, geri sér enga grein fyrir því.

Við munum sjá meira af yfirlýsingum eins og frá Árna Sigfússyni, Sigmundi Davíð, vogunarsjóðsmönnum og ýmsum meðreiðarsveinum útrásardólganna. Þeir eru í vörn því veldi þeirra stendur höllum fæti. Ef réttlætið nær fram að ganga í íslensku þjóðfélagi sjá þeir sæng sína upp reidda. Þeir munu halda áfram að kalla eðlilega gagnrýni McCarthyisma og gagnrýnendur skríl, kommúnistadrullusokka eða blogglúðrasveitir andskotans ef því er að skipta. En við megum aldrei aftur láta þagga niður í röddum réttlætis, sannleika og heilbrigðrar skynsemi.

Verum vel á verði.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Varnarrit vogunarsjóðsmanna

Hrunið og aðdragandinn í spéspegli

Þetta er nauðsynlegt líka, rétt eins og Spaugstofan og Skaupið. En öllu gamni fylgir nokkur alvara og oft sér maður betur fáránleika hlutanna í gríninu. Ísland er að sjálfsögðu nefnt til sögunnar í þessari yfirferð.

Silly Money - Where did all the money go?

 

Tortryggni, teygðar meiningar og tengsl

Það var ekki ætlun mín að skrifa meira alveg strax um meðreiðarsveina Sigmundar Davíðs og Höskuldar á fundum þeirra með þingmönnum í Osló. Ekki fyrr en ég hef fengið meiri upplýsingar. En tvennt varð til þess að ég ákvað að nefna nokkur atriði í viðbót.

Fram hefur komið sá undarlegi skilningur einhverra - eða misskilningur - að tilgangur minn eða heimildamanns míns hafi verið að kasta rýrð á erindi þeirra félaga til Osló og göfugan tilgang. Svo er alls ekki. Ég hef ekkert minnst einu orði á skoðun mína á þeim hluta málsins og ætla ekki að gera. Þeir höfðu með sér fjóra aðstoðarmenn og ég gerði aðeins athugasemd við tvo þeirra. Hér eru engar samsæriskenningar á ferðinni, bara verið að benda á staðreyndir sem blasa við.

Sigmundur Davíð gerði að mínu mati mikil mistök í gær sem kasta rýrð á tilgang hans með förinni, hversu göfugur sem hann kann að hafa verið. Mistökin kristallast í viðtölum við báðar sjónvarpsstöðvarnar, RÚV og Stöð 2. Hlustið á manninn.

 

Hér vogar Sigmundur Davíð sér að gera lítið úr ofureðlilegum ótta, tortryggni, reiði og vanþóknun fólks á þeim mönnum sem settu íslenskt þjóðfélag á hausinn og samverkamönnum þeirra. "Á Íslandi tengjast allir einhverjum á einhvern hátt," segir Sigmundur Davíð og gerir ekki greinarmun á vogunarsjóðum, skúringakonum og leikfangabúðum. Er auðmaðurinn Sigmundur Davíð þarna að verja félaga sína, hina auðmennina? "Ég veit ekkert um hvort einhverjir sem voru með okkur á þessum fundum hafi einhvern tíma verið viðskiptafélagar Björgólfs Thors," segir Sigmundur Davíð og fer svo að tala um nornaveiðar og McCarthyisma. Mér finnst ég hafa heyrt svona kjaftæði fyrir ekki svo ýkja löngu - í margar vikur eftir hrun þegar þáverandi stjórnvöld voru upptekin við að persónugera ekki hlutina. Síðan segir Sigmundur Davíð: "Ætla menn að troða þetta allt niður í svaðið af því þeir hafi hugsanlega þekkt einhvern sem var einhvern tíma með einhverjum útrásarmanni." Ja, hver skollinn... hugsaði ég með mér. Annaðhvort hefur tunguliprum töffurunum tekist að blekkja Sigmund Davíð svona hressilega eða eigin- eða pólitískir hagsmunir bera samvisku hans ofurliði.

Sigmundur Davíð á að vita betur - og gerir það. Hann er í ábyrgðarhlutverki í þjóðfélaginu og honum leyfist ekki hvað sem er. Mennirnir tveir í vogunarsjóðnum eru ekki bara "einhverjir sérfræðingar" - þeir eru vinir og viðskiptafélagar Björgólfs Thors Björgólfssonar - fyrrverandi aðaleiganda bankans sem bjó til Icesave. Hér er ekki um að ræða að þeir hafi "hugsanlega þekkt einhvern sem var einhvern tíma með einhverjum útrásarmanni". Og ég skal hengja mig upp á að Sigmundur Davíð veit þetta mætavel. Ef ekki skal ég gefa honum vísbendingar:

Vogunarsjóðurinn Boreas Capital Fund tengist Björgólfi Thor á a.m.k. tvennan hátt - fyrir utan vináttuna - við meðreiðarsveina Sigmundar Davíðs. Sjóðurinn var... ég held að það sé kallað að vera vistaður hjá... Landsvaka, sem er hluti Landsbankans. Ég hef áreiðanlegar heimildir fyrir því, að þar hafi Boreas Capital komist upp með ýmislegt af því þetta voru vinir Bjögga.

Eins og áður hefur komið fram var Boreas Capital stofnað um mitt ár 2007. Í þessari frétt kemur fram að sjóðurinn lokaði fyrir nýja fjárfesta í ágústlok 2007 og var fjárfestingargeta hans þá 126 milljónir evra sem á núvirði eru rúmir 23 milljarðar íslenskra króna. Hér er ársfjórðungsuppgjör Straums fyrir 3. ársfjórðung 2007. Takið eftir að á bls. 23 er sagt að eignarhlutur Straums í Tanganyika Oil Company er 32 milljónir evra.

Á 4. ársfjórðungi er hluturinn kominn niður í 20 milljónir, en aftur á móti á Straumur nú 19 milljónir evra í... jú, einmitt - Boreas Capital Fund - sjá bls. 39. Þessi hlutur Straums er heil 15% af fjárhæðinni sem Boreas Capital lagði upp með í lok ágúst þetta ár, 126 milljónunum.

Á 1. ársfjórðungi 2008 er hlutur Straums í Tanganyika Oil 28 milljónir evra og áfram19 milljónir í Boreas Capital, en á 2. ársfjórðungi er hluturinn í Tanganyika horfinn og hluturinn í Boreas Capital 18 milljónir. Spurning hvort þetta sé sami Tanganyika hluturinn - eða einhver annar. Á þessum tímapunkti virðist Boreas Capital sjóðurinn hafa skroppið saman og var orðinn 10 milljarða virði eins og sjá má hér í stað 23. milljarða rúmu ári áður.

Stökkvum nú fram í 3. ársfjórðung 2008 - plús október og kíkjum í sérstaka Fjárfestabók. Þarna eru inni fyrstu 10 mánuðir ársins 2008 og þar hefur hlutur Straums í Boreas Capital hækkað upp í 24 milljónir evra. En eitthvað gerist í nóvember og desember 2008 því í árslok, í lok 4. ársfjórðungs, er eignarhlutur Straums í Boreas Capital horfinn. Liðurinn "other", þ.e. önnur óskráð fyrirtæki, stekkur hins vegar úr 86 milljónum evra í 173 milljónir. Eins og sjá má á þessari mynd var Boreas Capital Fund einn af 20 stærstu hluthöfum í Straumi í lok október 2008. Stjórnarformaður og aðaleigandi Straums var Björgólfur Thor Björgólfsson, æskuvinur Franks Pitt, stjórnarformanns Boreas Capital. Straumur varð gjaldþrota í mars 2009.

Þetta er sett hér fram til að sýna tengsl. Ég er ekki að halda því fram að viðskiptin sem vísað er í séu að neinu leyti ólögmæt - það veit ég hreinlega ekkert um og hef ekki forsendur til að meta það. En ég efast ekkert um að viðskiptatengsl þessara manna séu miklu meiri og flóknari en ég get nokkurn tíma skilið.

Málið er að Sigmundur Davíð og Höskuldur gerðu mikil og stór mistök með því að taka með sér tvo fulltrúa vogunarsjóðs, sem jafnframt eru vinir og viðskiptafélagar Björgólfs Thors, á fund norsku kollega sinna. Frá því hrunið átti sér stað og sannleikskornin hafa komið upp á yfirborðið eitt af öðru hefur oft verið sagt að Ísland hafi verið einn stór vogunarsjóður. Það er bæði landinu til hnjóðs og raunsönn lýsing á starfsemi vogunarsjóða.

Annars vegar er það blaut tuska framan í þjóðina að taka vini og viðskiptafélaga eins aðalleikarans í hruninu með sér. Hins vegar eru það hrikaleg skilaboð til norsku þingmannanna að taka menn úr vogunarsjóði með til að biðja um lán - hversu göfugur sem tilgangurinn er. Það er eins og að biðja um pening með spilafíkil við hliðina á sér.

Mogginn er orðinn nokkurs konar barómeter. Allir vita að hinum nýja ritstjóra þóknuðust Björgólfsfeðgar - enda gaf hann þeim Landsbankann og hefur liðið þeim hvaðeina sem þeim hefur dottið í hug. Geir Haarde sagði þegar hrunið var að bresta á að hann talaði alltaf við Björgólf Thor þegar hann væri á landinu. Ábending mín í síðasta pistli (lesið athugasemdir Magnúsar nr. 53, 54 og 57) hefur þótt frétt í velflestum fjölmiðlum og um málið fjallað í Pressunni, á Eyjunni, í DV og sjónvarpsfréttunum hér að ofan. Fjölmargir bloggarar hafa ýmist fjallað sjálfir um málið eða linkað í mitt. En hvað segir Mogginn? Ekkert á mbl.is svo ég viti en minnst á málið í þessari grein í sunnudagsmogganum. Þetta segir í greininni um málið:

Svo mörg voru þau orð. Ritstjórinn stendur með sínu fólki og er að undirbúa nýja stjórn til að gæta sérhagsmuna ýmiss konar. Spurning hvort hann sé að biðla til Framsóknar...

Getur einhver útskýrt þetta?

Nú skil ég hvorki upp né niður og bið lesendur um aðstoð. Eins og alþjóð veit eru tveir framsóknarmenn í Noregi að kynna stöðu efnahagsmála á Íslandi. Kannski að fiska eftir láni. Stóru láni. Fram kom í fréttum RÚV í gærkvöldi að þeir hafi hitt fulltrúa allra flokka á norska stórþinginu. Þeir eru sem sagt í Noregi sem stjórnmála- og alþingismenn, ekki einkaaðilar. Lítum á fréttina.

 

Ég er með ómanngleggri manneskjum og á yfirleitt erfitt með að púsla saman nöfnum og andlitum. Þetta er genetískur galli. Ekki að ég hafi þekkt þessa náunga, það gerði ég ekki. En mér barst tölvupóstur frá lesanda sem benti á þetta og ég kannaði málið. Ég sé ekki betur en að ábendingin sé réttmæt.

Í júní 2007, á hápunkti gróðærisins, var stofnaður vogunarsjóður (hedge fund) sem heitir Boreas Capital. Eins og sjá má ef smellt er á linkinn er þetta platsíða. Ekkert á bak við hana frekar en síðu þessa fyrirtækis, sem ku hafa velt milljörðum en er nú gjaldþrota. Maður fær því upplýsingar á erlendum síðum og innlendum, því hér er nýleg frétt um að fjárfestingar sjóðsins hafi skilað 70% ávöxtun í miðju hruni. Hér er enn nýrri frétt um gagnrýni sjóðsstjóra vegna olíumála Íslendinga - ímyndaðra eða raunverulegra. Strákarnir hafa líklega ætlað að græða á olíuauðlindinni. Lái mér hver sem vill, en ég er tortryggin gagnvart svona fréttum eftir það sem á undan er gengið.

Boreas Capital vogunarsjóðurinn mun tengjast Landsbankanum og/eða Landsvaka í gegnum einhvers konar umboðsmennsku. Ég kann þó ekki að greina frá þeim tengslum frekar og læt mér fróðari um það. En vert er að kynna sér skilgreiningu á hvað vogunarsjóðir eru og hætturnar af þeim hér.

Stjórnarformaður Boreas Capital er Frank Pitt og einn af stjórnarmönnum, eigendum og stofnendum vogunarsjóðsins er Ragnar Þórisson. Báðir hafa þeir ýmis tengsl við banka og einstaklinga, m.a. segir hér að þeir séu vinir og viðskiptafélagar Björgólfs Thors, eins aðaleiganda gamla Landsbankans.

Og þá er það stóra spurningin: Hvað voru tveir forsvarsmenn þessa vogunarsjóðs að gera með framsóknarmönnunum Sigmundi Davíð og Höskuldi í Osló í gær? Ef til vill er til eðlileg skýring á því og þá væri auðvitað mjög fróðlegt að heyra hana. Einhver?

Frank Pitt lengst til vinstri og tvær smámyndir - Ragnar Þórisson næstur og ein smámynd.

*******************************************

Ábending frá lesanda: Boreas Capital er skráð til húsa að Hellusundi 6 í Reykjavík. Þar er einnig til húsa fjárfestingarfélagið Teton, en stjórnarformaður þess er Gunnlaugur Sigmundsson, faðir Sigmundar Davíðs.

Ég fann mikið til...

...með Birni Þorra, alveg eins og Marinó, þegar hann sat andspænis samfylkingarþingmanninum Magnúsi Orra Schram í Kastljósi í gærkvöldi til að ræða aðgerðir ríkisstjórnarinnar vegna skuldavanda heimilanna. Það er erfitt að vera í þeirri aðstöðu. Ætla mátti að Magnús Orri neitaði að skilja. Hann ruddi út úr sér utanbókarlærðum frösum og maður fékk á tilfinninguna að hann hefði ekki grænustu glóru um hvað hann var að tala. Hann heyrði ekki í Birni Þorra, skildi hann líklega ekki, og hélt bara áfram í frasafílingnum. Minnti óhugnanlega á Árna Pál.

Veit Magnús Orri ekki hvað höfuðstóll er? Skilur hann ekki að vextir og kostnaður er reiknaður af höfuðstóli lána? Fattar hann ekki að verðtryggingin bætist við höfuðstólinn? Veit hann ekki að húsnæðis- og bílalán í erlendri mynt líta allt öðruvísi út í dag en fyrir rúmu ári, hvað þá tveimur? Nær hann ekki að það er ekki sök lántakenda, heldur auðmanna, bankamanna, fyrri ríkisstjórna og annarra gráðugra áhættufíkla? Sama má segja um vísitölutryggðu lánin þótt þau hafi ekki hækkað nándar nærri eins mikið. Skilur Magnús Orri ekki að það er grundvallaratriði að leiðrétta höfuðstólinn? Meira að segja ég skil það - og er ég þó ekki efnahagslega vaxin. Ég beini þeim tilmælum til Samfylkingarinnar að senda næst einhvern sem veit hvað hann er að tala um þegar mál, sem eru lífsspursmál fyrir mestalla þjóðina, eru til umfjöllunar. Ekki smástrák á rangri hillu sem vanvirðir heilbrigða skynsemi. Eru kannski "lausnir" ríkisstjórnarinnar í stíl?

Hagsmunasamtök heimilanna hafa unnið gríðarlega mikilvægt og óeigingjarnt starf fyrir skuldsettar fjölskyldur í landinu - hvað allir athugi! Samtökin ályktuðu um "lausnir" ríkisstjórnarinnar. Þar innanborðs er fólk sem hefur mikla þekkingu á því sem við hin og botnum ekkert í. Einn af þeim er Marinó G. Njálsson sem skrifaði bloggpistil eftir Kastljósið og bókstaflega valtaði yfir Magnús Orra og málflutning hans. Ég hvet alla til að lesa pistil Marinós sem er skýr og skilmerkilegur eins og allt sem hann lætur frá sér fara. Lesið líka styttri pistil Baldvins Jónssonar. Þarna er Baldvin að tala um niðurfærslu lána milli gömlu og nýju bankanna.

Ef einhver veit ekki hvað þar fór fram er hér dæmi: Jósafat skuldaði gamla Landsbankanum 20 milljónir í húsnæðislán. Nýi Landsbankinn "kaupir" skuldina af þeim gamla á 10 milljónir. Það er 50% niðurfærsla eða afskrift. EN... Nýi Landsbankinn rukkar Jósafat ekki um 10 milljónirnar, heldur 20 eins og upprunalega skuldin kvað á um. Jósafat nýtur því í engu niðurfærslunnar eða afskriftarinnar, heldur ætlar nýi bankinn að innheimta skuldina sem hann fékk á hálfvirði í topp. Mér skilst að þannig sé farið um öll húsnæðislán bankanna.

Á meðan þessu fer fram fá vildarvinir skilanefnda gömlu bankanna afskrifaðar milljarðaskuldir og halda fyrirtækjum sínum og eignum. Er nema von að fólki sé misboðið?

Kastljós 8. október 2009

 

Viðbót: Talað var við Marinó G. Njálsson og Árna Pál Árnason í Bítinu á Bylgjunni í morgun. Marinó skrifaði pistil um málflutning Árna Páls og ég hengi upptöku með viðtölunum við þá hér fyrir neðan.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Marinó G. Njálsson og Árni Páll Árnason - Bítið á Bylgjunni 9. október 2009