Sjá menn ekki bráðum að sér og hætta við?

Mér hefur orðið tíðrætt um þær athugasemdir sem bárust vegna fyrirhugaðrar Bitruvirkjunar á Hengilssvæðinu, enda ekki að ástæðulausu. "Víða er pottur brotinn" segir máltækið. Í þessu máli er ekki um nokkra brotna potta að ræða heldur eru heilu álverakerin hreinlega í maski.

Í fyrri færslum hef ég birt ýmsar athugasemdir víða að og sagt frá alvarlegum göllum sem vísindamenn hafa bent á við vinnubrögð sem viðhöfð voru af hálfu þeirra aðila sem unnu mat á umhverfisáhrifum virkjanaframkvæmda.

Þótt talsmaður Orkuveitu Reykjavíkur hafi gert tilraunir til að gera lítið úr því að hluti af tæplega 700 athugasemdum við virkjanaframkvæmdirnar hafi verið samhljóða eru allar þær sem hér hafa verið birtar eða verða birtar úr hinum hópnum, þeim ósamhljóða. Eins og þeir sjá sem nenna að lesa þetta allt saman eru athugasemdirnar mjög alvarlegar og vel rökstuddar - sem þær samhljóða voru reyndar einnig. Enn á ég nokkrar athugasemdir óbirtar sem ég hef fengið sendar.

Í þetta sinn birti ég athugasemd Framtíðarlandsins. Hún er tekin af vefnum hér:  http://framtidarlandid.is/hellisheidarvirkjanir.
VARÚÐ - þetta er dágóð lesning en alveg frábærlega áhugaverð og kemur öllum við!

________________________________________________________ 

Reykjavík 9. nóvember 2007

Efni: Athugasemdir vegna frummatsskýrslna um Bitruvirkjun og Hverahliðarvirkjun

1.    Virkjanir Orkuveitu Reykjavíkur við Bitru og Hverahlíð eru tilkomnar vegna samnings um orkusölu til álvers við Helguvík. Sama á við stækkun Hellisheiðarvirkjunar. Í 5.gr.laga um umhverfismat er gert ráð fyrir því að séu fleiri en ein framkvæmd á sama svæði eða framkvæmdirnar háðar hver annarri geti Skipulagsstofnun metið áhrif þeirra sameiginlega. Hvoru tveggja á sannarlega við í þessu tilviki. Allar líkur eru á að virkjanirnar séu að nýta sama jarðhitageyminn, en ekki er áætlað hver sameiginleg áhrif þeirra eru, , einungis er reynt að meta áhrifin af hverri fyrir sig.  Áhrifasvæði virkjana á loftgæði eru einnig það sama eða skarast mjög en þær eru allar staðsettar í næsta nágrenni við höfuðborgarsvæðið. Ennfremur er afar hæpið að fjalla ekki um heildaráhrif framkvæmda á upplifun af landslagsheild með myndrænum hætti. Til viðbótar virkjunum  verða sjónræn áhrif af fyrirhuguðum háspennulögnum um sama svæði, hvort heldur er í strengjum eða háspennulínum.
Hér hefði því verið afar brýnt að fjalla um umhverfisáhrif sameiginlega og að það skuli ekki gert gefur villandi mynd af þeim umhverfisáhrifum sem munu verða. Það hefði verið eðlilegt að fjalla að lágmarki um framkvæmdir á Hellisheiði við stækkun Hellisheiðarvirkjunar, Bitruvirkjun og Hverahlíðarvirkjun ásamt háspennulögnum Landsnets um svæðið.
Enn æskilegra hefði verið að meta sameiginlega að auki álver við Helguvík og fyrirhugaðar virkjanir Hitaveitu Suðurnesja, (stækkun Reykjanesvirkjunar, Svartsengis og virkjanir á Krýsuvíkursvæðinu) og/eða aðrar þær virkjanir sem nauðsynlegar eru til að afla álverinu orku.

2.      Í frummatsskýrslum um Bitruvirkjun og Hverahlíð kemur fram að orkuvinnsla sé „ágeng“ og að bora þurfi nýja vinnsluholu á 2 – 4 ára fresti allan rekstrartímann til að viðhalda vinnslugetu. Ennfremur kemur fram að hitalækkun á vinnslutíma sé áætluð um 10°C og allt að 1000 ár taki varmaforðann að endurnýjast. Massaforðinn endurnýjast á skemmri tíma að því er talið er en þó taki það áratugi. Áætlað er að eftir um 60 ára nýtingu svæðisins þurfi það um 60 ára hvíld. Þrátt fyrir þetta fullyrða skýrsluhöfundar að um „sjálfbæra vinnslustefnu sé að ræða“ og „falli ágætlega að markmiðum um sjálfbæra þróun“ með tilvísun til þess að vænta megi tækniþróunar í framtíðinni sem gera muni afkomendum okkar kleift að bora dýpra og nýta orkuna betur. Þá er í skýrslunni einnig tekið fram að rannsóknargögn skorti til þess að þetta mat teljist áreiðanlegt . Reynsla af öðrum svæðum er heimfærð á bæði Bitruvirkjun og Hverahlíðarvirkjun.  Ekki er nein tilraun gerð til þess að meta heildaorku sem áætla má að sé vinnanleg úr jarðhitageyminum með bestu nýtingaraðferð né heldur hversu hátt hlutfall þess megi gera ráð fyrir að nýta í fyrirhuguðum virkjunum. Rýrir það möguleika á að leggja mat á fyrirhugaða auðlindanýtingu á svæðinu.
Útilokað er að fallast á þessa túlkun á hugtakinu sjálfbær nýting “auðlindar”. Svæðið sem dælt er úr hlýtur að verða metið á þeim forsendum hvernig jarðhitanáman sjálf er nýtt, en ekki hvort unnt sé í framtíðinni að sækja í dýpri námur ellegar að kreista meira úr því sem upp er dælt.
Jafnframt verður að gagnrýna alvarlega að ekki skuli hafa verið gerðar fullnægjandi rannsóknir áður en stærð virkjunar var ákveðin. Það hefur í för með sér alvarlega hættu á að óafturkallanleg ákvörðun sé tekin á grundvelli ófullnægjandi upplýsinga sem auðveldlega hefði mátt afla með hæfilegum undirbúningstíma.
Ennfremur kemur hvergi fram í skýrslunni svo skýrt sé hversu slaklega fyrirhugað sé að nýta orkuna sem upp úr jörðunni kemur, en fyrir liggur á öðrum vettvangi að ætlunin sé að henda á bilinu 85-90% orkunnar. Þetta fellur engan veginn að markmiðum sjálfbærrar þróunar né nokkrum öðrum markmiðum um eðlilega auðlindanýtingu. Óska verður eftir úrlausnum á þessu atriði ellegar að skoða hvort ekki sé rétt að fresta virkjunarframkvæmdum uns betri nýting reynist möguleg, sérstaklega með hliðsjón af ágengri nýtingu svæðisins.

3.    Ekki liggur fyrir á þessu stigi hver verður áætluð heildarlosun vegna allrar orkuvinnslu fyrir álverið í Helguvík. Hér skortir enn á heildarmynd á losun jarðvarmavirkjananna og álversins samtals. Þó er ljóst af skýrslunum að losun frá virkjununum verður verulegt hlutfall af losun álversins sjálfs, eða um 25.000 tonn frá Hverahlíð og 31.000 tonn frá Bitruvirkjun. Að meðtalinni losun frá stækkun Hellisheiðarvirkjunar veður því losun frá þessum virkjunum alls um 85.000 tonn árlega eða um 21% losunar álversins sjálfs. Þá er enn ótalin losun í jarðgufuvirkjunum þeim sem Hitaveita Suðurnesja fyrirhugar vegna sama álvers. Jarðgufuvirkjanirnar eru undanþegnar lögum um losunarheimildir, sem í sjálfu sér er gagnrýnivert og hlýtur fyrr eða síðar að koma til endurskoðunar. Það breytir þó engu um að kostnaður samfélagsins er til staðar þar sem önnur starfsemi hlýtur með einum eða öðrum hætti að taka þennan bagga á sig og annað hvort draga úr losun á móti, afla losunarheimilda ellegar standa fyrir annars konar mótvægisaðgerðum enda ljóst að íslenskt samfélag mun standa frammi fyrir takmörkum síminnkandi losunarheimilda. Að undanþiggja losun við raforkuframleiðslu loftslagskvótum í stað þess að kostnaður vegna þeirra komi fram í rekstrarkostnaði álversins er auðvitað ekkert annað en samfélagsleg niðurgreiðsla til stóriðjunnar.

4.    Fyrirhugað er að báðar virkjanirnar muni losa verulegt magn brennisteinsvetnis og sama á raunar einnig við um Hellisheiðarvirkjun. Ljóslega stefnir í að samanlagt muni losun frá þessum virkjunum öllum verða um 21.000 tonn árlega, en auk þess virðist mega vænta hlutfallslega enn meiri losunar frá jarðgufuvirkjunum á Krýsuvíkursvæðinu. Hér vantar enn mat á heildaáhrifum allra þeirra jarðgufuvirkjana i nágrenni borgarinnar sem fyrirhugaðar eru vegna Helguvíkur. Þó kemur fram í skýrslunni að búist er við því að einungis vegna virkjananna á Hellisheiði séu 8-16% líkur á því að klukkustundarmeðaltal brennisteinsvetnis verði það hátt innan borgarmarkanna að lykt sé merkjanleg. Þar við bætast áhrif virkjana HS. Það hljóta að teljast verulegar líkur.
Nú þegar eru fram komin ákveðin óþægindi vegna brennisteinsvetnis í borginni á ákveðnum dögum vegna losunar í fyrsta áfanga Hellisheiðarvirkjunar sem undirstrikar enn þörfina á að meta heildarmyndina. Má benda á að skv.leiðbeiningum WHO um loftgæði, (kafli 6), er bent á að til þess að forðast óþægindi vegna lyktar verði að setja mun strangari mengunarmörk en af heilsufarsástæðum. Um þetta er ekkert fjallað í skýrslunni.
Í skýrslunni segir að áhrif brennisteinslosunar verði hverfandi og það rökstutt með því að brennisteinsvetnið muni rigna fljótt niður. Ekki kemur fram í skýrslunni hver áhrif þess eru á umhverfið né hvers vegna ekki þurfi að fjalla um það.

5.      Í frummatsskýrslunum er talið að áhrif á landslag verði þó nokkur og útivistargildi svæðisins rýrni, sem og gildi þess fyrir ferðaþjónustu. Sameiginleg áhrif vegna allra framkvæmda eru talin „talsverð eða veruleg“, en með mótvægisaðgerðum dragi úr þeim svo þau verði bara „talsverð“. Hér verður að telja að samlegðaráhrif séu stórlega vanmetin. Ósnortnum eða lítt snortnum svæðum fækkar og þau minnka svo um munar og upplifun þeirra sem vilja njóta ósnortinnar náttúru í næsta nágrenni borgarinnar verður allt önnur. Þá er ekkert mat lagt á vaxandi gildi svæðisins í framtíðinni að þessu leyti í núll kostinum með sívaxandi fjölda ferðamanna, verðmætari frítíma og auknu vægi ósnortinnar náttúru í gildismati nútímamannsins. Þannig hefur þróunin verið undanfarin ár hérlendis og alls staðar í löndum okkar heimshluta og engin ástæða til að ætla að sú þróun stöðvist skyndilega þó að virkjanir verði byggðar á Hellisheiði. 

6.    Landsnet hefur það hlutverk að annast raforkuflutning  frá virkjunum til orkukaupanda skv. raforkulögum. Þó hefði verið æskilegt að fá mat á hvaða áhrif það hefur á stöðugleika og áreiðanlega íslenska raforkukerfisins að bæta svo gríðarlega við þann flutning um kerfið og óhjákvæmilega verður með álversframkvæmdunum. Vert er að minna á að nú á fáeinum árum á að margfalda uppsett afl í íslenska raforkukerfinu vegna fáeinna álvera og er Helguvík þar á meðal. Slaki sem áður var í raforkukerfinu og áður nýttist til þess að tryggja stöðugleika þess og áreiðanleika þess hefur horfið á skömmum tíma. Má m.a. rekja tíðari truflanir í flutningskerfinu til þessara vaxtarverkja a.m.k. að hluta. Í framtíðinni má búast við auknum kröfum um frekari styrkingu raforkukerfisins en felst í þeim línulögnum sem eru beinlínis vegna tiltekinna virkjana og notanda, t.d. er þegar farið að bera á kröfum um styrkingu byggðalínuhringsins og jafnvel Sprengisandslínu. Þá er verið að ræða um aðgerðir sem eru m.a. til þess ætlaðar að endurheimta þann stöðugleika og svigrúm sem áður var. Samfélagsleg áhrif áreiðanleika raforkuafhendingar eru ótvíræð og mikil. Hefði verið full þörf á því að fjalla um þann þátt.

7.    Um núllkostinn, þ.e. að virkja ekki núna, er afar lítið fjallað í skýrslunum. Þar hefði þó verið áhugavert að sjá umfjöllun um ávöxtun auðlindarinnar í jörðu, þ.e. hvort líklegt sé að orkuverð muni fara vaxandi í framtíðinni, en til þess liggja allar spár og þá hversu mikið. Jafnframt í hverju aðrir möguleikar til orkusölu gætu falist,  jafnvel í minni einingum og á lengri tíma og hvort vænta hefði mátt hærra orkuverðs við slíka sölu eða meiri arðs af auðlindinni. Einnig væri áhugavert að sjá þjóðhagslegt mat á því hvort heppilegt sé að binda svo stóran hluta af orkuauðlindinni við langtímasamninga við álversframleiðendur eða hvort æskilegt væri að dreifa áhættunni á fleiri geira.

8.    Ekkert er fjallað um samfélagsleg áhrif framkvæmdanna á þenslu, vexti og gengi. Þó er ljóst að þær munu áfram kynda undir þá ofþenslu sem verið hefur undanfarin ár frá því að framkvæmdir við Kárahnjúkavirkjun hófust og leitt hafa til stórfelldrar hækkunar gengis og vaxta sem aðrar atvinnugreinar hafa þurft að taka á sig. Íslenskir hávextir og hágengi hafa auðvitað haft margfeldisáhrif og dregið að fjármagn í formi jöklabréfa og erlendra skulda einstaklinga og fyrirtækja til viðbótar við það sem fyrir var sem aftur hefur magnað þensluna innanlands enn frekar.

9.    Ekki er komið inn á afkomu virkjunarinnar, en þó er óhjákvæmilegt að taka eftirfarandi fram. Opinber stuðningur við virkjanirnar felst fyrst og fremst í opinberum ábyrgðum. Yfirleitt er stuðningur sem felst í slíkum ábyrgðum reiknaður sem munur á heildarávöxtunarkröfu verkefnisins með ábyrgðum og án þeirra (ávöxtun eiginfjár er hins vegar merkingarlaust hugtak í þessu samhengi). Í breskum heimildum 1,2]  er talað um að þar í landi hafi heildarávöxtunarkrafa til orkumannvirkja vaxið úr 5-8% í 14-15% eða meira þegar ríkið dró sig úr rekstrinum fyrir nokkrum árum. Hér á landi hefur heildarávöxtunarkrafan verið 5-6% í orkufjárfestingum. Ekkert liggur fyrir um að Bitruvirkjun og Hverahlíðarvirkjun geti staðið  undir þeim vöxtum sem líklegt er að farið sé fram á á frjálsum markaði og draga verður stórlega í efa að svo sé.

Ályktun Framtíðarlandsins varðandi loftgæði og mengun:

Suðvesturhornið er þéttbýlasta svæði Íslands. Hér búa 2/3 hlutar þjóðarinnar. Að staðsetja álver í Hvalfirði, Hafnarfirði og Helguvík, sem gerir þetta svæði að einhverju mesta álvinnslusvæði í heimi með tilheyrandi mengun er ekki ásættanleg framtíðarsýn nema til komi MJÖG brýnir þjóðarhagsmunir, efnahagslegir og félagslegir. Í stað þess að umhverfis höfuðborgina sé hrein og óspillt náttúra er verið að ramma borgina inn með álbræðslum annarsvegar og hins vegar jarðvarmavirkjunum sem þjóna álbræðslu í baklandinu. Það er verið að skerða útivistarperlur og náttúrugersemar og þar með bæði andlega og líkamlega heilsu borgarbúa. Það er verið að skerða ímynd Íslands og íslenskrar jarðvarmaorku sem hingað til hefur einkum þjónað borgarbúum með mikilli og ábyrgri nýtingu á jarðvarmanum.

Við tökum undir orð hitaveitustjóra Jóhannesar Zoëga í ævisögu hans sem kom út árið 2006:

,,Eftir nokkra áratugi með sama háttalagi má búast við að afl virkjunarinnar fari að minnka verulega, og nokkrir áratugir eru ekki langur tími í sögu hitaveitu eða borgar. Þá slaknar á hitanum, varminn í jörðinni gengur til þurrðar. Vatnið sem streymir gegnum heit berglögin og er notað í orkuverinu ber með sér varmann úr berginu sem kólnar um leið. Ef kæling þess er örari en varmastreymið frá djúpgeymi jarðhitasvæðisins minnkar aflið smám saman. Öll sóun jarðvarmans stríðir á móti hagfræðilegum og siðferðilegum sjónarmiðum."

Bloggað um blogg og bloggara

Nú ætla ég að víkja frá upprunalegum tilgangi þessarar síðu og tala um allt annað.

Hvaða orð er þetta eiginlega? Blogg. Við tókum það gagnrýnislítið úr ensku og bættum einu g-i á endann til að laga orðið betur að íslensku - aðallega framburðinum, held ég. Eitthvað hefur verið reynt að finna íslenskt orð yfir fyrirbærið en ekkert náð að festa sig í sessi, tilraunirnar verið of máttlausar og komið of seint. Orðið er líklega komið til að vera.

Enska orðið "blog" er stytting á orðinu "weblog" eða "vefdagbók" sem gefur til kynna upphaflegt eðli bloggsins, þ.e. dagbók á vefnum, gjarnan um persónulega hluti eins og er náttúra dagbóka. Ef einhver hefur áhuga er nánari útskýring á orðinu hér og það eru ekki ýkja mörg ár síðan orðið, eða öllu heldur framkvæmdin sjálf, bloggið, varð nógu þekkt til að fara í orðabækur.

Ég er sein til með sumt og uppgötvaði ekki bloggið fyrr en fyrir um ári síðan. Áður hafði ég lesið pistla Egils Helgasonar reglulega og þar kynntist ég fyrst bloggi þegar hann harðneitaði að skrif hans teldust blogg. Nú bloggar hann grimmt og mér finnst Kári hinn ungi afskaplega skemmtilegur krakki. Það verður gaman að fylgjast með þroskasögu hans úr fjarlægð. Vonandi heldur Egill áfram að blogga.

Einhvern veginn beit ég það í mig að ég hefði ekkert gaman af að lesa blogg, enda þekkti ég enga bloggara og þar sem þetta áttu að vera persónulegar dagbækur var ég ekki ginnkeypt fyrir að hnýsast í einkalíf annarra. Mér kemur einkalíf fólks ekkert við, einkum og sér í lagi ókunnugra.

Svo tóku tvær vinkonur mínar upp á því að blogga. Önnur var í námi erlendis og ég vildi fylgjast með henni og hin er einfaldlega með skemmtilegri konum sem ég þekki - svo ég fór að lesa blogg. Reyndar voru þær - og eru enn - afspyrnulatar við þetta en ég var dottin í bloggið. Ekki man ég nákvæmlega hvernig þetta vatt upp á sig, en fyrir tæpu ári var ég búin að búa til sérstaka bloggmöppu í bókamerkin hjá mér og hún fylltist af slóðum á bloggara. Og ég uppgötvaði að ég var alls ekki að hnýsast í einkalíf fólks, bloggið er miklu víðtækara en svo og gjarnan bráðskemmtilegt, áhugaverðar umræður og lífleg skoðanaskipti í gangi.

Þetta fór rólega af stað hjá mér. Fyrir utan áðurnefndar vinkonur bættist við einn bloggari, hálfum mánuði seinna næsti og svo koll af kolli. Endrum og eins hef ég tekið til og hent út þeim sem ekki hafa staðið undir væntingum en bætt öðrum við sem ég hef rekist á og líkað vel. Áður en ég vissi af var ég farin að lesa viss blogg á hverjum degi og alltaf bættist í safnið.

Þetta er fyrsti bloggarinn sem fór í möppuna hjá vinkonum mínum tveimur og syni annarrar. Ég þekkti konuna af afspurn og hún er algjör snillingur í að gera hversdagslega atburði skemmtilega og spennandi. Maður brosir eftir hvern lestur.
Þessi varð fljótlega skyldulesning. Hún hefur skrautlegan stíl, myndrænan og bráðfyndinn, en hún er líka einlæg og hefur með eindæmum ríka réttlætiskennd.
Svo er það þessi sem segir svo dásamlega frá. Nánast allt sem frá henni kemur hefur snert mig á einhvern hátt og kennt mér eitthvað nýtt um hluti sem ég hef aldrei kynnst af eigin raun.
Þessar tvær eiga örugglega báðar eftir að skrifa bækur, mjög ólíkar bækur. Ég verð fyrst til að kaupa bækurnar þeirra og hlakka til að lesa þær.

Þessi varð fljótlega algjört möst. Hún er flott kona og áhugaverð þótt oft sé ég ósammála henni.

Ég fór að uppgötva vini og kunningja á blogginu sem ég vissi ekki að væru þar eða hafði misst sjónar á. Ég gerði aldrei athugasemdir, kunni einhvern veginn ekki við að troða mér inn í umræður hjá bláókunnugu fólki, en einn daginn mátti ég til, málefnið var mér mikils virði. Síðdegis sama dag fékk ég tölvupóst frá þessari konu sem reyndist vera gömul vinkona mín sem ég hafði misst sjónar á eins og gengur í lífinu. Hún hafði séð nafnið mitt í athugasemdinni og hafði upp á mér. Ég las skrif hennar langt aftur í tímann, fannst hún með eindæmum málefnaleg og skemmtileg, bloggið hennar höfðaði sterkt til mín og hún bættist á daglega listann minn. Það verður gaman að kynnast henni upp á nýtt.

Enn ein góð vinkona mín bloggar, en stopult þó. Hún er ein af þessum ódrepandi hugsjónamanneskjum sem er óþreytandi við að benda á bæði það sem betur má fara og sem vel er gert.
Skólabróðir minn er orðinn duglegur bloggari. Hann er frábær ljósmyndari, birtir flottar myndir á blogginu sínu og setur fram skemmtilegar hugmyndir sem hann fær í bunkum.
Þessi er gamall vinnufélagi og mér finnst alltaf gott að lesa bloggið hans. Honum er einkar lagið að blanda saman hlutum í skrifum sínum, er einstaklega vel máli farinn og segir skemmtilega frá.
Vin minn frá unglingsárum fann ég og var búin að lesa bloggið hans lengi áður en ég gaf mig fram við hann. Mér virðist hann ennþá vera svolítið dyntóttur eftir alla þessa áratugi en það verður áhugavert að kynnast honum aftur.

Þessi er líka gamall vinnufélagi og nýbyrjaður að blogga. Hann er með yndislegri mönnum og bloggið hans eftir því. Hann segir þannig frá, að fyrr en varir er maður kominn á staðinn og sér atburðina ljóslifandi fyrir sér. Skrifin hans virka á mig eins og prósaljóð. Hann á að skrifa ljóðabækur.

Svo er það þessi náungi. Ég varð fyrst vör við hann á athugasemdum annarra bloggara og var hikandi við að skoða skrifin hans af því myndin sem hann notaði var svo skrýtin (hann er reyndar nýbúinn að bæta úr því). En ég lét vaða og sá ekki eftir því. Hann kryfur lífið og tilveruna, trú, trúfrelsi, trúleysi, andann og alheiminn almennt alveg sérlega vel. Það eina sem angrar mig við bloggið hans er, að hann er með ljósa stafi á dökkum bakgrunni - og það get ég ekki lesið, sjónin mín er bara þannig. Svo ég þarf alltaf að hafa heilmikið fyrir honum - afrita færslurnar hans inn á Word-skjal, sverta letrið og stækka það. Stundum þarf ég marga daga til að melta skrifin, liggja yfir þeim og lesa oft. Maður tekur misvel við. En ég minnist þess ekki að hafa nokkurn tíma verið alvarlega ósammála honum.

Þá eru það tveir kollegar mínir í þýðingunum, háðfuglinn og lati bloggarinn, frábær listakona þess síðarnefnda, leiðsögukonan, bókabéusinn, veðurfræðingurinn, eldhuginn, tölvu- og ættfræðingurinn, uppáhaldssöngvarinn, skemmtilegi pælarinn, fallega Stígamótakonan, maður frænku minnar, líklega systir Gyðu bekkjarsystur, þessi og þessi standa með okkur í baráttunni, glæsilega nágrannakona mín, sagnfræðingurinn og tölvunördinn, og fleiri og fleiri og fleiri. Listinn er endalaus.

Ég hafði aldrei ætlað mér að blogga sjálf, láta mér bara nægja að lesa blogg annarra. En nauðsyn braut lög og vegna sérstaks baráttumáls, sem dylst engum sem les fyrri færslur, lét ég slag standa og byrjaði 1. nóvember. Hvort ég held áfram þegar baráttumálið verður útkljáð veit ég ekki, það verður tíminn að leiða í ljós. Ég hef verið hikandi og feimin við að afla mér bloggvina, en þó gert heiðarlegar tilraunir því ég lærði smátt og smátt hvað það er þægilegt að fylgjast með skrifum þeirra sem eru á bloggvinalistanum. Ég hef líka verið allt of ódugleg við að skrifa athugasemdir en líka gert heiðarlegar tilraunir þar. En þetta kemur í rólegheitunum.

Aðalatvinna mín felst í því, að sitja fyrir framan tölvuna í vinnuherberginu heima og þýða misgott sjónvarpsefni. Þetta er einmanalegt starf, engir vinnufélagar, engin skemmtileg kaffistofa til að spjalla við fólk og stundum er hápunktur dagsins að setja í þvottavél, fara út með ruslið eða skreppa í eitthvert samráðsfélagsheimilið, Hagkaup, Bónus, Krónuna eða Nóatún. Þá er gott að geta kíkt á kunningjana á blogginu og athugað hvað er á seyði á þeim vettvangi.

Þættirnir hans Gísla Einarssonar, Út og suður, voru í sérstöku uppáhaldi hjá mér. Hann var naskur að finna áhugvert fólk víða um land og eftir hvern einasta þátt fékk ég sömu tilfinninguna: Þetta eru hinar sönnu hetjur Íslands. Liðið á síðum tímarita eins og Séð og heyrt, auðjöfrarnir og glansgengið hefur ekkert í þær.

Sama finnst mér um bloggarana, þeir eru líka alvörufólk.

Hvernig dettur fólki í hug að segja svona?

Ég var búin að skrifa langan pistil um viðtalið hér að neðan sem birtist í Fréttablaðinu í gær. Ég las hann yfir og mildaði allt orðfæri eins og ég gat en samt var hann svo harðorður að á endanum eyddi ég honum. Ég vil síður vera dónaleg. En það fýkur í mig þegar fólk lætur svona út úr sér.

Þess í stað bendi ég á tvær góðar bloggfærslur um málið hér og hér. Einnig pistil um vinnubrögð þessa manns hér.

En ég spyr í fúlustu alvöru: Hvernig dettur Ólafi Áka í hug að bera svona vitleysu á borð fyrir fólk á opinberum vettvangi? Það er erfitt að vera málefnalegur og færa skynsamleg rök fyrir hlutunum andspænis þvílíkri dellu.

Ólafur Áki fer svo með rangt mál hvað lyktarmengun í Hveragerði varðar. Í hinni mjög svo umdeilanlegu frummatsskýrslu er hún metin talsverð, ekki óveruleg. Ég er með skýrsluna fyrir framan mig. Miðað við hve mjög er dregið úr vægi umhverfisáhrifa í skýrslunni, enda er hún unnin af aðalframkvæmdaraðilanum og til þess gerð að réttlæta virkjunina, kæmi mér ekki á óvart þótt lyktarmengunin verði veruleg þegar upp verður staðið.

Og ef Ólafur Áki fær að ráða verður dritað niður fjölmörgum virkjunum á Hellisheiðar- og Hengilssvæðinu og þá verður líkast til ólíft bæði í Hveragerði og Ölfusi, auk þess sem íbúar á höfuðborgarsvæðinu fá aldeilis sinn skammt af brennisteinsvetnis- og lyktarmengun.

Síðan ætlar hann sjálfsagt að selja ferðamönnum "virkjanahringinn", því þeir koma örugglega í rándýrar Íslandsferðir til að horfa á rör, lagnir, uppgrafinn svörð, skóg af rafmagnsmöstrum og hlusta á ærandi hávaða frá hundruðum borhola.

Sér er nú hver framtíðarsýn sveitarstjórans í Ölfusi. Hvaða plánetu er hann frá?

Góð vísa er aldrei of oft kveðin

Þessi grein birtist í Fréttablaðinu í dag. Hún er reyndar mikil stytting á þessum pistli hér frá því á sunnudaginn. Síðan greinin var skrifuð hefur komið í ljós að endanlegur fjöldi athugasemda var 678 en ekki 660, og eru þá ekki meðtaldar fjöldaundirskriftir sem líkast til myndu hækka töluna í 700 eða fleiri.

Náttúran - náttúr(u)lega!

Mig langar að benda áhugasömum á afar fróðlegan vef - www.natturan.is - þar sem lesa má um allt milli himins og jarðar sem snertir náttúru, náttúruvernd, náttúrufæði, náttúrulyf og fleira og fleira.

Upplýsinga- og fróðleiksgildi vefjarins er ótvírætt og hann ætti að höfða til fjölmargra.

Óvönduð vinnubrögð eru óviðunandi

Enn er bent á óvönduð vinnubrögð VSÓ ráðgjafafyrirtækisins, sem í samstarfi við Orkuveitu Reykjavíkur sá um mat á umhverfisáhrifum vegna fyrirhugaðrar Bitruvirkjunar. Í þetta sinn er það Þóra Ellen Þórhallsdóttir, prófessor við Líffræðistofnun Háskóla Íslands, sem segir ófagra sögu. Það segja mér fróðir menn að hún sé þungavigtarmanneskja á sínu sviði. Áður hafði annar prófessor við HÍ, Gísli Már Gíslason, sagt frá því að upplýsingum hafi vísvitandi verið haldið leyndum við gerð frummatsskýrslunnar eins og sjá má hér.

Þóra Ellen segir meðal annars að Hengilssvæðið sé talið næstverðmætasta útivistarsvæðið á suðvesturhorninu á eftir Þingvöllum og mikilvægt hefði verið að gera matið yfir sumartímann. Það er auðvitað rökrétt í ljósi þess hve svæðið er hátt yfir sjávarmáli þótt það njóti sín engu að síður frábærlega vel á fallegum vetrardögum, þó að á ólíkan hátt sé.

Þetta næstverðmætasta útivistarsvæði á suðvesturhorninu á eftir Þingvöllum vilja Orkuveita Reykjavíkur og sveitarstjórn Ölfuss eyðileggja, gjörsamlega að ástæðulausu. Hvernig sem reynt er að réttlæta virkjun á þessu svæði hlýtur niðurstaðan alltaf að vera sú að hún er fullkomlega óþörf. Hvað ætli íbúum á þessu svæði finnist um málið ef þeir íhuga það í þessu samhengi - hvort sem þeir hafa séð þetta náttúrudjásn eða ekki?

Athugasemdir við frummatskýrsluna voru 678 samkvæmt lokatölum frá Skipulagsstofnun en þar skeikar þó sem nemur því, að þær athugasemdir sem undirritaðar voru af fleiri en einum voru aðeins metnar sem ein athugasemd. Eins og fram kemur hér var sú athugasemd undirrituð af 11 manns og fleiri voru víst þannig. Því má auðveldlega álykta að athugasemdirnar - talið í einstaklingum - hafi verið 700 eða fleiri.

Það þarf ekki að leggjast í tímafrekt grúsk eða vera mikill spekingur til að sjá að virkjanaframkvæmdir á þessu svæði eru út í hött og allir hagsmunaaðilar sem að málinu koma hafa lagst gegn hvers konar framkvæmdum þar.

Síðan kemur í ljós að matið á umhverfisáhrifum, sem unnið er af aðalframkvæmdar- og hagsmunaaðilanum og ætlað er að réttlæta virkjanaframkvæmdirnar, er illa unnið, illa kynnt, upplýsingar og gögn falin, sveitarfélaginu greiddar mútur til að flýta framkvæmdum og tryggja vildarvináttu og metfjöldi athugasemda og mótmæla berst við framkvæmdinni.

Hvernig er annað hægt en að hætta við... þótt ekki sé nema í ljósi þess að Ísland á að heita lýðræðisríki?

Talað út um sjálfsagða hluti

Ég eignaðist bók um daginn, sem væri ekki í frásögur færandi nema fyrir það hvað hún er góð... og svolítið öðruvísi en aðrar bækur. Hún heitir Talað út og er eftir Jónínu Leósdóttur, blaðamann, rithöfund, leikskáld og fleira. Bókin samanstendur af stuttum pistlum, hugleiðingum Jónínu um lífið og tilveruna og hún er alveg ótrúlega næm á að finna umfjöllunarefni. Ég hef verið að treina bókina og lesið einn og einn pistil, því hver og einn vekur mann til umhugsunar. 

Dæmi um nöfn á pistlunum eru: Ósýnilegt fólk, Miðaldra konur hverfa, Að skipta um skoðun, Frestunarárátta, Gerendur og "verendur", Jólastress, Hópsálir og einfarar... Alls eru 46 ólíkar hugleiðingar í bókinni og maður kannast einhvern vegin við þetta allt saman þótt maður hafi ekki hugsað út í hlutina á sömu nótum og Jónína. Nýtt sjónarhorn er alltaf hollt. 

Í gærkvöldi las ég hugleiðingu sem Jónína kallar Sjálfsagðir hlutir. Þar leggur hún út frá öllu því sem við göngum að í lífinu og lítum á sem sjálfsagða hluti; rennandi vatn, heitt og kalt, hreina loftið á Íslandi, góða heilsu og sitthvað í þeim dúr. 

Þessi hugleiðing hitti mig beint í hjartastað í umræðunni um virkjanir, náttúru, álver og fleira sem tröllríður íslensku þjóðfélagi um þessar mundir. Við tökum því sem sjálfsögðum hlut að geta andað að okkur sæmilega ómenguðu lofti, notið óspilltrar náttúru, haft rafmagn og ómælt, hreint, rennandi vatn og sjaldan hugsum við út í fortíðina eða framtíðina. Hvað forfeður okkar og formæður þurftu að leggja á sig til að við gætum haft það svona gott. Hvað verður um afkomendur okkar ef við göngum svo á auðlindirnar að ekkert verður eftir handa þeim. Við hugsum bara um nútíðina og skyndigróðann. 

Þær áætlanir sem eru á teikniborðinu núna um að virkja nánast alla orku sem í boði er og reisa álver, olíuhreinsunarstöðvar eða önnur stóriðjumannvirki vítt og breitt um landið verða æ fáránlegri þegar hugsað er lengra fram í tímann. Allt eru þetta skammtímaviðhorf og skyndilausnir sem taka ekkert tillit til búsetuskilyrða í landinu til frambúðar. Engin álver, engar virkjanir eða önnur stóriðja endist lengur en í nokkra áratugi.  

Talið er að fyrirhuguð Bitruvirkjun endist í allt að 40 ár, hún á aðeins að framleiða rafmagn, ekki heitt vatn, og nýtingin verður að hámarki 12-15%. Eyðileggingin á ósnortinni, unaðslegri náttúruperlu yrði óafturkræf. Þetta á við svo ótrúlega margt en samt á að æða áfram, horfa hvorki til hægri né vinstri og alls ekki fram á við. Fyrir nú utan það hvað þetta er mikill óþarfi. Við þurfum ekki á þessu að halda, að minnsta kosti ekki Suðvesturlandið. Hvaða hagsmunir ráða ferðinni? Ekki mínir og afkomenda minna, það er ljóst. 

Næst ætla ég að lesa kaflann Jólastress í bókinni hennar Jónínu - það eru jú jól fram undan eina ferðina enn. Eins og það er ótrúlega stutt síðan síðast. En væntanlega verður minna mál en oft áður að velja jólagjafir þetta árið því þessi bók verður í nokkrum jólapökkum frá mér í ár og notuð til tækifærisgjafa líka. Það er gott og þarft að láta ýta svona við sér eins og hugleiðingar Jónínu gera svo um munar og þær má lesa aftur og aftur... sem eru alltaf meðmæli með bókum. Vonandi er Jónína ekki búin að tala alveg út svo ég fái fleiri hugleiðingar að ári.

 

Hroki og hræðsluáróður

Mér var gróflega misboðið þegar ég las viðtal við Eirík Hjálmarsson, upplýsingafulltrúa Orkuveitu Reykjavíkur, á bls. 8 í Fréttablaðinu í dag - sjá má viðtalið hér og neðst í þessum pistli. Þar er slegið upp í fyrirsögn orðum Eiríks sem segir: "Aðrir kunna að virkja ef OR hættir við". Eiríkur minnir einnig á: "...að hver sem er geti byggt virkjun, til dæmis stórkaupendur raforku". Hvað meinar maðurinn? Síðan hvenær getur hver sem er byggt virkjun á Íslandi? Á hann við að erlendu álrisarnir geti eyðilagt íslenska náttúru og byggt virkjun þar sem þeim sýnist ef þeim mislíkar við íslenskar orkuveitur?

Þarna reynir Eiríkur blygðunarlaust að blekkja almenning með hótuninni um að "ef við gerum það ekki þá gerir það bara einhver annar". Eins og hvaða fyrirtæki sem er geti byggt virkjun hvar og hvenær sem er ef því þóknast. Svona málflutningur ætti að vera fyrir neðan virðingu viti borins manns eins og Eiríks - hann veit betur.

Annað sem ég hnaut um í málflutningi Eiríks var af hvílíkum hroka hann talaði niður til þeirra fjölmörgu sem sendu inn athugasemdir við fyrirhugaðri Bitruvirkjun. Aldrei í Íslandssögunni hafa borist eins margar athugasemdir við neinni framkvæmd á landinu - alls 660. Til samanburðar bárust 372 athugasemdir við Kárahnjúkavirkjun, en þar sváfu Íslendingar á verðinum.

Eiríkur segir að af þessum 660 athugasemdum hafi "því miður" 540 verið samhljóða efnislega. Af hverju "því miður", Eiríkur? Eru þær ekki jafngildar öðrum athugasemdum af því þær voru samhljóða? Segir það Eiríki og yfirmönnum OR ekkert að 540 manns hafi haft fyrir því að kynna sér málið í stórum dráttum, taka afstöðu með náttúrunni, afrita athugasemdina af vefsíðunni www.hengill.nu og senda hana í eigin nafni til Skipulagsstofnunar og Sveitarfélagsins Ölfuss? Var þá með sömu rökum ekkert að marka t.d. undirskriftir þúsunda Suðurnesjabúa fyrir skömmu af því þeir skrifuðu allir undir sömu yfirlýsinguna?

Ég mótmæli þessum hrokafulla málflutningi og tel mig tala fyrir hönd þeirra sem sendu inn samhljóða athugasemdir - okkur er öllum fúlasta alvara og við krefjumst þess að tekið verði fullt tillit til athugasemda okkar, þótt þær séu samhljóða. Vægi þeirra er síst minna fyrir það. Við ætlumst einnig til þess að forsvarsmenn Orkuveitu Reykjavíkur sýni eigendum fyrirtækisins, Reykvíkingum, þá sjálfsögðu kurteisi að tala ekki niður til þeirra eins og þeir séu kjánar.

Reynslan hefur sýnt að þar sem reist er virkjun er náttúran nánast dauðadæmd og að jarðvarma- og jarðgufuvirkjanir eru alls ekki eins sjálfbærar og umhverfisvænar og af er látið. Virkjun getur aldrei verið "í sátt við náttúruna" eins og talsmenn Bitruvirkjunar hafa klifað á. Alltaf þarf að fórna einhverju og í tilfelli Bitruvirkjunar er fórnin einfaldlega allt of mikil. Svo virðist sem Íslendingar séu smátt og smátt að átta sig á og hafna yfirgangi álvera, annars orkufreks iðnaðar og orkuvera eins og OR og Landsvirkjunar. Þeir eru að vakna til vitundar um afleiðingar virkjanaæðisins - þau óafturkræfu spjöll á náttúrunni sem meirihluti þjóðarinnar er ekki tilbúinn til að samþykkja. Svo ekki sé minnst á efnahagslegu áhrifin, metþenslu hagkerfisins, verðbólgu, himinháa vexti og fjárhagslegt óhóf sem bitnar á almenningi í landinu.

Það er ekkert grín að setja sig inn í mál eins og frummatsskýrslu Orkuveitu Reykjavíkur og sjálfsagt ekki mjög margir í stakk búnir til að leggja mat á allt sem í henni stendur - fyrir nú utan þær upplýsingar sem eru faldar og koma hvergi fram eins og lesa má um hér. Svona skýrsla er gríðarlega löng, mjög fræðileg að mestu og svo tæknileg að almenningi eða leikmönnum er gjörsamlega ómögulegt að meta hana efnislega nema að takmörkuðu leyti.

Ég hlóð allri frummatsskýrslunni inn í tölvuna mína fyrir nokkrum vikum. Það tók þó nokkuð langan tíma og hún þurfti mikið pláss. Svo fór ég að skoða og ætla nú að tína til nokkrar staðreyndir um umfang skýrslunnar. Hún er gróflega flokkuð í fjóra hluta og sett fram á .pdf-sniði (Adobe Acrobat): Frummatsskýrsla, Samantekt, Kort og myndir og Viðaukar.

Frummatsskýrslan er 158 bls. - 4,45 MB
Samantektin er 13 bls. - 14,2 MB
Kort og myndir eru 26 skjöl - 68,1 MB
Viðaukar eru 20 skjöl, alls 546 bls. - að mestu leyti skýrslur fræðimanna - 336 MB

Alls eru þetta 422,75 MB - næstum hálft GB

Lesningin er alls 717 blaðsíður og þá eru kortin og myndirnar ekki taldar með.
Ég lagði ekki í að telja þann hluta.

Frummatsskýrslan umrædda, sem er mat á umhverfisáhrifum Bitruvirkjunar, er unnin af Orkuveitu Reykjavíkur, aðalhagsmuna- og framkvæmdaraðilanum, í samvinnu við VSÓ-ráðgjöf. Athugasemdir voru sendar til Skipulagsstofnunar og þar voru þær taldar og flokkaðar. Síðan á að dæma í málinu - fara yfir athugasemdirnar, vega þær og meta og semja lokamatsskýrslu með tilliti til þeirra. Og hver gerir það? Jú, aðalhagsmuna- og framkvæmdaraðilinn, Orkuveita Reykjavíkur, í samvinnu við VSÓ-ráðgjöf. OR og VSÓ eiga semsagt að dæma í eigin máli, meta hvort eitthvað sé að marka athugasemdir við eigin frummatsskýrslu sem fyrirfram er búið að dæma með þeim orðum að þær séu "því miður" flestar samhljóða.

Heldur virkilega einhver að eitthvað verði að marka dóm þessara fyrirtækja yfir sjálfum sér og eigin vinnubrögðum? Varla verður dómurinn hlutlaus, svo mikið er víst. Nú kemur til kasta Skipulagsstofnunar, umhverfisráðherra og nýrrar stjórnar OR að hindra þennan gjörning og Alþingis að breyta lögum um mat á umhverfisáhrifum.

Enn ein athugasemdin

Ferðaþjónustufyrirtækið Íslandsflakkarar, eða Iceland Rovers, eru meðal þeirra sem bjóða upp á ferðir um Hengilssvæðið. Þeir eiga því ríkra hagsmuna að gæta varðandi það, að þessari náttúruperlu verði ekki fórnað fyrir háværa og mengandi virkjun. Íslandsflakkarar sendu Skipulagsstofnun mjög ítarlega athugasemd þar sem farið er yfir frummatsskýrslu Orkuveitu Reykjavíkur kafla fyrir kafla og lið fyrir lið. Gagnrýni þeirra beinist að fjölmörgum þáttum skýrslunnar. Bréf þeirra Íslandsflakkara er of langt og ítarlegt til að birta það allt hér svo ég set aðeins inn upphafið, niðurstöðuna og stakar setningar innan úr sem vekja til umhugsunar.

En ég tek fram, eins og ég gerði um umsögn Umhverfisstofnunar hér, að nauðsynlegt er að lesa athugasemdina í heild sinni til að fá samfellu og samhengi í hana. Þeir sem hafa áhuga á því fá örugglega góðar móttökur hjá Íslandsflökkurum eins og ég þegar ég falaðist eftir athugasemd þeirra til birtingar á útdrætti úr henni.

Íslandsflakkarar leggjast alfarið gegn því að reist verði virkjun á Bitru. Út frá legu virkjunarinnar og borplana sem og annarra mannvirkja er ljóst að áhrif á útivist og ferðaþjónustu eru veruleg og teljum við hjá Íslandsflökkurum að ekki verði við annað unað en að yfirvöld hafni alfarið virkjuninni og skilgreini svæðið til nota fyrir ferðaþjónustu og almenning, enda hefur verið gengið verulega á Hengilssvæðið nú þegar af Orkuveitu Reykjavíkur... 

...Bygging nýrra álvera eða stækkun eldri vera, gengur þvert á hagsmuni ferðaþjónustunnar sem og annarra atvinnugreina auk þess sem stóriðja almennt fellur afar illa að þeirri ímynd náttúrfegurðar og hreinleika sem notuð er til að laða ferðamenn til landsins.  Það hefur því stórkostlega neikvæð samfélagsleg áhrif að okkar mati að reisa slíkar verksmiðjur og orkuver til að framleiða rafmagn til þeirra...

...í skýrslunni virðist sem þekking á orkuforða svæðisins sé ansi gloppótt, og orð eins og “líklega” og “sennilega” benda til þess að ekki hafi verið gefin nægur tími til rannsókna. Væri betra að menn flýttu sér hægt þegar eyðaleggja náttúrlegt svæði sem jafnast á við það sem best gerist í öðrum löndum sem geta státað af álíka náttúrufyrirbærum sem heitum hverum...

...Í kafla 7.2.2 kemur fram að svæðið er á náttúruminjaskrá og að forsendur fyrir slíkri skráningu séu “STÓRBROTIÐ LANDSLAG OG AÐ SVÆÐIÐ SÉ FJÖLBREYTT AÐ JARÐFRÆÐILEGRI GERÐ, M.A. JARÐHITI”. Þetta er einmitt það sem gerir svæðið  afar áhugavert til útivistar fyrir heimamenn og erlenda gesti...

... svæðið er á heimsmælikvarða og án efa með allra flottustu og fjölbreytilegustu hverasvæðum á Íslandi og þar að auki liggur svæðið í bakgarði fjölmennustu sveitafélaga á landinu...

...svæðið breytist úr náttúrulegu í manngert og ómögulegt verður fyrir framkvæmdaaðila að gera mannvirki af þessari stærðargráðu ósýnileg þrátt fyrir góðan frágang. Svæðið í heild breytist og upplifun þeirra sem ferðast um svæðið verður aldrei sú sama og í ósnortnu landi...

...Bitruvirkjunar er hvorki í sátt við umhverfi né samfélag.  Ljóst er að Bitruvirkjun er umdeild og að verulegir hagsmunaárekstrar eru við nýtingu ferðaþjónustu og útivistarfólks á svæðinu...

...Hér virðist því vera á ferðinni einhverskonar skilningsleysi á hugtakinu sjálfbær þróun sem eðlilegt væri að OR aflaði sér upplýsingar um áður en lengra er haldið...

 ...Við spyrjum því hvort það sé alveg öruggt að það gerist ekki og hvort tryggt sé að ekki berist óæskileg efni í Þingvallavatn? Hafa nægilegar rannsóknir farið fram?...

...Við bendum í þessu sambandi á lokahluta kaflans (22.5 - Áhrif framkvæmdar á landslag) þar sem fram kemur að mannvirki Bitruvirkjunar muni valda “talsverðum neikvæðum áhrifum á upplifun landslags á svæði sem í dag hefur ákveðið gildi og nýtur sérstöðu vegna þess að þar eru fá og lítt áberandi mannvirki. Ferðalangar sem í dag aka um veginn inn á Bitru koma skyndilega inn í litskrúðugt og fjölbreytt landslag og útsýni sem teygir sig yfir til Þingvallavatns og á góðum degi allt til Langjökuls. Þrátt fyrir núverandi vegsummerki af mannavöldum nokkrir staðir á svæðinu enn að geyma óvænta upplifun og þá tilfinningu að ekki hafi margir komið inn á þetta svæði”...

...Við teljum áhrifin marktæk á “svæðis-, lands- og heimsvísu”, þau eru til langs tíma og óafturkræf, þau breyta einkennum umhverfisþáttar verulega og rýra verndargildi umhverfisþáttar verulega...

...Það er okkar mat að hávaðamengun sé “VERULEG” á framkvæmdatíma og “TALSVERД til “VERULEG” eftir að framkvæmdum lýkur og bendum m.a. á að bora þarf nýjar holur með reglulegu millibili á starfstíma virkjunarinnar með tilheyrandi blæstri og hávaða...

...Í frummatsskýrslu er ekki vitnað í neinar rannsóknir á viðhorfum ferðamanna í skipulögðum ferðum og almennt virðist skorta allar aðrar rannsóknir en viðhorfskönnun sem gerð var á meðal ferðþjónustuaðila.  Er þetta talsverður ljóður á frumatsskýrslunni, þar sem mikilvægar upplýsingar um möguleika svæðisins í ferðaþjónustu, með og án virkjunar, vantar algjörlega hérna...

...Það er nokkuð hvimleitt þegar það er talað er um að álíka margir séu fylgjandi og andvígir virkjun þegar tölurnar sýna að heldur fleiri eru móti en með. Hvetjum við til þess að þessi vinnubrögð séu ekki viðhöfð og orðalag ekki notað til að draga úr eða deyfa niðurstöðu óhagkvæmrar tölfræði...

...Skortur á rannsóknum vegna útivistar og ferðaþjónustu var gagnrýndur af Samtökum ferðaþjónustunnar, undirrituðum og fleiri aðilum með athugasemdum við matsáætlun og er enn full ástæða til að fara fram á frekari rannsóknir...

...Íslandsflakkarar fara fram á raunverulegar rannsóknir á afstöðu útivistarfólks og almennings til virkjunar á Bitru sem og mati á möguleikum svæðisins í ferðaþjónustu með og án virkjunar. Skortur á gögnum og rannsóknum gerir það að veigamikil atriði vantar í kafla 29 (Ferðaþjónusta og útivist) og er það okkar mat að þessum þætti umhverfismatsins sé verulega ábótavant...

...Þrátt fyrir minnkun framkvæmdasvæðis þá eru áhrif á ferðaþjónustu veruleg. Missi erlendir ferðamenn áhuga á svæðinu og færi sig um set er skaðinn verulegur og hæpið annað en að niðurstaðan sé “VERULEG”... 

Niðurstaða:

Íslandsflakkarar telja að áhrif Bitruvirkjunar á útivist og ferðaþjónustu séu “VERULEG” vegna breytinga á landslagi, röskunar og hávaðamengunar í nágrenni vinsælla gönguleiða og náttúruperlna. Við leggjumst gegn framkvæmdinni og óskum að svæðið verði tekið frá fyrir ferðamennsku og útivist.  Ekkert annað háhitasvæði, sem er jafn fjölbreytt og þetta, er jafn stutt frá Reykjavík og uppsveitum Suðurlands og jafnstutt frá þjóðvegi 1 auk þess sem svæðið í heild sinni, í austanverðum Henglinum, er einstaklega fallegt og fjölbreytilegt á heimsvísu.

Að auki virðist mikill asi á framkvæmdaraðila, sem enn er í mikilli óvissu um stærð og ástand jarðhitageymisins sökum skamms bor- og vinnslutíma á svæðinu. Íslandsflakkarar geta ekki með nokkru móti séð hvernig hægt er að fullyrða að áhrif framkvæmdarinnar á jarðhitageyminn séu óveruleg þegar jafn lítið er vitað um hann. Jafnframt er ljóst að framkvæmdaraðili getur ekki með góðu móti fullyrt að vinnsla orkunnar sé sjálfbær þar sem fram kemur að hún er “ágeng”.

Auk þess bendum við á mikla umræðu um nýja tækni sem betur nýtir jarðhita en nú er þannig að ef nýta á svæðið mætti hugsanlega innan fárra ára fá jafnmikla orku án þess að ganga jafn nærri svæðinu og nú er áætlað.

Af þessu verður ekki annað ráðið en að rétt sé að hafna virkjun á Bitru eða a.m.k. fresta henni um óákveðinn tíma, því 10 til 20 ár í bið geta gjörbylt þeirri tækni sem nú er til staðar í bormálum og orkuöflun og ef fram heldur sem horfir verður komin tækni þar sem hægt verður að nýta jarðhitann á svæðinu án þess að fara inn á svæðið sjálft með borplön og stöðvarhús.

Í tilefni dagsins...

 

Mér kenndi faðir

mál að vanda.

Lærði hann mig

þó latur væri.

Þaðan er mér kominn

kraftur orða

megin kynngi

og orðagnótt.

 

Þannig minntist Benedikt Gröndal áhrifa frá föður sínum, Sveinbirni Egilssyni, varðandi íslenskt mál.

Jónasarvefurinn er fallegur og vel þess virði að skoða.

Hvað á maður að halda?

Þessi frétt birtist á forsíðu Fréttablaðsins í dag. Hún vekur margar, margar spurningar sem fróðlegt væri að fá skýr og afdráttarlaus svör við - og sjá greiðslukvittanir. Vonandi er bókhaldið í Ölfusi í góðu lagi.
Sem Reykvíkingi - og þar með einum eigenda Orkuveitu Reykjavíkur - finnst mér þetta alls ekki í lagi.

Hvað er í gangi á Íslandi í dag?

Ferðaþjónusta á Íslandi er stórlega vanmetin atvinnugrein og tekjulind fyrir þjóðina, enda litið á hana af stjórnvöldum sem "hliðaratvinnugrein" og hún geymd í skúffum ráðuneyta hér og hvar í kerfinu. Það vantar mikið upp á að hún sé metin til fjár til jafns við aðrar atvinnugreinar á Íslandi. Samt sem áður er áætlað að hálf milljón erlendra ferðamanna sæki Ísland heim á þessu ári og gjaldeyristekjur af þeim verði um 60 milljarðar króna - sjá færsluna hér á undan um mótmæli Samtaka ferðaþjónustunnar gegn Bitruvirkjun.

Ég man mjög vel eftir því þegar fjöldi erlendra ferðamanna fór fram úr íbúafjölda landsins. Það var árið 2000. Á aðeins 7 árum hefur þeim fjölgað úr 300 þúsundum í 500 þúsund. Það er gríðarleg fjölgun á mjög skömmum tíma. Og af hverju? Kannanir hafa sýnt svo ekki verður um villst að erlendir ferðamenn sækjast fyrst og fremst eftir að upplifa ósnortna náttúru Íslands... víðáttuna... þögnina... hreinleikann... jarðfræðina...  Náttúra Íslands er svo einstök upplifun fyrir íbúa iðnvæddra, fjölmennra ríkja að ef við viðhöldum henni eins ósnortinni og mögulegt er verður hún vaxandi tekjulind um ókomna tíð. Hér tala ég af eigin reynslu sem leiðsögumaður erlendra ferðamanna til margra ára.

Engu að síður keppast menn við að leggja forsendur ferðaþjónustunnar í rúst - ósnortna íslenska náttúru. Og til hvers? Okkur vantar ekki störf, að minnsta kosti ekki hér á stór-suðvesturhorninu. Við þurfum að flytja inn tugþúsundir útlendinga til að sinna þeim störfum sem skapast hafa í ofurþenslunni undanfarin ár. Hvað með öll störfin við ferðaþjónustu sem við fórnum um leið og við fórnum náttúrunni - til að reisa virkjanir - til að afla orku til að keyra álver eða aðra stóriðju - til að veita fleiri útlendingum vinnu? Ætlar enginn að meta þann fórnarkostnað til fjár?

Okkur vantar ekki peninga - við erum með ríkustu þjóðum heims og eins og allir vita sem fylgst hafa með t.d. opnun leikfangaverslana undanfarnar vikur og fréttum um að nýlegir bílar séu settir í brotajárn og nýir keyptir ef smábilun finnst benda til þess að neysluæðið sé orðið gjörsamlega stjórnlaust. Hvar endar þessi geðveiki?

Hver verður arfleifð okkar sem nú lifum? Hverju ætlum við að skila komandi kynslóðum? Hvernig munu afkomendur okkar upplifa ljóð Jónasar Hallgrímssonar - sem við höfum tileinkað einn dag á ári -  og annarra þjóðskálda sem ortu upphafin ljóð um náttúru Íslands? Munu þeir halda að þessir gæjar hafi bara verið á sýrutrippi? Ætlum við að búa þannig um hnútana að börnin okkar og barnabörnin hafi ekki hugmynd um hvað þessi stórskáld voru að yrkja um? Ætlum við að vera búin að ganga svo freklega á allar auðlindir landsins að það verður ekkert eftir handa þeim?

Spyr sú sem ekki skilur.

Samtök ferðaþjónustunnar mótmæla Bitruvirkjun

Úr fréttabréfi Samtaka ferðaþjónustunnar

SAF mótmæla Bitruvirkjun 

Samtök ferðaþjónustunnar hafa sent Skipulagsstofnun athugasemdir vegna Bitruvirkjunar en fyrir ferðaþjónustuna er Bitrusvæðið, Ölkelduhálsinn og dalirnir allt í kring mjög verðmætt svæði og vilja samtökin leggja höfuðáherslu á að þetta svæði verði afmarkað fyrir ferðaþjónustu og útivist eingöngu.  

Athyglisvert er að VSÓ ráðgjöf bendir á í sinni frummatsskýrslu að áhrif Bitruvirkjunar á núverandi ferðaþjónustu og útivist verði talsverð. Sérstaða svæðisins er margs konar, þetta er mjög fjölskrúðugt hverasvæði, með fallegu og fjölbreyttu landslagi.  Ferðaþjónustan á Íslandi er vaxandi atvinnugrein.   

Á þessu ári er líklegt að nálægt hálfri milljón ferðamanna heimsæki Ísland og skapi allt að 60 milljarða króna í gjaldeyristekjur.   

Samtök ferðaþjónustunnar vilja undirstrika að hér er um að ræða svæði í næsta nágrenni höfuðborgarinnar sem er eitt mikilvægasta svæði ferðaþjónustunnar vegna skemmri ferða.   Almennt er dvalartími ferðamanna að styttast og eins er fjöldi funda og ráðstefnugesta vaxandi en þeir eru einmitt einn megin markhópurinn fyrir skemmri ferðir á lítt snortin svæði.  Svæðið er líka mjög mikilvægt útivistarsvæði fyrir höfuðborgarbúa vegna nálægðar við Reykjavík.

Í kaflanum um ferðamál í ofangreindri skýrslu er vísað í könnun sem gerð var í júní - nóvember 2006 til að athuga viðhorf til línulagna. Af 162 svörum voru aðeins 64 svör frá  Hellisheiði og nágrenni.  Hins vegar voru 98 svör frá  upplöndum Hafnarfjarðar.  Ljóst er að rannsóknaraðferðum er ábótavant.  Það verður að spyrja ferðafólk sem fer um Hellisheiðina um afstöðu þeirra til allra virkjananna og einnig hvort afstaða þeirra sé breytileg eftir því hvar þau eru á Hellisheiðinni að ferðast.

Samtök ferðaþjónustunnar geta ekki fallist á Bitruvirkjun að óbreyttu og leggja til að hún verði aflögð eða henni frestað um óákveðinn tíma. 

 

Heimska, skortur á yfirsýn eða græðgi?

Orkuveita Reykjavíkur, sem í orði er sameign Reykvíkinga og ætti að lúta stjórn og vilja þeirra, virðist vera búin að skuldbinda sig fyrirfram til að selja álverum rafmagn frá virkjunum sem ekki er búið að fá leyfi til að reisa. Löngu áður en matsferli, athugasemdaferli og niðurstaða fæst er gengið frá samningum við erlenda álrisa um að leggja íslenska náttúru í rúst, vaða yfir almenning og skoðanir hans og gauka dúsum að fámennu sveitarfélagi sem samkvæmt ónýtum lögum hefur úrslitavald í ákvarðanatöku um málið. Var einhver að segja að Ísland væri bananalýðveldi?

Ef litið er á aðeins örfá atriði og nokkrar tölur er gjörningurinn fullkomlega óskiljanlegur og ekki nokkur leið að sjá að tekið sé tillit til allra þátta málsins og það skoðað í samhengi við annað sem er að gerast í þjóðfélaginu.

Sveitarfélagið Ölfus hefur ákvörðunarrétt um hvort Bitruvirkjun verður reist og ein fegursta náttúrperlan á suðvesturhorninu lögð í rúst. Samkvæmt tölum Hagstofunnar eru 1.911 íbúar í Sveitarfélaginu Ölfusi. Meirihluti sveitarstjórnar, alls 4 einstaklingar, hefur 495 atkvæði á bak við sig. Mótmæli sem bárust Skipulagsstofnun gegn fyrirhugaðri Bitruvirkjun eru hátt í 700 og aldrei í Íslandssögunni hafa borist fleiri athugasemdir við neina framkvæmd. Þessir 4 einstaklingar sem mynda meirihluta sveitarstjórnar Ölfuss með 495 atkvæði undir hafa vald til að svipta tæplega 200.000 Íslendinga sem byggja suðvesturhornið óspilltri náttúru og útivistarparadís og dæla brennisteinsvetni út í andrúmsloftið í áður óþekktu magni.

Og ef marka má orð Ólafs Áka Ragnarssonar, foringja fjórmenninganna, er hann ákveðinn í að fara sínu fram hvað sem hver segir, hversu margar athugasemdir sem berast, hversu öflug sem mótmælin verða. Þessu lýsti hann yfir opinberlega eins og sjá má hér og hótar  blygðunarlaust að hunsa álit almennings og þeirra stofnana sem um málið eiga að fjalla áður en ákvörðun er tekin. Í löndum þar sem þokkalegt siðferði ríkir í stjórnsýslu yrðu þessir fjórmenningar látnir segja af sér öllum embættum umsvifalaust. Stjórnendur Orkuveitu Reykjavíkur, (sem er í eigu Reykvíkinga, munið þið?) eru nefnilega búnir að lofa fjórmenningunum að gegn því að heimila Bitruvirkjun dæli þeir 500 milljónum í Sveitarfélagið Ölfus með ýmsum hætti. Peningum sem Reykvíkingar eiga. Þetta kallar Ólafur Áki að "búið sé að gefa vilyrði fyrir þessu rafmagni til uppbyggingar og álvers í Helguvík." Álvers sem er fyrirhugað að reisa - ekki ákveðið að reisa. Hvað segja Reykvíkingar við slíkri sóun á fjármunum þeirra? Má kalla þetta mútur?

Er ekki eitthvað bogið við lagasetningu sem heimilar að 4 einstaklingar með 495 atkvæði á bak við sig taki svo afdrifaríka ákvörðun sem snertir lífsgæði og jafnvel heilsu allra íbúa á suðvesturhorni landsins? Er þetta lýðræðið í verki eða eigum við að flytja inn fleiri banana?

Ein af röksemdarfærslum Ólafs Áka fyrir Bitruvirkjun og nokkurra suðurnesjamanna fyrir álveri í Helguvík er að það þurfi að skapa störf. Fyrir hverja? Á suðvesturhorni landsins er ekkert atvinnuleysi og við höfum ekki við að flytja inn vinnuafl frá útlöndum. Við erum farin að telja erlent vinnuafl í tugþúsundum, talan 17.000 var nefnd í fréttum fyrir nokkrum dögum. Margbúið er að reyna að benda yfirvöldum á að við erum ekki í stakk búin til að taka við svona mörgum útlendingum á svo skömmum tíma og margir þeirra búa við ómanneskjulegar aðstæður eins og lesa má um hér. Þetta er til háborinnar skammar og ber vott um ótrúlega og ófyrirgefanlega skammsýni yfirvalda. 

Og þótt virkjað sé fyrir netþjónabú sem skapar 200 störf efast menn um að fólk fáist í öll þau störf eins og sjá má hér. Hvað skapar álver í Helguvík mörg störf í viðbót? Hvernig í ósköpunum ætlum við að manna bæði netþjónabúið og álverið? Hve miklu á að fórna og hver græðir? Ekki almenningur sem þarf að sjá á bak ósnortinni útivistarperlu og anda að sér áður óþekktu magni af brennisteinsvetni sem órannsakað er hvaða áhrif hefur til langframa.

Hvernig væri að íslensk stjórnvöld myndu venda sínu kvæði í kross og sýna nú einu sinni skynsemi og fyrirhyggju í áformum sínum um virkjanir og stóriðju? Það þarf nauðsynlega að breyta lögum sem heimila örfáum einstaklingum að taka gríðarlega stórar ákvarðanir sem hafa áhrif á tvo þriðju landsmanna. Slíkar ákvarðanir þarf að taka með hagsmuni heildarinnar í huga og í samhengi við aðrar framkvæmdir í landinu og afleiðingar þeirra.

Ef þessum lögum  verður ekki breytt halda "mútugreiðslur" fjársterkra orkufyrirtækja til lítilla, fjárvana sveitarfélaga áfram að valda óbætanlegu tjóni í íslensku samfélagi og óafturkræfum spjöllum á ómetanlegri náttúru Íslands.

Fyrirhugaðar framkvæmdir og orkusala haldast í hendur

Þetta verða allir að lesa!

Fréttablaðið í dag, bls. 6. Hvað finnst fólki um svona vinnubrögð? Ætli fleira sé falið?
Lesið magnaða athugasemd Landverndar hér og ítarlega athugasemd Græna netsins hér.

Já en Össur minn...

Ég skil ekki þessa kátínu yfir ákvörðun Landsvirkjunar. Eyðileggingin á náttúrunni er alveg sú sama, hvort sem virkjað er fyrir álver eða netþjónabú. Það eina jákvæða við þetta er að netþjónabú mengar minna en álver.

Landsvirkjun var nefnilega ekki að lýsa því yfir að hún ætlaði að hætta við að virkja - bara að skipta um væntanlega viðskiptavini.

Og hvaða misskilningur er í gangi um að það þurfi að skapa störf á suðvesturhorninu? Er ekki staðreyndin sú að við þurfum að flytja inn útlendinga í tugþúsundatali til að vinna öll störfin sem í boði eru? Var ekki verið að nefna töluna 17.000 í fréttum í fyrradag, og þá eru ótaldir þeir sem enn eru óskráðir.

Hvernig er hægt að vera í slíkri mótsögn við veruleikann?

Við þurfum að skapa verðmæti, segja sumir. Hvaða verðmæti? Handa hverjum? Hverjir græða? Hver er fórnarkostnaðurinn? Náttúrunni blæðir, við sem nú lifum glötum ósnortinni náttúru og komandi kynslóðir fá kannski aldrei að kynnast henni.

Hvenær linnir þessari græðgisvæðingu og hvað ætla menn að fórna miklu á altari Mammons?

Össur: Ekkert nema jákvætt við ákvörðun Landsvirkjunar

Fjölbreyttar athugasemdir

Maður er nefndur Björn Pálsson, er héraðsskjalavörður í Árnessýslu, sagnfræðingur með landa- og jarðfræði sem hliðargreinar og sérfræðingur í Hengilssvæðinu. Björn hefur farið ótal ferðir um svæðið, bæði á eigin vegum og sem leiðsögumaður margs konar hópa.

Hér fyrir neðan eru mótmæli Björns, en undir þau skrifuðu 10 manns auk hans. 

Efni:
Mótmæli við áformaðri Bitruvirkjun og nokkrar athugasemdir við frummatsskýrslu Orkuveitu Reykjavíkur og VSO-ráðgjafar um þá ætluðu virkjun. 

Það er okkar mat að Ölkelduháls og umhverfi hans eigi að friðlýsa.  

Heimsóknir ferðamanna, innlendra og erlendra, á svæðið vaxa nú hröðum skrefum enda fjölbreytni þess næsta einstök. Það verður að skoðast sem mikil lífsgæði fyrir meirihluta landsmanna að eiga svæði sem þetta í næsta nágrenni.  Þarna eru margir staðir með fjölbreyttu útsýni til margra átta, staðbundnar náttúruperlur svo sem hverir og laugar, eldvörp, heitir lækir og fleira. Þarna getur gesturinn notið sannrar öræfakyrrðar í fögru umhverfi.

Mannvirki, svo sem stöðvarhús og kæliturnar orkuvers, skiljustöðvar, borteigar og lagnir með tilheyrandi ökuslóðum, í sjónmáli frá bestu útsýnisstöðum munu spilla þessari öræfatilfinningu að mestu. Nú þegar veldur háspennulína sú, sem um svæðið fer, verulegum spjöllum á þeirri upplifun. Það er því meiri nauðsyn á því að gera þá lögn ósýnilega svo sem með jarðlögn frá Folaldahálsi á miðja Bitru eða helst vestur í Orustuhólshraun ef unnt er.

Athugasemdir:
Við skoðun skýrslunnar, sem er ekkert áhlaupaverk vegna mikilla endurtekninga, kemur oft í ljós takmörkuð þekking á staðháttum. Þar má t.d. nefna að Bitrunafnið er illa skilgreint. Jarðfræðingar tengja það gjarnan við svonefnda Bitrumyndun og miða þá við þau jarðefni sem til urðu í því gosi sem móberg, bólstra- og brotaberg og grágrýti. Sú myndun nær frá Kýrgilshnúkum í norðri og endar á Hamrinum í Hveragerði syðst. Örnefnið Bitra í munni smalans sem þar hefur farið um í aldir, miðast hins vegar við grágrýtisflákann sem takmarkast af Kýrgilshnúkum að norðan, Fremstadal og Svínahlíð að vestan, Smjörþýfi að sunnan og Ástaðafjalli, Hverakjálka, og Molddalahnúkum að austan. Samkvæmt þeirri skilgreiningu er stöðvarhúsi virkjunarinnar ætlaður staður undir norðausturhorni Bitrunnar en ekki á henni.

Þá er sú staðhæfing í frummatsskýrslunni að þrjár borholur HE-2, -20 og  -22 hafi þegar verið boraðar á Bitru augljóslega röng enda ein þeirra á Ölkelduhálsi og hinar tvær á austurjaðri Kýrgilshnúka. Þetta má greinilega sjá á korti 1 í skýrslunni. Samkvæmt því er 5 borteigum ætlaður staður á Bitru. Það eru B4, B5 og B6 og B8 og B9 á austurjaðri Bitru við Hverakjálka og Molddalahnúk vestari.  

Í skráningu fornminja gætir einnig nokkurrar ónákvæmni þar sem leiðin frá Kolviðarhóli „Milli hrauns og hlíðar“ er rakin austur yfir Bitru því þar segir: „ ...alla leið á Brúnkollublett nyrðri...“ Samkvæmt skráðum heimildum er þessi blettur nefndur Litli-Brúnkollublettur (Árbók FÍ 1936 bls.123). Brúnkollublettirnir munu a.m.k. vera tveir og „sá nyrðri“ nokkru norðar á mörkum hreppanna (Örnefnaskrá Ölfusvatns, Guðmann Ólafsson). 

Í frummatsskýrslunni er augljóslega viðurkennd neikvæð áhrif framkvæmdanna á upplifun ferðamanna á svæðinu jafnvel þó að sá feluleikur með lagnir og önnur mannvirki takist jafn vel og teikningar og lýsingar eiga að sannfæra lesandann um. Þá er áberandi að fræðimenn vilja ekki fullyrða að áhrif á staði í nágrenni, sem sagðir eru utan framkvæmdasvæða, verði engin. Þetta er eðlilegt svo sem vegna stuttrar reynslu af virkjunarframkvæmdum af þessum toga. Hitt mun hins vegar augljóst öllum þeim, sem kunnugir eru svæðinu umhverfis Hellisheiðarvirkjun, að umhverfisáhrifin þar eru mun meiri en reiknað var með. 

Þar er líka margt ógert og mörgum spurningum ósvarað ennþá um umhverfisáhrif og mögulegar mótvægisaðgerðir. Meðan svo er getur ekki talist skynsamlegt að byrja fleiri virkjanir á svipuðum grunni svo sem við Hverahlíð eða hvað þá á jafn dýrmætu útivistarsvæði og Bitruvirkjun mun hafa áhrif á. 

Sú vinnuaðferð að þessi frummatsskýrsla skuli tekin til afgreiðslu á undan þeim breytingum á aðalskipulagi svæðisins sem nauðsynlegar verða ef skýrslan verður samþykkt er ekki traustvekjandi. Það stefnir þá í að verða ómerkilegur sýndargjörningur.

Að lokum þetta:
Ætluð Bitruvirkjun mun skaða mjög dýrmætt útivistarsvæði. Það svæði óspillt er líklegt til að styrkja fólk í þúsundatali andlega og líkamlega á komandi tímum. Jafnframt mun það skila íslenskri ferðaþjónustu ómældum tekjum. Þannig mun svæðið mun betur nýtt heldur en t.d. til rekstrar einhvers prósentuhlutar í álverksmiðju. 

Við mótmælum því í fullri einlægni auglýstum áætlunum um Bitruvirkjun.

Athyglisvert sjónarhorn

Svend-Aage Malmberg, haffræðingur, er einn þeirra fjölmörgu sem hafa sent inn athugasemd við fyrirhugaðri Bitruvirkjun á Ölkelduhálsi.

Talsmenn Orkuveitu Reykjavíkur tala af fyrirlitningu um að flestar athugasemdirnar séu staðlað bréf sem tekið sé af vefsíðunni www.hengill.nu rétt eins og eitthvað sé minna að marka það. Þeir gera sér augljóslega ekki grein fyrir, að fólk hefði ekki fyrir því að afrita bréfið, skrifa undir það og senda ef það væri ekki sammála því sem í því stendur.

Nokkrir hafa sent afrit af athugasemdum sínum til okkar sem að vefsíðunni standa og þar kennir ýmissa grasa. Ég hef þegar bent á athugasemd Gunnlaugs H. Jónssonar í fyrri færslu. Einnig birtir Sigurður Hr. Sigurðsson sína ljómandi góðu athugasemd á bloggsíðu sinni.

Svend-Aage veitti mér góðfúslegt leyfi til að birta sína athugasemd hér og er sjónarhorn hans mjög athyglisvert.

Reykjavík, 8. nóvember 2007

Málefni:  Hugleiðingar vegna gufuaflsvirkjana á Reykjanesskaganum eins og á Hengilssvæðinu, Hellisheiði, Ölkelduhálsi og víðar.

Reykjanesskaginn í held er merkilegur og einstakur á heimsmælikvarða. Hann er hluti af neðansjávarhrygg, sem spannar öll heimshöfin, og er hvergi jafn sýnilegur ofansjávar og á Íslandi. Hryggurinn er brotabelti á flekaskilum landreks og þannig sérstakur í sinni mynd (jarðhiti, eldvirkni, hraun) og einn bakhjarla þekkingar á jarðskorpunni (landrek). Það var svo seint sem upp úr 1960 að jarðvísindin leiddu það í ljós með nokkuð óyggjandi hætti með mælingum á Reykjaneshrygg suðvestur af Íslandi.

Náttúrumyndanir á Reykjanesskaga eru því merkar á heimsvísu svo ekki sé höfðað til náttúrulegrar fegurðar hans.

Reykjanesskaginn býður þannig upp á einstakt umhverfi, ekki eingöngu fyrir jarðvísindin heldur og fyrir m.a. þéttbýlið í næstu nánd, þar sem læra má að lesa í jarðsögu landsins og njóta útivistar.

Þarna er m.a. að finna skíðaland höfuðborgarinnar (Bláfjöll) og einnig lögformlegan fólkvang (Reykjanesfólkvangur) með ákveðnum nýtingarreglum. Önnur svæði eru á náttúruminjaskrá og skilgreind sem útivistarsvæði á aðalskipulagi Ölfuss (Ölkelduháls, Bitra). Það er því mikið í húfi að vel sé vandað til verka á þessu merka svæði og að mið sé tekið af ásýnd landsins og þeim náttúrumyndunum sem ríkja á Reykjanesskaganum við ásókn í orkulindir landsins og landnám fyrir mengandi stóriðju. Flýtum okkur hægt í þeim efnum og stöndum vörð um ómanngerða ásýnd og víðáttur landsins.

Svo má að lokum vitna í nýjan og gamlan draum. Rætt hefur verið um að koma þeim hluta Reykjanesskagans sem liggur út í sjó - Reykjaneshryggur - á heimsminjaskrá UNESCO. Þá vaknar gamall draumur um að tengja hrygginn og fólkvanginn á Reykjanesskaga við þjóðgarðinn á Þingvöllum á einn eða annan hátt. Það væri nú aldeilis stórkostlegt.

Svo mörg vor þau orð.

Þegar þetta er skrifað eru ennþá rúmir þrír klukkutímar þar til frestur til að skila inn athugasemdum við fyrirhugaða Bitruvirkjun rennur út.

Farið inn á hengill.nu og skoðið leiðbeiningar um hvernig og hvert senda má athugasemd!

Valdníðsla í Ölfusi

Ef við byggjum við alvörulýðræði og hefðum alvörusiðgæði og ættum alvörustjórnmálamenn yrði þessi bæjarstjóri og allt hans fólk látið fjúka umsvifalaust. Hann vogar sér að lýsa því yfir opinberlega - fyrirfram - að hann ætli að hunsa mörghundruð athugasemdir frá almenningi í landinu OG álit nágrannabæjarins Hveragerðis OG umsögn Skipulagsstofnunar til að fá sínu framgengt og leggja í rúst eina fegurstu, verðmætustu, óstnortnu útivistarperlu á Íslandi.

Einnig var eftirfarandi haft eftir forseta bæjarstjórnar Ölfuss í kvöldfréttum Stöðvar 2 þann 30. október sl.:  "Birna Borg Sigurgeirsdóttir, forseti bæjarstjórnar í Ölfusi, segir að staðið verði við virkjunarframkvæmdir. Það sé stefna bæjastjórnar að virkja í sveitarfélaginu."

Í Ölfusi eru innan við 2.000 íbúar og pólitískt kjörnir fulltrúar þeirra hafa vald til að ráðskast með svæði sem snertir beint eða óbeint um 200.000 Íslendinga!

Er ekki eitthvað bogið við þetta?
Hér er mjög góður pistill um málið.

Er verið að gera grín að okkur?

Nokkrir punktar úr umsögn Umhverfisstofnunar um fyrirhugaða Bitruvirkjun

Umsögnina verður í raun að lesa í heild sinni til að fá samfellu og samhengi í hana.
En hér eru nokkur atriði tínd til - orðrétt úr umsögninni.

Náttúruminjar
Framkvæmdasvæði Bitruvirkjunar er að mestu leyti á svæði á náttúruminjaskrá (númer 752)...
Einnig eru þar jarðmyndanir sem njóta sérstakrar verndar samkvæmt 37. gr. Laga nr. 44/1999 um náttúruvernd svo sem hverir og aðrar heitar uppsprettur og hraun...  Svæðið þar sem áætlað er að Bitruvirkjun muni rísa er mikilvægt svæði hvað varðar útivist og náttúruminjar eins og kemur ítrekað fram í frummatsskýrslunni. Umrætt svæði sem er á náttúruminjaskrá mun skerðast til muna við fyrirhugaðar framkvæmdir og þær munu hluta Hengilssvæðið í sundur. Væntanlegt framkvæmdasvæði sem er að miklu leyti lítt snortið fær ásýnd iðnaðarsvæðis...   

Landslag

Mannvirki við Bitru munu rýra gildi landslags á svæðinu þar sem fyrirferðamikil mannvirki munu setja mark sitt á svæðið. Það er verið að fara inná svæði sem er á náttúruminjaskrá m.a. vegna landslags. Með virkjunum á svæðinu verður búið að hluta svæði á náttúruminjaskrá niður í margar einingar, en það er m.a. heildstætt svo til óraskað landslag sem gefur svæðinu gildi. Í frummatsskýrslunni kemur fram að neikvæð áhrif verði fyrst og fremst vegna sjónmengunar af mannvirkjum og röskunar ósnortinna svæða. Einnig kemur fram í frummatsskýrslu að "framkvæmdin muni raska landinu og gera landslagið manngert".

Ferðaþjónusta og útivist
Hafa ber í huga að Hengilssvæðið er vinsælt útivistarsvæði. Gildi Hengilssvæðisins sem útivistarsvæðis rýrnar með tilkomu mannvirkjana og lítt snortnum svæðum fækkar talsvert, enda kemur fram í könnunum meðal útivistarfólks að landslag vegur þyngst í aðdráttarafli svæðisins. Virkjunin dregur til muna úr gildi svæðisins til útivistar fyrir þá sem vilja njóta útivistar í kyrrð og ósnortnu eða lítt snortnu umhverfi. Horfa þarf til þess að með Bitruvirkjun og háspennulínum er verið að hluta niður vinsælt útivistarsvæði.

Loftgæði
Þetta er langur kafli og verulega ógnvekjandi. Lesið hann allan.
Í honum kemur meðal annars fram að heildarlosun brennisteins á Hellisheiðarsvæðinu verður um sjö sinnum meiri en öll núverandi losun frá álverunum í Straumsvík og á Grundartanga og Járnblendiverksmiðjunni á Grundartanga samanlagt.

Hljóðvist
Í reglugerð nr. 933/1999 um hávaða er ekkert sérstakt viðmiðunargildi fyrir hávaða á útivistarsvæðum utan þéttbýlis en viðmiðunargildið fyrir útivistarsvæði í þéttbýli er 50 dB(A). Umhverfisstofnun hefur miðað við að almennt eigi að tryggja að hljóðstig á útivistarsvæðum fari ekki yfir 50 dB(A). Ljóst er að hávaði frá borholunum verður töluvert yfir þeim mörkum. Umhverfisstofnun telur að þar sem fyrirhugað framkvæmdasvæði er á svæði sem er vinsælt útivistarsvæði jafnt á sumri sem vetri, séu líkur á að hávaði frá borholum í blæstri muni valda þeim sem njóta vilja útivistar á svæðinu ónæði.

Margt fleira er fjallað um í umsögn Umhverfisstofnunar, s.s. jarðmyndanir, lífríki hvera, gróður og fleira.

Heildaráhrif ekki umtalsverð? Það er vægast sagt stórfurðuleg niðurstaða í ljósi þess sem fram kemur í umsögn Umhverfisstofnunar. Er verið að gera grín að almenningi? Lesið umsögnina hér.

Umhverfisstofnun telur umhverfisáhrif Bitruvirkjunar ekki verða umtalsverð