Heimsk þjóð með gullfiskaminni?

Gífurleg reiði er í þjóðfélaginu vegna Icesave-samninganna. Mér heyrist sú reiði vera þverpólitísk með öllu þótt alltaf glitti í óþolandi og að því er virðist óhjákvæmilega flokkadrætti og skotgrafahernað. En svo eru þeir sem - ýmist af flokkspólitískum hvötum eða ekki - minna landsmenn á hvað þeir séu nú vitlausir og með mikið gullfiskaminni. Þetta Icesave-dæmi sé búið að vofa yfir mánuðum saman og sé ekkert nýtt. Þeir spyrja hvort við sem erum reið séum búin að gleyma því? Samningurinn eigi ekkert að koma á óvart - og því ekki að valda vonbrigðum eða reiði. Einmitt það.

Myndi einhver segja viðlíka við mann sem var að missa konu sína úr krabbameini sem þau höfðu barist við saman í tja... segjum þrjú ár? "Það þýðir ekkert að reiðast eða gráta, Palli minn. Þú ert nú búinn að vita í hvað stefndi svo lengi." Auðvitað dytti engum í hug að segja þetta. Mannssálin er skrýtin skepna og eitt af því sem einkennir hana er vonin. Þótt maður búist við hinu versta og viti að það komi þá vonar maður í lengstu lög að málin leysist farsællega. Hangir í voninni fram í rauðan dauðann. Alveg sama hvað um er að ræða. Barnalegt? Kannski. En mannlegt er það.

Þannig var það með íslensku þjóðina og Icesave. Við vonuðumst eftir réttlæti. Þótt ekki væri nema lágmarksréttlæti. Icesave-samningurinn á nákvæmlega ekkert skylt við réttlæti. Þar er verið að binda íslenskan almenning á skuldaklafa án þess að þessi sami almenningur hafi nokkuð til saka unnið, geti á neinn hátt varið sig eða haft áhrif á niðurstöðuna. Það er kjarni málsins. Samningurinn hefur verið yfirvofandi lengi. Við vonuðum það besta en fengum loks skellinn. Vondan, sáran, óréttlátan skell. Auðvitað erum við reið.

Ómar Valdimarsson kallar okkur gullfiska og segir reiðina skrípalæti. Egill Helgason hefur birt þrjár bloggfærslur til að sýna okkur fram á hvað þetta sé eðlileg niðurstaða. Við eigum að borga skuldir okkar. Í þeim síðasta minnir hann á hve Finnar voru stoltir af að hafa borgað skuldir sínar, einir þjóða, eftir fyrri heimsstyrjöldina. Mörður Árna segir of seint að vera svartsýn. Hann minnist reyndar ekki á hvort það er of snemmt eða seint að vera reiður. Einhverjir tala um lagatæknileg atriði og þar ber einna hæst gildi jafnræðisreglunnar. Allir innistæðueigendur eiga að vera jafnir, jafnt innlendir sem erlendir. Ég get tekið undir það, en ekki varist þeirri hugsun um leið hvort allir þjófar eigi ekki líka að vera jafnir. Allir glæpamenn. Verður Björgólfur Thor látinn borga eins og við hin? Ríkir eitthvert jafnræði milli okkar og hans? Verður Sigurjón Árnason, faðir Icesave og sem kallaði þessa reikninga "vöru" í sjónvarpsviðtali (sjá neðsta myndbandið hér), tekinn og fangelsaður eins og Lalli Johns eða Árni Johnsen? Hvítbókin auglýsir eftir Icesave-mönnum hér og Eyjan segir frá grein um útrásarglæpamennina hér, mbl.is hér.

Ég hef engu gleymt. Á alla sögu hrunsins í máli og myndum í tölvunni minni. Ég veit mætavel og hef margoft skrifað um hverjir eru ábyrgir. Ég kenni ekki Vg um Icesave og aðeins sumum í Samfylkingunni. Núverandi stjórn sem slíkri er ekki um að kenna. Hún er að þrífa skítinn eftir 20 ára óstjórn, geðveiki og græðgisvæðingu undanfarinna ára. Og það er holur hljómur í gagnrýni Sjálfstæðis- og Framsóknarmanna. Ég get ekki með nokkru móti tekið mark á orðum þeirra, upphrópunum og ásökunum. Flokkarnir þeirra eru ábyrgir fyrir Icesave, svo mikið er víst. Icesave varð til á þeirra vakt og þeir gripu ekki til nauðsynlegra og vel mögulegra ráðstafana til að firra íslenskan almenning ábyrgð á þeim. Þeir, sem áttu að gæta hagsmuna almennings, steinsváfu á vaktinni. Við gjöldum þess nú.

Og ég er reið. Öskureið. Reiði mín er mjög eðlileg og ég tel mig eiga fullan rétt á að tjá hana án þess að vera uppnefnd gullfiskur eða eitthvað álíka niðurlægjandi. Að segja reiði mína óréttmæta eða kjánalega er í mínum huga svipað og að segja ekklinum Palla að hann sé aumingi ef hann reiðist vegna dauða konu sinnar og að sorg hans sé skrípalæti. Jafnvel þótt hann hafi vitað í hvað stefndi.

Mér er ekkert sagt um þessa samninga, enginn gerir neitt til að gera mér þá léttbærari, enginn útskýrir nokkurn hlut fyrir mér. Það er bara sagt að þetta sé nauðsynlegt. Þó segja lagaspekingar og ýmsir aðrir að svo sé ekki. Hverjum á maður að trúa? Hvar er réttlætið í þessu öllu saman? Hvar er réttlætið í því að þeir sem eru augljóslega ábyrgir ganga lausir, hafa það bara helvíti fínt, takk og baða sig í peningum eins og Jóakim Aðalönd? Þeir brutust inn hjá okkur og stálu öllu steini léttara. En okkur, fórnarlömbunum, er stungið inn fyrir glæpinn á meðan þeir, glæpamennirnir, ganga lausir og njóta þýfisins. Þó er vitað hverjir þeir eru og hvar er hægt að ná í þá.

Mig þyrstir eftir réttlæti. Ég vil fá upplýsingar. Ólafur Ísleifsson, hagfræðiprófessor, komst ágætlega að orði í fréttum RÚV í gærkvöldi. Ég tek undir orð hans: "Það getur vel verið að þetta séu ekki mistök. En það verður þá að minnsta kosti að sýna fólki fram á það".

Með stein í maga og verk í hjarta

Ég er með óþægilega, óttablandna ónotatilfinningu. Níðþungan stein í maganum og nístandi verk í hjartanu. Og ég er reið. Öskureið. Nú á að skrifa upp á himinháa skuldaviðurkenningu vegna Icesave. Sex hundruð og fimmtíu þúsund milljónir - 650 milljarða - með ótrúlega háum vöxtum miðað við t.d. það sem kemur fram hér. Bara vextirnir á ári eru 35 milljarðar. Hækkunin á tóbaki, áfengi, eldsneyti og bifreiðagjöldum fyrir rúmri viku skilar ríkissjóði 2,5 milljörðum á ári. Bara vextirnir af Icesave-skuldinni eru fjórtánföld sú upphæð. Sársaukafullur niðurskurður alls staðar í þjóðfélaginu nægir varla fyrir vöxtunum einum saman. Meintar eignir og útlánasöfn eiga að ganga upp í skuldina - en enginn veit með vissu hvers virði eignirnar og útlánasöfnin eru. Kannski einskis virði. Þetta er náttúrulega bara bilun.

Fyrir hrun vissi ég ekki að Icesave væri til og skammast mín ekkert fyrir að viðurkenna það. Ég fylgdist ekki mjög náið með því sem var að gerast í bankastarfsemi. En nú á ég að borga þessa endemis vitleysu - og börnin mín og barnabörnin líka. Kannski barnabarnabörnin. Ég er ekki sátt, lái mér hver sem vill. Ég vil ekki borga þetta - ég neita að borga skuldir sem ég ber enga ábyrgð á. Ég segi NEI!

Ég leit á þingpalla í dag og varð vitni að sirkusnum þar. Sá sirkus fólst aðallega í því að horfa upp á þingmenn flokkanna sem bera höfuðábyrgð á þeirri aðstöðu sem við erum í skammast út af upplýsingaskorti, leynd, fjarveru ráðherra og þingmanna stjórnarflokka... og Icesave-samningum. Þó var það á þeirra vakt sem Icesave og margt fleira varð til. Það voru þeir sem gáfu bankana fyrir lítið og afnumdu regluverkið. Það voru þeir sem flutu sofandi að feigðarósi. Þeir sáu um að skuldbinda þjóðina til að borga Icesave-sukkið. Þeir beittu nákvæmlega sömu leynd um allt milli himins og jarðar. Beittu ráðherravaldi, hunsuðu löggjafarþingið, gáfu skít í almenning í landinu. Þeim ferst að tala, hugsaði ég með mér - og fór. Þó hvarflar ekki að mér að samþykkja þennan Icesave-samning því ég hef engar forsendur til þess. Ég hef ekki fengið neinar þær upplýsingar sem gera mér kleift að meta málið. Þetta er nefnilega trúnaðarmál. Leyndó. Má ekki segja-mál. Enda "bara" um 650 milljarða að ræða. Síðast þegar ég vissi var þjóðarframleiðslan 1.500 milljarðar á ári. Við getum þetta ekki, svo einfalt er það.

Djöfull sem mig langar að segja "Helvítis fokking fokk", en ég er kurteis og vel upp alin og blóta því helst aldrei, a.m.k. ekki opinberlega.

Ég var að grufla og fann þessa umfjöllun úr Fréttablaðinu frá 16. júní 2005 - fyrir fjórum árum. Tveimur og hálfu ári eftir að Sjálfstæðisflokkur og Framsókn færðu vinum sínum bankana á silfurfati. Þarna hafði Seðlabankinn nýlega hækkað stýrivexti í 9,5% til að hemja verðbólguna. Ég fann þá tölu í fróðlegu yfirliti Fjármálaráðuneytisins yfir árið 2005.

Frá sama mánuði, júní 2005, fann ég tvær greinar eftir Þorvald Gylfason sem voru athyglisverð lesning, svo ekki sé meira sagt. Sú fyrri er hér og seinni hér. Segið svo að enginn hafi varað við!

Í fréttum Stöðvar 2 í kvöld var sagt að Hannes Smárason væri að selja íbúð sína í London fyrir 1,5 milljarða. Líklega er það þessi íbúð. Á Hvítbókinni er sagt frá glæsivillu sem hann ku eiga í Ameríku - sjá hér. Hann á líka tvö glæsihús í Reykjavík. Mér er í fersku minni þegar sagt var frá íbúðinni sem Sigurður Einarsson keypti sér rétt fyrir hrun fyrir 2 milljarða - sjá t.d. hér. Og hér er sagt frá óðalssetri Jóns Ásgeirs í Washington. Margir muna eftir þessari bloggfærslu Kjartans Péturs frá 14. október með loftmyndum af sveitasetrum banka- og auðmanna á Íslandi. Hvítbókin kíkti líka í heimsókn til þeirra fyrir skömmu - sjá hér. Svo er það Björgólfur Thor. Hann er ekki á flæðiskeri staddur, enda ætlar hann að láta okkur borga skuldirnar sínar eins og hinir auðjöfrarnir. Hann var myndaður með ríka og fræga fólkinu í Cannes nýverið - sjá hér. Og hann á snekkju, einkaþotu og kannski fleiri milljarðaleikföng. Við borgum. Björgólfur Thor á líka Nova-símafyrirtækið og ég bendi á að allir sem skipta við Nova eru að borga fyrir lifnaðinn og verðlauna Björgólf Thor fyrir að fara svona með íslensku þjóðina. Vinsamlegast bendið fólki á það.

Sem fyrr er gróðinn einkavæddur en tapið og skuldirnar þjóðnýtt.

Frétt Stöðvar 2 um íbúðasölu Hannesar Smárasonar í London.

 

Icesave var rætt í Kastljósi í kvöld. Ég tek undir með Þór Saari sem vill að við fáum Bretana til að leita uppi hina seku auðjöfra, leggja hald á eigur þeirra, finna leynireikningana þeirra í skattaskúmaskotum heimsins og hirða allt heila klabbið. Einhverjir milljarðar ættu að fást fyrir það. Og enn spyr ég eins og svo ótalmargir aðrir: "Hvað varð um alla þessa hundruð milljarða sem lagðir voru inn í Icesave, Kaupþing Edge og hvað þetta allt heitir?"

Kastljós 5. júní 2009

 

Ef einhver vogar sér að segja að ég sé öfundsjúk fær sá hinn sami rækilega á kjaftinn. Líðan mín stjórnast ekki af öfund frekar en flestra annarra. Ég er aftur á móti reið. Öskureið.

Viðbót: Ég held að ástæða sé til að minna á orð Michaels Hudson í Silfri Egils 5. apríl sl. Hann sagði að við ættum ekki að borga. Að við gætum það ekki. Ég minni líka á spurningar og svör Hudsons hér á síðunni í beinni 5. maí - íslensk þýðing hér.

 

Endurmat í skugga kreppu

Þessi fína grein eftir Sverri Jakobsson birtist í Fréttablaðinu í fyrradag. Ég mæli með lestri hennar - sem og bók Guðmundar Magnússonar sem Sverrir vitnar í, Nýja Íslandi. Það er góð bók og vel þess virði að lesa.

Hrunið og feigðarósinn

Þessa ætla ég að lesa.

Þessa er ég að lesa.

Fjárfestar og einkavæðing

Ég ætlaði að birta pistil með myndböndum um einkavæðingu og vitna í pistil sem ég skrifaði í júlí í fyrra. Ákvað svo að endurbirta hann allan sem eins konar formála. VARÚÐ - mjög langan formála en nauðsynlegan þeim sem síðar kemur. Hann er frá 21. júlí 2008. Í athugasemdum er líka vísað í áhugaverða pistla eftir aðra.

Ég geri lítið af því að rifja upp eldri pistla mína og gullfiskaminnið veldur því að þá sjaldan ég geri það kem ég sjálfri mér á óvart. Í minningunni skrifaði ég mest um náttúruvernd - aðallega Bitruvirkjun og olíuhreinsistöð á Vestfjörðum - fyrir efnahagshrunið - en svo kemur í ljós við nánari skoðun að ég var á kafi í skrifum um pólitík, peninga- og gróðahyggju og slíkum ósóma, auk þess að búa til og birta ýmiss konar myndbönd. Ef lesendur síðunnar hafa áhuga á eldri skrifum eru þau listuð eftir mánuðum vinstra megin á síðunni undir fyrirsögninni eldri færslur. En hér er pistillinn Fjárfestar og einkavæðing frá 21. júlí í fyrra. Hann er framhald af tveimur pistlum þar á undan eins og sjá má.

_________________________________________

Þessi pistill er svar við athugasemd við þann síðasta og fjallar að mestu leyti um fjárfesta, einkavæðingu og íslenska pólitík. Þeir sem hafa áhuga á að skilja þennan pistil verða að lesa athugasemd nr. 12 sem Sigurður Þorsteinsson skrifaði við síðasta pistil minn. Vonandi hef ég gert ágætri athugasemd hans sæmileg skil með þessum pistli.

________________________________________

Sigurður... mér finnst þú snúa svolítið út úr orðum mínum á þinn vingjarnlega, kurteisa og ljúfa hátt. Það má vel vera að pistlarnir mínir um náttúruvernd séu betri en aðrir (NB - náttúruvernd, ekki umhverfisvernd - þar er munur á). En ég hef skoðanir á fleiri málum og þegar peningahyggjan er beinlínis farin að hafa áhrif á náttúruna og verndun hennar get ég ekki orða bundist.

Liður 1:  Til að byrja með vil ég taka fram, að eins og ég segi í upphafsorðunum er þetta skrifað í framhaldi af myndbandinu sem ég birti í síðasta pistli og vísar því beinlínis í slíka og þvílíka fjárfesta. Ég er að sjálfsögðu ekki að tala um venjulegt fólk sem fjárfestir í innanstokksmunum, húsnæði eða menntun sinni og barnanna sinna. Ég er heldur ekki að tala um þennan venjulega Pétur og Pál og Jónínu og Guðrúnu sem fjárfesta hluta af sparifé sínu í hlutabréfum í hinum og þessum fyrirtækjum. Jafnvel ekki þá sem slá lán og veðsetja húsnæði sitt til að spila með á hlutabréfamarkaðnum. Þetta fólk er vitanlega að hugsa um að græða nokkrar krónur á fjárfestingunni, en hefur engin áhrif á stjórn fyrirtækisins og fylgist jafnvel ekkert með öðru en því, hvort hlutabréfin séu að lækka eða hækka í verði. Hefur ekki hugmynd um hvernig fyrirtækinu er stjórnað, hvaða laun það greiðir eða hvaða hlutverki það gegnir í víðara samhengi - jafnvel pólitísku.

Ég er að tala um stóru fjárfestana, þessa sem höndla með milljarða á milljarða ofan og svífast einskis. Fjárfesta, hvort sem þeir eru innlendir eða erlendir, sem líta á almenning í landinu - svosem hvaða landi sem er - sem algjört aukaatriði, bara ef þeir geta grætt. Lastu athugasemdirnar við síðasta pistil sem ég benti á? Þar sem sagt var t.d. frá SMS skeyti frá auðmanni til stjórnmálamanns. Ég er að tala um þannig fjárfesta.

Ég hef aldrei unnið við fjármál eða hlutabréf eða neitt þvíumlíkt og hef lýst því yfir í pistlum hér á blogginu mínu að ég hafi enga sérþekkingu á slíkum málum - nema síður sé. Ég er því vissulega áhugamanneskja eins og þú segir. En ég er hluti af þessum almenningi sem horfir í forundran á hina ríku verða ríkari án þess að botna upp né niður í hvernig þetta sé hægt.  Ég horfi á þessi mál sem fullkomlega óinnvígð að öllu leyti en furða mig gjarnan á því hve fárra spurninga er spurt, einkum af fjölmiðlum sem um þessi mál fjalla. Hvernig gat þetta til dæmis gerst sem lýst er í myndbandinu í pistlinum hér á undan? Og hver á hvað í hvaða fyrirtæki eða Group eða hvað sem þessir strákar kjósa að kalla ungana sína?

Endur fyrir löngu kom út bók - mig minnir að hún hafi einfaldlega heitið Kolkrabbinn - þar sem farið var ofan í saumana á tengslaneti einstaklinga og fyrirtækja. Mér sýnist vera góður jarðvegur fyrir aðra slíka til að skýra eignarhald og brask með allt milli himins og jarðar.

Staðreyndin er nefnilega sú að þessir stórtæku "fjárfestar" eru gjarnan að spila með líf og afkomu almennings. Fyrirtæki sem við þurfum öll að skipta við að einu eða öðru leyti og ef þeir klúðra málunum erum það við sem borgum brúsann. Dæmi um það eru t.d. flugfélögin og matvöruverslanirnar. Þeir tapa eða gleypa of mikið sjálfir - það fer beint út í verðlagið sem almenningur er að sligast undan. Hver á Iceland Express? Síðast þegar ég vissi voru að mestu leyti sömu eigendur að IE og Icelandair. Mér gæti skjátlast því ég hendi ekki reiður á hver á hvað hverju sinni. Ég þurfti að fara tvisvar til Englands í vor og sumar með stuttu millibili og ég gat ekki séð neinn verðmun á fargjöldum þessara tveggja flugfélaga. Eiga ekki sömu menn Hagkaup, Bónus og 10-11 og svo aftur sömu menn Nóatún og Krónuna? Þetta eru tveir stærstu aðilarnir á matvörumarkaðnum á svæði þar sem 60-70% landsmanna búa. Og matur er lífsnauðsyn, ekki lúxus, þannig að allir þurfa að skipta við eitthvert þessara fyrirtækja.

Liður 2: Ég hef ekkert á móti samkeppni nema síður sé - þar sem hún á við og ef hún er raunveruleg og marktæk. Við erum svo lítið land með svo fáum íbúum að samkeppni getur ekki þrifist á öllum sviðum. Fyrirtækin bera sig einfaldlega ekki. Í einkavæðingarferli Íslendinga hafa verið gerð svo mörg og svo stór mistök að það hálfa væri nóg. Ég held að í því sambandi nægi að nefna bankana og grunnnet Símans. Nú er svo hægt og rólega verið að einkavæða heilbrigðisþjónustuna sem að mínu mati eru mikil mistök og síðast í gær komu fréttir um "útboð" á þjónustu a.m.k. hluta af Strætó. Ég efast stórlega um að það stuðli að lækkun fargjalda, tíðari ferðum, betra leiðakerfi og því sem þarf til að fá fólk til að nota almenningssamgöngur frekar en einkabílinn. Og ég þekki engan sem kannast við heilbrigðiskerfið í Bandaríkjunum, sem er að stærstum hluta einkavætt, sem getur hugsað sér að breyta því góða kerfi sem foreldrar okkar, afar, ömmur, langafar og langömmur börðust fyrir að koma á - þar sem allir hlutu ódýra og góða heilbrigðisþjónustu án tillits til stéttar, stöðu eða efnahags. Engan.

Tilhneigingin í einkavæðingu á Íslandi hefur verið sú, að upp spretta mörg fyrirtæki í sömu greininni þegar allt er gefið frjálst, en fljótlega kemur í ljós að reksturinn borgar sig ekki, markaðurinn er of lítill, og smátt og smátt - stundum mjög hratt samt - gleypir sá fjársterki (eða sá með bestu pólitísku samböndin eða besta aðganginn að lánsfé í bönkum) alla þá litlu og eftir stendur eitt, kannski tvö fyrirtæki (Samkeppnisstofnun gerir athugasemd), jafnvel að hluta til í eigu sömu manna. Verð er samræmt, samkomulag gert um verðlagningu og allir eru ánægðir - nema ég og þú sem þurfum að borga brúsann.

Við Íslendingar eigum miklar og verðmætar auðlindir - t.d. fiskinn í sjónum og orkuna í fallvötnum og jarðhita. Búið er að einkavæða fiskinn í sjónum. Það var gert með kvótakerfinu þar sem einstaklingum var gefinn fiskveiðikvóti sem gengur nú kaupum og sölum eins og hver önnur hlutabréf.  Afleiðing þeirrar einkavæðingar eru öllum kunn. Kvótaeigendur gáfu fögur loforð um um að halda kvótanum í byggð en sviku þau öll og skildu eftir sig sviðna jörð - byggðarlög um allt land hafa nánast lagst í eyði og atvinnusköpun og -uppbygging verið fátækleg. Afleiðing þess er sú að verið er að stúta gjörsamlega ómetanlegri náttúru Íslands til að virkja fossa og jarðhita - til að afla orku fyrir mengandi stóriðju. Álver og kannski olíuhreinsistöð. Þetta hangir nefnilega allt saman. Einkavæðing - virkjun - stóriðja - fjárfestar - gróði - peningahyggja.

Nú blasir við að einkaaðilar ásælist orkuauðlindirnar okkar sem verða æ verðmætari eftir því sem orkuskorturinn eykst í heiminum. Stjórnvöld virðast ætla að nánast gefa þessa auðlind erlendum auðhringum í formi orku til álvera í stað þess að hinkra og sjá til hvernig veröldin þróast. Það á að gera okkur fjárhagslega háð öflum sem gæti ekki verið meira sama um land og þjóð - á meðan þeir sjálfir hagnast. Er nokkur furða að maður mótmæli? Það er verið að arðræna íslensku þjóðina - aftur. Ég get ekki setið þegjandi undir því.

Þú segir í athugasemd þinni: "Það hættulegasta í pólitískri umræðu, er að pólitíkin er of lítið fagleg og of mikið lík trúarbrögðum. Fólk étur allt of mikið upp vitleysuna eftir hvort annað til þess að þjóna flokkspólitískum hagsmunum, í stað þess að nálgast viðfangsefnið á faglegan hátt."

Ég er ekki í neinum flokki, þjóna engum flokkspólitískum hagsmunum, enginn stjórnmálaflokkur er áskrifandi að atkvæði mínu og ég hvorki tala né skrifa með flokkspólitík í huga. Ég veg og met orð og gjörðir út frá minni eigin almennu skynsemi og því sem ég sé, skynja og finn. Flokkapólitík er mér ekki að skapi og alls ekki hreppapólitíkin, sjálfhverfan innan kjördæmanna og atkvæðaveiðarnar. Ég vil að fólk - bæði kjósendur og stjórnmálamenn, fari að hugsa um heildina - ekki bara sérhagsmuni hvers landshluta fyrir sig, svo ekki sé minnst á sérhagsmuni einstakra frambjóðenda, þingmanna eða ráðherra. Ég fyrirlít slíka pólitík en því miður er hún það sem gildir á Íslandi.

Ég vil líka að dustað verði rykið af hugmynd Vilmundar heitins Gylfasonar frá 1983 um persónukosningar þvert á flokka og lista. Það gæti orðið landinu til mikillar blessunar ef sú hugmynd yrði útfærð af sanngirni og skynsemi.

Þetta er langt svar við athugasemd þinni, Sigurður. En nú sem endranær er mér mikið niðri fyrir. Ég geri mér grein fyrir því að ég er lítil... agnarsmá raunar... Ég á enga peninga, hef engin völd. En sem betur fer bý ég í þjóðfélagi þar sem ég má segja skoðun mína. Hvort ég verð látin gjalda þess á einhvern hátt verður tíminn að leiða í ljós. Annað eins hefur gerst í þessu "frjálsa lýðræðisríki".

Orðsnilld á Alþingi

Hér eru tvö sýnishorn af orðsnilld þingmanna á Alþingi Íslendinga - og ríkidæmi málefnanna. Ósanngjarn samanburður? Eflaust, en samanburður engu að síður og dæmigerður fyrir málefnafátækt allt of margra þingmanna þessa dagana og vikurnar. Samanburður sem sýnir líklega eina ómerkilegustu setningu sem sögð hefur verið í ræðustól Alþingis annars vegar - og hins vegar eina mögnuðustu ræðu sem þar hefur verið flutt. Ég hef ekki lagt á mig að hlusta mikið á "umræður" frá Alþingi undanfarið. Það fýkur alltaf í mig við þá hlustun og það er vond líðan.

Ég á þá ósk heitasta að alþingismenn hætti að líta á ræðupúlt Alþingis sem æfingasvæði fyrir ómálefnalegt skítkast og innihaldslaust blaður - eða kjörinn stað til að fullnægja athyglissýki og ganga í augun á ofstækisfullum kjósendum sínum. Við borgum þeim góð laun fyrir að vinna að hagsmunum okkar og gerum þá kröfu til þeirra ALLRA að þeir standi undir væntingum og vinni fyrir kaupinu sínu. Annars verða þeir settir af við fyrsta tækifæri.

Orðsnilld Eyglóar Harðardóttur 28. maí 2009.

 

Orðsnilld Vilmundar Gylfasonar 23. nóvember 1982 - sjá hljóðskrá hér fyrir neðan og prentaða ræðuna hér.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Vilmundur Gylfason 23.11.1982 - Krossgötur 17.1.09

Komið, spámenn...

Nýr pistill Eiríks Guðmundssonar í Víðsjá á Rás 1 fjallar um þörf Íslendinga fyrir sannindi. Eiríkur tekur síst of djúpt í árinni. Þangað til sannleikurinn kemur í ljós verðum við í lausu lofti - og það er afleitt. Stjórnvöld verða að tala meira við þjóðina - og segja sannleikann.

Komið, spámenn

Á Íslandi er nú töluverð þörf fyrir mikil sannindi. Þjóðin þráir speki, þráir sannindi, helst dálítið dularfulla speki, sem sögð er á framandi máli, við munum taka Dalai Lama fagnandi, rétt eins og við tókum bandaríska kvikmyndaleikstjóranum David Lynch fagnandi á dögunum. Eins og við tókum Evu Joly fagnandi, þegar hún kom og sagði okkur, beint eða óbeint, að hér hefðu glæpamenn verið að verki.

Það er eftirspurn eftir erlendum sannindum, og það er ekki að ástæðulausu! Þjóðin trúir ekki innlendu spekingunum, treystir ekki á íslenskt hyggjuvit, og það er eðlilegt, það voru jú Íslendingar sem léku okkur grátt. Þess vegna bíðum við nú eftir því að einhver komi, með eitthvað. Við erum opin fyrir austrænni speki, norrænni speki, andlegum fróðleik við trúum við sem við okkur er sagt, vegna þess að við erum beygð og þurfum á einhverju að halda. Í því ástandi sem Íslendingar eru nú taka þeir á móti hverju sem er. Helst einhverju heimsfrægu. Dalai Lama er á leiðinni til landsins, hann virkaði reyndar ekki beysinn í myndinni sem sjónvarpið sýndi í gærkvöldi, hann var eins og hver annar grínari, sem stakk til dæmis upp á því að menn leystu deilur Palestínumanna og Ísraelsmanna með því að fara í lautartúr. Menn eiga bara að róa sig niður, sagði Dalai Lama. Og svo var það spekin um að hinir fátæku séu hamingjusamari en hinir ríku. Stórhættulegur boðskapur, fyrir þjóð í þeirri stöðu, sem Íslendingar eru nú.

En það er sannarlega engin ástæða til að ýta mönnum út af borðinu, þótt þeir komi furðulega út, í einum sjónvarpsþætti, það er sjálfsagt að hlusta á Dalai Lama, og raunar alla þá sem vilja færa okkur einhvern uppbyggilegan boðskap. Ekki veitir af.

En sumarið, ágætu hlustendur, það er strax byrjað að slæva mann. Áður en maður veit af er maður farinn að borða pönnukökur með kanilsykri undir berum himni, áður en maður veit af er maður orðinn heimskulegur í stuttbuxum, það er vonlaust að hugleiða hlutskipti sitt, af einhverri alvöru, á stuttbuxum. Ekki síst þess vegna, veitir ekkert af uppörvandi innspýtingu inn í hugarfarið, þótt maður nenni ekki endilega, að láta segja sér, að róa sig niður. En hættan er sú, ágætu hlustendur, í maílok, að fegurðin í náttúrunni slævi mann, að maður gleymi sér glápandi niður Flosagjá, að maður gleymi sér undir allt of háum hamravegg, gleymi sér við að bera smurolíu á reiðhjólið, eða lesandi Kvöldvísur við sumarmál, franska skáldsögu um hafið, ég veit það ekki, ég veit ekki til hvers heimurinn ætlast af manni, ég veit ekki hvernig ég á að taka öllum þessum ráðleggingum, veit ekki hvað á að gera, þegar grænu skuggarnir skríða á land, volgir upp úr funheitum hafdjúpunum.

Ég veit ekki hvernig á að lifa kreppuna af. Ég veit ekki hvort Dalai Lama hefur svarið, eða David Lynch, eða Eva Joly, eða villt blóm sem vaxa undir hamravegg, eða andlit sem speglast í djúpum hyl á Þingvöllum, ég bind reyndar af einhverjum ástæðum vonir við rússneska hljómsveitarstjórann Gennadij Rosdestvenskij, sem ég sá í sjónvarpinu í gær. Það var bara eitthvað í því, hvernig hann talar og ber sig að, þegar hann stjórnar hljómsveit. Hann ku vera á leiðinni til landsins.

En þannig er staðan, nákvæmlega núna, ágætu hlustendur, á Íslandi er nú töluverð þörf fyrir sannindi, við bíðum eftir fljúgandi dúfum með hálsbindi, við bíðum eftir því að sannleikurinn komi siglandi, utan úr heimi, við nemum hann í viðtali, sem verður sent út með íslenskum texta síðar. Þangað til verðum við - eins og hingað til - algerlega í lausu lofti.

Víðsjá 25. maí 2009

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Víðsjá 25.5.09 - Eiríkur Guðmundsson - Komið, spámenn

Einkavæðingin og afleiðingar hennar

Ég hvet alla sem mögulega geta til að horfa á myndina sem sýnd verður á RÚV í kvöld klukkan 22:20 - eftir Tíufréttir - sjá hér að neðan. Umfjöllunarefnið kemur okkur Íslendingum mjög mikið við, svo ekki sé fastar að orði kveðið.

Þakka Dagnýju fyrir ábendinguna í athugasemd við síðasta pistil og tek að auki undir orð hennar þar. Látið sem flesta vita af þessari mynd.

Viðbót neðst í færslu: Umfjöllun Spegilsins í kvöld um myndina.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Spegillinn 27.5.09 - Einkavæðingin og afleiðingar hennar

Spilling og mútur

Fyrir kosningar logaði þjóðfélagið vegna upplýsinga um styrki til stjórnmálaflokka og stjórnmálamanna. Ekki vannst tími fyrir kosningar til að klára þá umræðu og fá botn í styrkjamálin sem vel má flokka sem spillingu og mútur. Við gengum til kosninga án þess að vita fyrir víst hvaða einstaklingar eða flokkar höfðu gerst sekir um að þiggja mútur, hve háar og hvert endurgjaldið var. Mig langar að beina þeim tilmælum til fjölmiðla að taka þessi mál upp aftur og upplýsa það sem á vantaði. Hér er sýnishorn af þeirri umræðu.

Svo hrökk ég við þegar upplýst var um kjör þingmanna fyrir nokkrum dögum. Það sem stakk mig einna mest við ljómandi góða og vel fram setta úttekt Ingólfs Bjarna í fréttum RÚV á kjörum þingmanna var þetta: Þingmenn geta látið Alþingi endurgreiða sér styrki til stjórnmálaflokka. Semsagt - ef t.d. Birgir Ármannsson vill gefa Sjálfstæðisflokknum 100.000 krónur þrisvar á ári, Árni Þór Sigurðsson Vinstri grænum, Kristján Möller Samfylkingu, Birkir Jón Framsóknarflokknum eða Þráinn Bertels Borgarahreyfingunni - þá geta þeir rukkað Alþingi um peningana. Það þýðir einfaldlega að við, skattborgarar, erum látin borga göfuglyndi þingmanna í garð flokkanna sinna. Ef hver einasti þingmaður gefur flokknum sínum t.d. 100.000 krónur á ári gera það 6,3 milljónir úr vasa almennings. Hvað í fjáranum á þetta eiginlega að þýða? Hvað erum við búin að borga háar fjárhæðir til flokkanna samkvæmt þessari Fjallabaksleið? Misskil ég eitthvað hérna? Horfið á fréttina og segið mér endilega að þetta sé rangur skilningur hjá mér.

En kannski var þessi frétt bara árás RÚV - og nú mín - á þingmenn. Það myndi Gunnar Birgisson segja. Allar fréttir um vafasama eða undarlega stjórnunarhætti hans eru árás vinstri manna og fjölmiðla á hann persónulega - og nú dóttur hans. Enda gengur Gunnar á Guðs vegum... ja, eða alltént nafna síns í Krossinum sem styður hann heilshugar í umboði almættisins. Hverjir handhafar sannleikans í heiminum eru hefur alltaf verið umdeilt - og verður um ókomna tíð.

Hitt er svo annað mál að umburðarlyndi þjóðarinnar gagnvart spillingu er að þverra mjög hratt. Í byrjun maí birti Capacent Gallup niðurstöðu úr nýjum Þjóðarpúlsi og þá hafði spillingarbarómeter íslensku þjóðarinnar breyst verulega - og ekki var nú vanþörf á. Munið þið eftir þessu?

Í Krossgötum Hjálmars Sveinssonar í gær var mjög fróðleg umfjöllun um spillingu og mútur. Hjálmar ræddi við Gunnar Helga Kristinsson, stjórnmálafræðing, og Nönnu Helgu Valfells sem skrifaði nýlega BA ritgerð með titlinum Fjárreiður stjórnmálaflokka, spilling, hagsmunir, lög. Í formála vitnar Hjálmar í ummæli úr ritgerðinni sem höfð eru eftir brasilískum hugsuði sem sagði: "Spilling er aldrei verk eins einstaklings. Hún felur alltaf í sér hóp af fólki sem er tengt saman með einni grundvallarreglu - að skiptast á greiðum. Þessi sameinaða spilling er byggð á hefðbundnu siðgæði, vel treystum vináttuböndum og tækifærum sem gefast. Það verður til þess að glæpir geta átt sér stað án refsingar. Aðaleinkenni hennar er óþolandi hroki."

Eflsaust dettur mörgum ýmsir og ýmislegt í hug við lestur þessarar litlu tilvitnunar. Því öll þekkjum við opinber og óopinber dæmi um spillingu á Íslandi. Við höfum verið furðanlega umburðarlynd - en ekki lengur. Ég hengi þennan athyglisverða kafla úr Krossgötum neðst í færsluna. Hlustið vel.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Krossgötur 23. maí 2009 - Spilling og mútur

Sakamálin saksóknarans

Þar kom að því að eitthvað gerðist, nærri 8 mánuðum eftir hrun. Allir hafa þeir því haft nægan tíma til að fela slóðir og eyða gögnum. Eða hvað? Eva Joly sagði reyndar að hægt væri að rekja peningaflutninga fram og aftur blindgötuna um langt skeið. Vonandi er það rétt, en þá er að fá upplýsingarnar.

Norðurlöndin gerðu nýverið samning við Bresku Jómfrúreyjar (sem Tortóla tilheyrir) um að fá upplýsingar um skúffufyrirtæki og sitthvað þvíumlíkt. En hvernig standa málin með Kaupþing í Lúx? Nóg virðist hafa farið af þýfi þar í gegn, skilst manni. Sigrún Davíðsdóttir hefur unnið ötullega að upplýsingaöflun um þessi mál - skúffufyrirtæki og leynifélög hér og hvar - og hún er líklega orðin sérfræðingur í skattaskjólinu Lúxemborg. Ég bendi á hina ómetanlegu pistla hennar í Speglinum sem lesa má og hlusta á hér. Pistlar Sigrúnar eru hafsjór af fróðleik.

En loksins, loksins er eitthvað að gerast. Sérstakur saksóknari kominn í stellingar og búinn að gera húsleit. Þetta hefði gerst fyrir löngu víða annars staðar - og menn verið hnepptir í varðhald vegna þess að rökstuddur grunur væri um að lögbrot hefði verið framið. En ringulreiðin sem tröllriðið hefur stjórnsýslunni hér er með ólíkindum. Enginn veit af hverju ekkert var aðhafst strax. Hinir brotlegu bjuggust við því og gerðu ráðstafanir eins og fram kemur m.a. í myndbandi hér. En enginn var handtekinn, engar eignir frystar - ekkert slíkt hefur gerst ennþá.

Hvort saksóknari og hans fólk fann eitthvað við húsleit og þá hvað vitum við ekki. Né heldur af hverju var byrjað akkúrat þarna. En af nógu er að taka og einhvers staðar verður að byrja. Til upprifjunar bendi ég á pistilinn  Réttlæti óskast - má kosta peninga. Ég var orðin allverulega óþolinmóð fyrir 2 mánuðum, hvað þá núna.

Ég klippti saman nokkrar fréttir um Katar-Kaupþingsmálið. Fréttir af kaupum Katarfurstans birtust fyrst 22. september sl. Svo heyrðist ekkert af því máli fyrr en í janúar þegar farið var að draga þann gjörning í efa. Ólafur Ólafsson og Sigurður Einarsson mótmæltu hástöfum, gáfu út yfirlýsingar og sögðu viðskiptin ofureðlileg. Einmitt það.

Fréttir Stöðvar 2 og RÚV frá september 2008, janúar 2009 og maí 2009

Kastljós 19. janúar 2009 - Ólafur Ólafsson, Pétur Blöndal og Vilhjálmur Bjarnason

Ég hef fjallað um hinar undarlegu Nærmyndir af auðmönnum sem birtust í Íslandi í dag í ársbyrjun. Hér gat ég mér þess til að tilgangur þeirra væri að mýkja hug og hjörtu landsmanna gagnvart þeim þegar eitthvað stóð til. Hér er ein Nærmyndin í athyglisverðu samhengi. Einnig var gerð Nærmynd af Ólafi Ólafssyni. Takið eftir að hún birtist á skjánum 13. janúar, en fyrsta fréttin af meintum svikum í Katar-Kaupþingsmálinu birtist 14. janúar og fleiri næstu daga. Þetta er auðvitað afskaplega heppilegt - búið að mýkja okkur svolítið með notalegri Nærmynd rétt áður en sprengjurnar falla. Klókur leikur eða undarleg tilviljun?

Ísland í dag 13. janúar 2009 - Nærmynd af Ólafi Ólafssyni

Síðast en hreint ekki síst hengi ég við færsluna tvö Spegilbrot. Hið fyrra er frá 20. janúar og er viðtal við Vilhjálm Bjarnason um Katar-Kaupþingsmál. Hið síðara er pistill Sigrúnar Davíðsdóttur frá 30. janúar um Katar, Kaupþing, Lúx og Líbýu. Mjög fróðlegt.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Spegillinn 20.1.09 - Vilhjálmur Bjarnason um Katar-Kaupþing
• Spegillinn 30.1.09 - Sigrún Davíðsdóttir um Katar, Kaupþing, Lúx og Lýbíu