Forsætisráðherra í Financial Times

Undir kvöld birtist grein eftir Jóhönnu Sigurðardóttur í netútgáfu Financial Times. Ég stelst til að birta hana hér í von um að þeir hjá FT sýni því skilning.

Hver stjórnar Íslandi?

Stundum verð ég svo reið að ég tek meðvitaða ákvörðun um að halda mér saman þar til mér rennur reiðin. En nú tókst það ekki. Ég hef nokkrum sinnum nefnt embættismannakerfið og stjórnsýsluna, síðast hér. Kallaði kerfið fimmta valdið í þessum pistli og held að það sé réttnefni. Sagt er að það sé handónýtt apparat, gjörspillt og þar ríki klíkuskapur og eiginhagsmunagæsla. Sem ég sit hér og horfi og hlusta á Kastljósið fæ ég hroll og mér verður æ ljósara að þau eru mörg, ríkin í ríkinu. Þau eru líka æði skuggaleg og hafa á sér sterkan blæ leyniklúbba þar sem klíkubræður hygla sér og sínum. Og ég spyr: Hver stjórnar Íslandi? Margir fullyrða að Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn stjórni hér öllu. En ég fæ ekki betur séð en að skilanefndir bankanna, sem sýsla með aleigu og fjöregg þjóðarinnar, séu forhertasta valdið og fari sínu fram hvað sem hver segir. Ætlar enginn að taka í taumana? Hefur enginn kjark til að fylgja eftir loforðum um opna stjórnsýslu, gagnsæi og heiðarleika?

Frétt á Eyjunni 12. ágúst 2009 - tilvísun í Vísi.is

 Fyrirspurnin og svar ráðherra á Alþingi í dag

Þessi frétt birtist á Eyjunni í gær

Gunnar Andersen, forstjóri FME kom í Kastljósviðtal í gærkvöldi og var ekki sammála okkur hinum um, að skilanefndirnar væru að lítilsvirða ákvarðanir FME. Gunnar virtist ekkert hafa við vinnubrögð skilanefndanna að athuga. Ég næ því ekki. Það er ekki traustvekjandi að þeir sem hafa með uppgjör bankanna að gera séu tengdir og skyldir bæði inn í gömlu bankanna og fyrirtæki útrásardólga. 

Gunnar Andersen, forstjóri FME, í Kastljósi 11. ágúst 2009

Rætt var við Pál Eyjólfsson, stærðfræðing og fyrrverandi starfsmann Landsbankans í Lúxemborg í Íslandi í dag 14. júlí. Páll var myrkur í máli og sagði m.a.: "Mér finnst eins og þeir hafi ákveðið að setja þetta í þrot og reyna að hirða eins mikinn pening úr þessu og þeir gátu með að skrifa tíma og taka ráðgjafaþóknanir." Þetta skyldi þó aldrei eiga við skilanefndir bankanna á Íslandi líka? Nóg hafa þær kostað þjóðina og þóknanir nefndarmanna ekkert slor. Feitur biti handa vinum, vandamönnum, klíkubræðrum og hvað... flokkssystkinum? Hvaða stjórnmálaflokkum tengist þetta fólk. Þetta angar allt af sukki og spillingu sem við vonuðum að heyrði fortíðinni til en virðist ekki hafa farið langt.

Ísland í dag 14. júlí 2009 - Páll Eyjólfsson

Í Kastljósi í kvöld tók Helgi Seljan saman fróðlegar upplýsingar um skilanefndir bankanna og fólkið í þeim - fyrri störf, tengsl og sitthvað í þeim dúr. Þetta er hrollvekjandi. Bendi einnig á skrif Ólafs Arnarsonar á Pressunni, hann hefur fjallað talsvert um skilanefndirnar.

Kastljós 12. ágúst 2009 - Úttekt á skilanefndum

Þessu ótengt - og þó ekki. Ég ætla ekki að segja neinum hvað fór í gegnum huga minn þegar ég sá þessa frétt á Stöð 2 í kvöld.

 

Blekkingavefur - viðvaranir hunsaðar

Það er fróðlegt að grúska og rifja upp hvað sagt var fyrir hrun. Hvernig fólk upplifði það sem var að gerast og hver sagði hvað. Við megum ekki gleyma þessu. Hér eru þrú dæmi. Hvers vegna í ósköpunum var öllum viðvörunum vísað á bug, ekkert gert og almenningi talin trú um að allt væri í lagi? Yfirvöld vissu vel í hvað stefndi og höfðu haft nægan tíma til að bregðast við. Þess í stað var gefið í, ferðast um heiminn og logið til um bankana og efnahaginn á Íslandi. Ef marka má það sem Ásgeir Jónsson, forstöðumaður greiningardeildar Kaupþings, segir í nýútkominni bók sinni voru íslensku bankarnir dauðadæmdir í árslok 2007. Skömmu eftir útsendingu efsta viðtalsins var Icesave í Hollandi opnað.

Botninum náð - Stöð 2, RÚV og Geir Haarde í Kastljósi 1. apríl 2008

 

Jón Steinsson, hagfræðingur, í Kastljósi 18. ágúst 2008

 

Björn Ingi Hrafnsson og Vilhjálmur Bjarnason í Kastljósi 15. september 2008

 

Ég minni líka á fróðlega, samanklippta umfjöllun um efnahagsmál frá janúar til mars 2008 sem ég birti hér. Þar kemur aldeilis ýmislegt fram sem er áhugavert, ekki síst í ljósi þess sem Ásgeir Jónsson fullyrðir nú í bók sinni og vísað er í hér að ofan.

Spámenn í föðurlandi?

Ég var að grúska í safninu og rakst á Kastljós frá 23. júní í fyrra. Þar ræða efnahagsmálin þeir Gylfi Magnússon, þá dósent við HÍ og nú viðskiptaráðherra, og Vilhjálmur Bjarnason, aðjúnkt við HÍ og nú þjóðþekktur baráttumaður. Það er fróðlegt að hlusta á þá félaga ræða málin rúmum þremur mánuðum fyrir hrun.

Lýst eftir réttlætiskennd þjóðar

Eins og þeir vita sem hingað koma reglulega flyt ég pistla á Morgunvakt Rásar 2 á föstudögum. Síðasta föstudag var 6. pistlinum útvarpað og mig hryllir við hve tíminn er fljótur að líða. Það er svo stutt síðan sá fyrsti var tekinn upp. Og ég er ekki fyrr búin með einn en komið er að þeim næsta.

Þegar ég settist niður við að semja þennan pistil sem hér birtist var ég ekki búin að ákveða um hvað hann ætti að fjalla og byrjaði án þess að vita hvernig framhaldið yrði. Þetta er skrýtið ferli en þó orðið kunnuglegt eftir alla bloggpistlana. Oftast er bara óljós hugmynd í kollinum þegar byrjað er - þ.e. um textann sjálfan. Svo kemur kannski í ljós að pistillinn hefur verið að gerjast í undirmeðvitundinni og sprettur fram þegar ég byrja að skrifa.

En hér er pistill síðasta föstudags og hljóðskrá fylgir neðst að venju. Mér fannst frábært að lagið sem ég bað um hafi verið spilað á eftir pistlinum. Það passaði nefnilega eins og flís við rass... hlustið.

Ágætu hlustendur...

Vitið þið það... ég hef ekki tölu á því hve oft það hefur komið fyrir mig í vetur að hugsa - eða segja beinlínis upphátt þegar nýjar fréttir berast: "Nei! Ég get ekki meira!" Mig grunar ég sé ekki ein um þetta. Eftir því sem stungið er á fleiri graftarkýlum spillingar, óráðsíu, lögbrota, siðleysis og glæpa því erfiðara er að burðast með þetta allt á bakinu og horfa til framtíðar.

Danski hagfræðingurinn Carsten Valgreen sagði meðal annars þetta í blaðagrein í janúar: "Ísland er lítið, einsleitt samfélag þar sem innibyrðis tengsl eru mikil. Þetta er bæði mikill styrkleiki og veikleiki. Þetta er rót kreppunnar. Slík samfélagsgerð virkar næstum eins og fjölskylda eða eitt fyrirtæki. Útilokun tiltekinna vandamála og ákvörðun um að þagga þau niður þróast mjög auðveldlega, og af því leiðir að erfitt er að grípa inn í þegar þau hafa hreiðrað um sig."

Þetta er alveg hárrétt hjá Carsten. Þessi nánu tengsl í íslensku samfélagi þar sem ættingjum, vinum, klíku- og flokksbræðrum og -systrum er hyglað án tillits til hæfni eða getu hafa reynst þjóðinni skelfilega afdrifarík. Sagt er að embættismannakerfið, sjálf stjórnsýslan sem á að halda þjóðfélaginu gangandi, sé handónýtt apparat þar sem skipta þurfi ansi mörgum út til að kerfið virki almennilega. Gömlu stjórnarflokkarnir tveir höfðu áratugum saman komið sínu fólki fyrir í kerfinu og nú, þegar ný stjórn með aðrar hugmyndir er við völd, eru útsendarar fyrri stjórna í fínni aðstöðu til þess beinlínis að vinna gegn þeirri nýju á ýmsan hátt. Væri ekki viturlegt að fara ofan í saumana á þessu kerfi og breyta því?

Umburðarlyndi og langlundargeð þjóðarinnar gagnvart spillingu, dómgreindarleysi og jafnvel lögbrotum fólks sem á að heita í vinnu hjá almenningi hefur líka verið með ólíkindum en virðist vera að þverra - góðu heilli. Rifjum upp nokkur atriði sem hefðu umsvifalaust valdið afsögnum eða vanhæfi í siðmenntum löndum:

- Fjármálaráðherra átti hlutabréf í banka, fékk greiddan arð í ágúst 2008 en neitaði að gefa upp fjárhæðir. Hann hafði lengi vitað um afleita stöðu bankanna en sat áfram í stóli ráðherra.
- Þingmaður var í sjóðstjórn gjaldþrota banka, þáði stórfé fyrir auk þingfararkaups og ríkið dældi fé inn í sjóðinn eftir hrun. Maðurinn var aftur kjörinn á þing.
- Þingmaður stal úr ríkiskassanum og sat í fangelsi. Flokksbræður veittu honum uppreist æru og hann flaug aftur inn á þing.
- Ríkissaksóknari er nátengdur forstjóra eins stærsta eiganda stærsta bankans sem er til rannsóknar. Vanhæfið blasir við en embættismaðurinn harðneitar að segja af sér.
- Fjármálaeftirlitið vísar manni úr skilanefnd banka vegna mögulegra hagsmunaárekstra, en skilanefndin ræður hann þá umsvifalaust sem framkvæmdastjóra hins gjaldþrota banka.
- Nokkrir banka- og auðmenn rændu íslensku þjóðina, lifa áhyggjulausir í vellystingum hérlendis og erlendis, en ekki hefur verið hróflað við þeim eða eigum þeirra tæpu ári eftir ránið. Þó vita allir hverjir þeir eru og hvar þá er að finna.

Þetta eru aðeins örfá dæmi af fjölmörgum um siðspillingu í íslenskum stjórnmálum og embættismannakerfi. Þjóðin hefur liðið þetta alla tíð, en nú vottar loksins fyrir vísi að vakningu og þar leika fjölmiðlar stórt hlutverk. Það var yndislegt að verða vitni að viðbrögðum fjölmiðla og almennings við lögbanni Kaupþings á RÚV um síðustu helgi. Þar lögðust allir á eitt við að gera lögbannið að engu - og það tókst.

Ég lýsi eftir viðlíka samstöðu í fleiri réttlætismálum.

************************************

Ég fékk eftirfarandi tölvupóst upp úr hádegi á föstudag:

Sæl Lára,

Góður þótti mér pistillinn þinn á rás 2 í morgun en leitt þótti mér að heyra að þú færir með rangfærslur um Illuga Gunnarsson. Þar furðaðirðu þig á því að hann hefði ekki sagt af sér vegna þess að ríkissjóður hafi greitt inn í sjóð 9. Þetta er auðvitað kolrangt.

Ég skora á þig að leiðrétta þennan hvimleiða misskilning.

Illugi gerir raunar mjög vel grein fyrir nákvæmlega þessu á vefsíðu sinni:

5. Voru peningar greiddir úr ríkissjóði inn í sjóð 9?

Engir peningar fóru úr ríkissjóði í sjóð 9. Þessi misskilningur er tilkominn vegna þess að þegar fyrirtækið Stoðir fór í greiðslustöðvun þurfti að loka sjóði 9 tímabundið. Eins og áður sagði var það gert til að tryggja að allir sjóðsfélagar sætu við sama borð. Þann 30. september ákvað svo stjórn Glitnis (sem var þá enn banki í eigu einkaaðila) að kaupa skuldabréf Stoða af sjóði 9 með afföllum. Til kaupanna notaði Glitnir sína eigin fjármuni og engir peningar fóru úr ríkissjóði.

Sagan um 11 milljarðana frá ríkissjóði hefur verið nokkuð þrálát í umræðunni, þrátt fyrir að hið rétt hafi komið fram fyrir löngu síðan. Þeir sem vilja fullvissa sig um hið sanna geta lesið fjáraukalög á vefsíðu Alþingis. Samkvæmt 40. grein stjórnarskrárinnar er bannað að greiða nokkurt gjald úr ríkissjóði án þess að heimild sé fyrir því í fjárlögum. Fjáraukalögum fyrir árið 2008 voru samþykkt í desember og þar kemur skýrt fram að engin greiðsla fór til sjóðs 9. Margt má segja um ríkissjóð og útgjöld hans en eitt er þó víst að 11 milljarðar eru ekki teknir úr ríkissjóði án þess að það komi fram í bókhaldi hans.

Fjáraukalög má finna hér á vef Alþingis www.althingi.is
http://www.althingi.is/altext/136/s/pdf/0482.pdf

 ********************************************

Þessu er hér með komið til skila EN... Í fyrsta lagi furðaði ég mig ekki á því að hann hefði ekki sagt af sér, það var ekki venjan þá en verður vonandi framvegis - heldur furðaði ég mig á því að hann hafi boðið sig fram aftur með þennan bagga á bakinu sem aldrei upplýstist nægilega vel.

Í öðru lagi furða ég mig á því að ekki hafi verið farið ofan í saumana á málefnum einstakra frambjóðenda FYRIR kosningar. Það hefur reyndar ekki verið gert ennþá - og ég bíð óþreyjufull eftir að það verði gert. Ekki veitir af að hreinsa andrúmsloftið.

Í þriðja lagi furða ég mig á því að ég hef hvergi séð tekinn af allan vafa um málið og mér nægir alls ekki þetta hefðbundna... "að viðkomandi vísi ávirðingum á bug..." og síðan ekki söguna meir. Ég þarf miklu ákveðnari, augljósari og betri sannanir til að trúa. Og fjáraukalög Alþingis eru engin sönnun fyrir einu eða neinu í mínum huga. Slík er tortryggnin orðin og lái mér hver sem vill.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Pistill á Morgunvakt Rásar 2 - 7. ágúst 2009

Fé án hirðis fann Finn og Framsókn

Ég verð að játa að ég átta mig ekki á þessari svikamyllu. Þarna virðist græðgin hafa tekið völd og skúrkar leikið lausum hala með annarra manna fjármuni í höndunum. Um er að ræða Eignarhaldsfélag Samvinnutrygginga og Gift. Fleiri félög blandast eflaust inn í málið en samkvæmt fréttum teygja allir angar málsins sig inn í Framsóknarflokkinn. Lítum á málið.

Fyrir tveimur árum, í júní 2007, átti félagið samkvæmt fréttum 30 milljarða króna. Nú er það sagt skulda 45 milljarða. Þetta er viðsnúningur upp á 75 milljarða. Eignarhald ES virðist hafa verið nokkuð óljóst, en þó talið að tryggingartakar hafi átt félagið og til stóð að greiða út eignarhlut þeirra, en það var aldrei gert. Þess í stað virðist hópur sjálftökufólks hafa notað féð í fjárhættuspil. Fé annarra. Fé án hirðis.

14. júní 2007 spurði Sigurður G. Guðjónsson um eignarhaldið í Morgunblaðinu

Stöð 2 fjallaði um þetta undarlega mál í fréttum 14.,15. og 16. júní 2007

 

Eflaust hefur fleira verið grafið upp, en lítum næst á Kastljós 2. desember 2008

 

Því næst skulum við skoða fréttir RÚV í gærkvöldi, 8. ágúst 2009

 

Svona lítur Gift út í hinni frægu stórlánabók Kaupþings

Og hér eru tvær tengslamyndir af síðunni Litla Ísland (smellið til að stækka)

Hvernig hægt er að gera hlutina svona flókna er ofar mínum skilningi, en eflaust er það af ásettu ráði gert til að fela slóðir. Heilmargt er hægt að lesa um málið á netinu ef maður gúglar svolítið. Svo margt að það er erfitt og tímafrekt að ná áttum. En þetta er eitt þeirra mála sem rannsóknaraðilar mega alls ekki gleyma. Og enn spyr ég: Hvar eru þessir peningar? Hér er úttekt Morgunblaðsins á Giftar-málinu frá 28. nóvember 2008 og ítarlegur pistill Gunnars Axels í kjölfarið.

Hin fallna þjóð og afsal auðlinda

Efnahagshruni og -ástandinu á Íslandi hefur margoft verið líkt við Argentínu og atburðina þar fyrir ekki svo ýkja löngu. Og réttilega. Hvort unnt verður að líkja framhaldinu við Argentínu verður tíminn að leiða í ljós. En gjörðir iðnaðarráðherra í gær benda til að svo verði. Stóriðja, útsala á raforku, framsal náttúruauðlinda til erlendra álrisa sem greiða litla sem enga skatta og skila sáralitlum arði til þjóðarinnar, ótrúlegt vanmat á arðsemi óspilltrar náttúru sem þó er aðalaðdráttarafl erlendra ferðamanna og vafasamt eignarhald þeirra fyrirtækja sem nú virðast ætla að leggja undir sig nýtingu auðlindanna. Erum við ekki búin að fá nóg af misheppnaðri einkavæðingu? Í umræðu um ímynd Íslands í Kastljósi í gærkvöldi sagði Jón Ásbergsson, forstjóri útflutningsráðs, þetta um viðamikla könnun á ímynd Íslands í þremur löndum fyrr á árinu.

Hvenær ætla Samtök atvinnulífsins og græðgisvæðingarelítan að átta sig á verðmæti íslenskrar náttúru? Og stjórnmálamenn í öllum flokkum!

Fyrir næstum nákvæmlega ári síðan skrifaði ég í pistli um náttúruna og rányrkjuna: "...Katrín (Júlíusdóttir) kom út eins og argasti stóriðju- og virkjanasinni. Kannski er hún það..." Þarna var ég að vísa í þessa umræðu í Kastljósi. Katrín var þá formaður iðnaðarnefndar - nú er hún iðnaðarráðherra. Unnendur náttúru Íslands, innlendir sem erlendir, geta ekki vænst neinnar miskunnar úr þeim herbúðum, að því er virðist. Hér skal náttúrunni fórnað, virkjað og álver reist, hvort sem það er þjóðhagslega hagkvæmt eða ekki. Auðlindirnar skulu einkavæddar og ofnýttar, hvað sem hver segir.

Í byrjun október, þegar hrunið var að skella á okkur, skrifaði ég pistil um Argentínu og vísaði í Spegilsviðtal við Hólmfríði Garðarsdóttur, lektor, sem er kunnug á þeim slóðum (viðtalið er viðfest neðst í þessum pistli). Í helgarblaði DV er athyglisverð úttekt á uppgangi og hruni Argentínu - og hlutverki Alþjóðagjaldeyrissjóðsins í því ferli öllu. Hér er útdráttur:

Fyrir nokkru birti ég heimildamynd um efnahagshrun Argentínu. Ferlið er skelfilegt og landið hefur ekki ennþá bitið úr nálinni með ástandið. Ég legg til að fólk gefi sér góðan tíma til að horfa, velta fyrir sér ástæðum hrunsins, viðbrögðum, afleiðingum og úrlausnum. Getum við lært eitthvað af þessu?

Efnahagshrun Argentínu - 1:3

 

Efnahagshrun Argentínu 2:3

 

Efnahagshrun Argentínu 3:3

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Spegillinn 18.8.08 - Hólmfríður Garðarsdóttir um Argentínu

Lagatæknifræðingar og lærisveinar þeirra

Þetta er titill á pistli þar sem sem Egill Helga birtir bréf frá ónefndum manni. Ég tek ekki undir allt sem í honum stendur, en fannst hann þess virði að fá leyfi til birtingar hér líka. Einkum vegna Nóna Sæs, litla drengsins sem örkumlaðist í bílslysi þar sem litla systir hans lést. Lagatæknilegt réttlæti íslenskra dómstóla hefur dæmt Nóna Sæ til ævilangrar fátæktar á meðan bankaræningjar Íslands baða sig í illa fengnu fé og þurfa ekki að hafa fjárhagsáhyggjur á meðan þeir tóra. Banamaður systur Nóna Sæs og sá sem örkumlaði hann slapp með ótrúlega vægan dóm miðað við alvarleika brota hans. Löglegt? Eflaust. Óréttlátt og siðlaust? Hvort það er!

Saga Nóna Sæs - Kastljós 19. febrúar 2009

 

"Annars vegar var að kennslan í Lagadeild HÍ var fyrir neðan allar hellur. Þar voru nokkrir æviráðnir gjörsamlega óhæfir prófessorar sem ýmist kunnu ekkert í lögfræði eða höfðu tileinkað sér það sem ég kýs að kalla tæknilögfræði. Hún gengur út á það að lögfræði hafi ekkert með réttlæti eða sanngirni að gera, heldir sé eingöngu að skilgreina lagatexta tæknilega og þá helst reyna að finna einhverja formgalla á máli. Það eru einmitt fylgismenn þessarar lagatækni sem hefur snjóað inní Hæstarétt undir dómsmálaráðherraforystu Sjálfstæðisflokksins. Fyrir vikið er oft nánast útilokað að fá barnaníðinga dæmda og endalaust verið að vísa málum frá eða senda þau aftur í héraðsdóm. Og þess vegna slapp t.d. Jón Ásgeir að mestu í Baugsmálinu.

Fyrir íslenskum dómstólum skiptir réttlæti engu máli. Lögfræðin á Íslandi hefur umhverfst í einhverja undarlega lagatækni, sem oft virðist á skjön við réttlætistilfinningu þjóðarinnar. Þessu þarf að breyta. Það þarf að endurmanna lagadeildir Háskólanna sem eru fullar af lagatæknifræðingum og lærisveinum þeirra. Því miður eru engar horfur á að slíkar breytingar verði í bráð.

Hins vegar eru Alþingismenn eins og fífl gagnvart dómsvaldinu. Setja því afskaplega undarlegar leikreglur. Sá fáránleiki birtist m.a. í því að lögin (og dómaframkvæmd) eru þannig úr garði gerð að menn sem ganga í skrokk á öðrum með misþyrmingum, fá álíka eða jafnvel miklu vægari dóm heldur en menn sem flytja til landsins fíkniefni. Vissulega eru afleiðingar fíkniefna oft andstyggilegar en lógíkin þarna er vandséð. Sennilega væri miklu nær að þyngja dóma í líkamsárármálum o.þ.h., en lögleiða væg fíkniefni; þar með myndi eftirspurn eftir sterkari efnum hrynja og ríkisvaldið hefði góða yfirsýn yfir fíkniefnasöluna rétt eins og áfengissölu. Þess í stað er búið að koma hér á kerfi þar sem fíkniefnasmyglarar fá álíka dóma - eða jafnvel þyngri dóma - heldur en þeir sem nauðga ungum stúlkum eða drengjum og eyðileggja sálarlíf manneskju til allrar framtíðar.

Svo er líka alveg makalaust hvaða fyrirkomulag hefur myndast hér þegar líkamstjón eða miski er metin til fjár. Í huga íslenskra dómara og íslenskra alþingismanna, sem hafa það hlutverk að setja landinu lög og stjórnarskrá, virðist sem mannslífið sé afskaplega lítils virði. Ég bara nenni ekki að fara að ræða þau málefni; þá fer ég að öskra af reiði. Verð þó að nefna hvernig Alþingi, fyrir þrábeiðni tryggingafélaganna, ákvað að dæma öll íslensk börn sem lenda í örkumlum til ævilangrar fátæktar. Þessu voru reyndar gerð athyglisverð skil í Kastljósinu síðasta vetur, þar sem rætt var við föður drengs, sem var farþegi í bíl sem brjálæðingur ók á með þeim afleiðingum að drengurinn lamaðist og systir hans lést. Svo sitja þessi aumingjar niðri á þingi, bora í nefið og samþykkja lög sem draga stórkostlega úr þeim bótum sem barnið ella fengi og viðmiðunin er að barnið hefði hvort sem er alltaf bara orðið láglaunaplebbi og eigi alls ekki neitt annað skilið en að veslast upp lamað í fátækt.

Þetta er svo ömurlegt að það nær ekki nokkurri átt. En vart nokkur starfandi lögmaður virðist hafa sérstakan áhuga á að þessu verði breytt, né alþingismenn. Þetta, eins og svo margt annað, sýnir hversu íslenska þjóðin er dofin og sljó og hversu alþingismenn Íslendinga eru upp til hópa skyni skroppnir bjánar. Enda situr Árni Johnsen á þingi og fólkið kýs hann. Segir kannski allt sem segja þarf?

Íslenskar lagavenjur eins og þær hafa myndast og þróast fyrir tilverknað lagatæknifræðinga og óhæfra alþingismanna eru svo sannarlega eitthvert sorglegasta fyrirbæri sem hér hefur orðið."

Spegill, spegill herm þú mér...

Ætli það sé ekki best að skella inn síðasta Morgunvaktarpistli áður en þeim næsta verður útvarpað í fyrramálið. Svo mikið hefur gengið á að ég var satt að segja búin að steingleyma pistlinum - en var minnt á hann í dag. Það er þetta með orðhengilsháttinn og tittlingaskítinn... Hljóðskrá fylgir neðst í færslunni.

Ágætu hlustendur...

Ég býst við að flestir eigi spegil og líti í hann endrum og eins. Sumir með aðdáun og ánægju, aðrir með hryllingi og jafnvel skömm. En hvað sjáum við þegar við horfum í spegil? Sjáum við aðeins umbúðirnar - útlitið? Eða eru einhverjir svo hugaðir að þeir þori að kafa dýpra, skoða sálina og spyrja: "Hver er ég?"

Skömmu fyrir hrun las ég pistil eftir Bergþóru Jónsdóttur, blaðamann á Mogganum. Ég klippti hann út, birti á blogginu mínu og endurbirti hann seinna. Bergþóra þorði nefnilega að kafa dýpra og skoða sálina - og það þjóðarsálina. Hún segir meðal annars þetta:

"Íslenska þjóðin er skrýtin skepna. Hún veður áfram í dugnaði; er framsækin, menntuð, nútímaleg, tæknivædd og vinnusöm. Í útlöndum heyrir maður að Íslendingar séu eftirsóttir í vinnu, og það finnst íslensku þjóðinni gott að heyra - eins og allt annað hrós um sjálfa sig.

Það er stutt í pirringinn ef Íslendingurinn er ekki bestur í því sem hann tekur sér fyrir hendur. Íslenska þjóðin stærir sig af landinu sínu; blámanum, hreina vatninu og náttúrufegurðinni, fiskinum og lambinu og öllum framkvæmdunum sem fleyta henni í röð mest velmegandi þjóða heims.

Samt er eitthvað að.

Íslendingar eiga erfitt með að tjá sig og andmæla sjaldan þegar yfir þá er vaðið. Þeir lúffa fyrir valdinu og þora ekki eða nenna ekki að hafa sig í frammi þegar þeim er innst inni misboðið. Þeir trúa því að glæpur sé ekki glæpur - segi valdið það. Þeir gapa af undrun þegar einkabankarnir fá óvart gefin listaverkin þeirra - gera samt ekkert. Þeir hneykslast á dómum í dómskerfinu en hafa ekki döngun í sér til að þrýsta á um breytingar. Þeir hafa ekki neytendavitund, láta okur og óréttmæta viðskiptahætti yfir sig ganga. Þeir bölva, en eru fljótir að gleyma. Þeir agnúast út í stjórnvöld en kjósa sífellt annað eins yfir sig aftur."

Svo mælti Bergþóra. Mér hefur oft orðið hugsað til orða hennar í vetur, nú síðast þegar birtar voru niðurstöður úr skoðanakönnun sem sýndu, að sá flokkur sem ber langmesta ábyrgð á hruninu hafði bætt við sig fylgi. "Hvað er að?" spurði ég sjálfa mig, en fátt varð um svör. Er svona auðvelt að sannfæra Íslendinga? Láta þá kyssa vöndinn, þakka fyrir hýðinguna og biðja um meira.

Hvers vegna getum við ekki rætt málin af skynsemi og yfirvegun og komist að sameiginlegri niðurstöðu með hagsmuni allrar þjóðarinnar í huga, ekki aðeins útvaldra sérhagsmuna? Hvar er samfélagsvitund Íslendinga; meðvitundin um að við búum í samfélagi þar sem okkur ber að hlýða reglum og taka tillit til náungans? Var þeirri vitund útrýmt af skefjalausum heilaþvotti nýfrjálshyggjunnar um að hver væri sjálfum sér næstur? Hvernig stendur á að sumir alþingismenn nota ræðustól Alþingis til að gjamma eins og unglingar í ræðukeppni í grímulausri sérhagsmunagæslu í stað þess að leysa risavaxin vandamál þjóðarinnar í sameiningu?

Í Innansveitarkróníku sagði Halldór Laxness: "Því hefur verið haldið fram að íslendingar beygi sig lítt fyrir skynsamlegum rökum, fjármunarökum varla heldur, og þó enn síður fyrir rökum trúarinnar, en leysi vandræði sín með því að stunda orðheingilshátt og deila um titlíngaskít sem ekki kemur málinu við; en verði skelfingu lostnir og setji hljóða hvenær sem komið er að kjarna máls."

Þetta er skrifað fyrir 40 árum og ekkert hefur breyst. Er ekki kominn tími til að leggja orðhengilsháttinn og tittlingaskítinn á hilluna, líta í spegil og endurskoða þjóðarsálina?

En við skulum byrja á okkur sjálfum.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Pistill á Morgunvakt Rásar 2 - 31. júlí 2009

Heimildamyndir og hrollvekjur

Ég hef aldrei verið hrifin af hrollvekjum. Horfi ekki á þær. Mér finnst vont að fyllast viðbjóði og láta hræða mig. En um þessar mundir er lífið sjálft ein allsherjar hrollvekja og engin leið að komast hjá því að horfa. Stundum er eins og hroðinn skvettist yfir okkur í gusum og ein slík er í gangi núna. Kaupþingsránið og lögbannið á sannleikann, Landsbanka- og Björgólfsmál, Icesave og margt, margt fleira. Listinn er óralangur. Bankamenn og aðrir auðjöfrar halda nú varnarræður í gríð og erg - Karl Werners, Sigurður Einars og Bjarni Ben. Enn aðrir hóta kærum og málaferlum. Væntanlega hafa þeir allir hag almennings og heimilanna í huga alveg eins og Árni Páll félagsmála - eða hvað? Þessum mönnum finnst þeir ekki hafa gert neitt rangt og eru bara að verja sína hagsmuni. Mér verður hugsað til siðlausu sýkópatísku snákanna í jakkafötunum með testosteróneitrunina.

Í gær kom í ljós að Bretar eru að rannsaka íslensku bankana - starfsemi þeirra í Bretlandi - eins og sjá má hér. Á mbl.is sá ég að Sérstakur saksóknari hefur ekki heyrt frá SFO og ég álykta sem svo að hann hafi heldur ekki haft samband við þá. Eva Joly skrifaði magnaða grein sem birtist í fjórum löndum á jafnmörgum tungumálum á laugardaginn. Indefence-hópurinn auglýsir nú eftir fólki til að skrifa um, tala og útskýra málstað Íslands erlendis - kannski í og með af því upplýsingafulltrúi Forsætisráðuneytisins, sem ráðinn var þangað af og í tíð Geirs Haarde, sér sér ekki fært að gera það og fylgja grein Evu Joly eftir.

Mitt í storminum eru skrifaðar bækur og gerðar heimildamyndir um þessa atburði alla. Nokkrar bækur eru komnar út og þessa dagana er ég að lesa Hvítu bókina hans Einars Más. Einar Már er galdrakarl. Honum tekst að skrifa þannig um atburði vetrarins að unun er að lesa - eða þannig. Hvernig honum tekst þetta er ofar mínum skilningi - en mikið svakalega er þetta góð bók.

Ég hef fregnað af mörgum heimildamyndum sem eru í vinnslu, bæði innlendum og erlendum. Hrunið er upplagt efni í hrollvekjur. Svo vill til að ég tengist svolítið einni þeirra sem minnst var á í DV fyrir tæpum mánuði. Aðalsprautan í þeirri mynd er Gunnar Sigurðsson, leikstjóri m.m., sem varð landsþekktur þegar hann stjórnaði Borgarafundunum í vetur. Þar sem ég kem svolítið nálægt vinnslu þessarar myndar hef ég undir höndum nokkur viðtöl sem Gunnar hefur tekið við mann og annan. Meðal viðmælenda hans eru Björgólfur Thor Björgólfsson, Jón Baldvin Hannibalsson fyrrverandi ráðherra, Sigrún Davíðsdóttir rannsóknarblaðamaður, Jón Daníelsson hagfræðingur í London og síðast en ekki síst Austin Mitchell, þingmaður breska Verkamannaflokksins.

Austin Mitchell hefur verið á þingi í 32 ár, eða frá árinu 1977. Hann lýsir skemmtilega á heimasíðu sinni hvernig hann og Verkamannaflokkurinn hans hafa fjarlægst hvor annan, og á þá væntanlega við frjálshyggjuvæðingu flokksins í tíð Tonys Blair. Gunnar hefur þann hæfileika að fá fólk til að tala tæpitungulaust og viðtalið við Mitchell ber þess merki, enda lætur hann ýmislegt flakka. Ég klippti saman nokkur brot úr viðtalinu og birti hér að neðan.

Ég hef oft minnst á nauðsyn þess að tala máli Íslendinga erlendis og málflutningur Mitchells ber þess merki að hann þekkir til aðstæðna. Það er meira en hægt er að segja um allan almenning í þeim löndum sem við er að semja - og reyndar víðar. Nú er lífsnauðsynlegt að spýta í lófana og hefja öfluga kynningu á málstað og málefnum almennings á Íslandi og þeirri stöðu sem við stöndum frammi fyrir. Við eigum greinilega hauk í horni þar sem Austin Mitchell er - en ég efast stórlega um að Kristján Kristjánsson valdi verkefninu. Eigum við ekki nóg af góðu fólki?