Að kyssa vöndinn sem sárast bítur

Hin svokallaða skoðanakönnun sem Viðskiptablaðið lét framkvæma fyrir sig vakti nokkra athygli þegar niðurstöður voru birtar í téðu blaði í gær. Hún var eiginlega svolítið hlægileg og ég lagði út af henni í föstudagspistlinum. Hljóðskrá viðfest neðst.

Ágætu hlustendur...

Ef ástandið í íslensku þjóðfélagi væri ekki svona alvarlegt væri mér líklega skemmt. Mér fyndist samtakamáttur rógsherferðar sjálfstæðismanna sennilega bara meinfyndið sprikl þar sem þeir reyna, hver um annan þveran, að endurskrifa söguna og hvítþvo sig, flokkinn sinn og Hinn Mikla Ástsæla Leiðtoga. Enda komu sumir skríðandi úr fylgsnum sínum með pennann á lofti um leið og Leiðtoginn settist í ritstjórastólinn og enn aðrir brýndu deigu járnin og gáfu í. Og hjarðeðlið er slíkt að hörðustu áhangendur bergmála gagnrýnislaust bullið sem borið er á borð af þessum heiftúðugu harðlínumönnum.

Samt er ekki liðið nema ár frá hruni og enn koma sukk- og spillingarmál fortíðar upp á hverjum degi og hreingerningarliðið hefur ekki við að moka flórinn eftir þessa sömu menn og flokka þeirra. Er fólk nokkuð búið að gleyma þessu?

Nýjasta útspilið var að fá svokallaða skoðanakönnun um hverjum landsmenn treysta best til að leiða sig út úr kreppunni. Möguleikarnir voru eðlilega formenn stjórnmálaflokkanna - en bara fjögurra stærstu. Einnig mátti velja framkvæmdastjóra samtaka verktaka, álvera, steypu- og kvótaelítu og formann alþýðukúgunarsambands Íslands, sem af tvennu illu vill frekar hækka álögur á almenning en innheimta auðlindagjald af erlendum auðhringum og kvótakóngum.

Rúsínan í pylsuendanum var ritstjórinn. Neinei, ekki Reynir Traustason eða einhver minni spámaður! Það var að sjálfsögðu Hinn Mikli Ástæli Leiðtogi, nýráðinn ritstjóri Morgunblaðsins, sem hélt flokknum sínum og þjóðinni allri í járnkrumlu einvaldsins um langt árabil. Og svo skemmtilega vildi til að könnunin var pöntuð af blaði í eigu félaga hans, hins nýráðna ritstjórans. Þessi uppákoma smellpassar inn í valdastríðið sem geisar á miðlum hinnar valdaþyrstu harðlínuklíku.

Þessi skoðanakönnun ber augljós merki þess að niðurstaðan hafi verið fyrirfram ákveðin. Af hverju ætti annars aðeins einn af mörgum ritstjórum að hafa verið þar á blaði? Var þetta kannski bara auglýsing fyrir Morgunblaðið? Mín niðurstaða er sú, að stríðsmenn Flokksins hafi staðið að könnuninni í samráði við þrútið egó Hins Mikla Ástsæla Leiðtoga, ritstjórans í Hádegismóum. Þetta er því fullkomlega ómarktæk könnun en ég óttast engu að síður, að taktíkin þeirra virki á þann hluta landsmanna sem þekkir ekki gagnrýna hugsun og passar svo undurvel við eftirfarandi lýsingu Halldórs Laxness úr smásögunni Ósigur ítalska loftflotans í Reykjavík 1933:

"Það er álitið að fáar þjóðir hafi þolað kúgun og yfirgang af meiri kurteisi en Íslendingar. Um aldaraðir alt fram á þennan dag lifðu þeir í skilníngsríkri sáttfýsi við kúgun, án þess að gera nokkru sinni tilraun til uppreistar. Eingri þjóð var byltíngarhugtakið jafn hulið. Ævinlega voru Íslendingar reiðubúnir að kyssa þann vöndinn er sárast beit og trúa því að kaldrifjaðasti böðullinn væri sönnust hjálp þeirra og öruggast skjól."

Góðir landsmenn - varist úlfa í sauðargærum og valdagráðuga kúgara.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Pistill á Morgunvakt Rásar 2 - 30. október 2009
• Pistill á Morgunvakt Rásar 2 - 30. október 2009
• Gangsta's Paradise - íslenska útgáfan

Ráðleysið í kjölfar hrunsins

"Mörg lönd hefðu upplifað djúpa fjármálakreppu, bæði fyrr og síðar, Ísland skæri sig ekki endilega úr þótt fallið hefði verið dramatískt. Líka traustvekjandi að hugsanleg svik væru í rannsókn. En það sem hefur mest áhrif á afstöðu alþjóðlega fjármálageirans er hvað íslensk yfirvöld virtust lengi vel ráðlaus. Icesave er eitt dæmið og viðbrögðin reyndar skopleg á köflum. Við, sem fylgdumst með Íslandi, veltum því fyrir okkur á hverjum morgni hvaða merkilega uppákoma yrði í dag, sagði þessi bankamaður sem nefndi, að reiptog ríkisstjórnarinnar og þáverandi seðlabankastjóra hefði komið útlendingum spánskt fyrir sjónir. Í stuttu máli: Sjálft hrunið fór ekki verst með orðspor Íslands erlendis - heldur ráðleysið sem fylgdi í kjölfarið."

Sigrún Davíðsdóttir var með enn einn upplýsandi pistil í Speglinum í gærkvöldi. Ég hugsaði með mér þegar ég hlustaði - og kom sjálfri mér á óvart með því að skilja (held ég) allt sem hún sagði - að fyrir rúmu ári hefði ég ekkert botnað í þessu. Spurning hvenær maður fær diplómaskjal í hagfræði.

Hljóðskrá í viðhengi hér fyrir neðan.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Sigrún Davíðsdóttir - Spegillinn 29. október 2009
• Sigrún Davíðsdóttir - Spegillinn 29. október 2009

Heimsmyndin og arfleifðin

Ég rakst á þessa skemmtilegu teikningu af heimsmynd Ronalds Reagan á Eyjunni og fór að skoða teiknarann nánar, David Horsey. Fann þá aðra heimsmynd sama manns, svipaða hinni og skemmtilega pælingu og skýringar. Þarna er giskað á að myndin sé frá ca. 1983-1984 og rætt um hve heimsmyndin hafi furðanlega lítið breyst. Flestir muna hver heimsmynd Georges W. Bush var, ekkert ósvipuð þessari, en vonandi fær Obama að vera nógu lengi í embætti til að hjálpa löndum sínum að kynnast umheiminum betur. (Smellið til að stækka.)

Í grúskinu rakst ég svo á þessa frábæru teikningu eftir Horsey af arfleifð Bush. Mikið væri gaman að sjá útgáfu íslenskra teiknara af arfleifð Davíðs Oddssonar og Sjálfstæðisflokksins. Yfir til ykkar, snillingar...

Hlekkir hugarfarsins

Ágætu hlustendur...

Eitt af því sem einkenndi íslensku þjóðina, a.m.k. undanfarna áratugi, var að yppta öxlum og segja: "Þetta er bara svona!" þegar valdhafar misbuðu henni - og gjarnan mjög gróflega. Annars vegar vissi fólk sem var, að ekki yrði hlustað á kvartanir eða því yrði jafnvel refsað á einhvern hátt fyrir þá ósvífni að andmæla yfirvaldinu. Hins vegar var búið að heilaþvo þjóðina og afmá samfélagshugsun og náungakærleik hennar. Hugarfarið hafði verið einkavætt og hver orðinn sjálfum sér næstur. Samvinna og samhjálp var strokað út úr huglægum orðasöfnum Íslendinga.

Þetta var skelfileg þróun sem margir vonuðu að myndi snúast við eftir hrun - en það er nú öðru nær! Líklega heyrum við einna best að þetta hugarfar er enn við hestaheilsu, þegar hlustað er á yfirgengilega heimtufrekju bæjarstjórans í Reykjanesbæ og nokkurra  meðreiðarsveina hans. Þeir krefjast þess að fá allt upp í hendurnar; að þéttbýlasta svæði landsins þurrausi orkuauðlindir sínar og leggi náttúruperlur í rúst til að skapa þeim nokkur störf í óarðbærum atvinnurekstri. Svo heimta þeir milljarðahöfn og þjóðin á að borga. Þarna er "ég um mig frá mér til mín" hugsjónin lifandi komin. Hvorki vilji né geta fyrir hendi til að horfa á heildarmyndina og taka tillit til náungans.

Samtök atvinnulífsins, sem eru hávær sérhagsmunasamtök, og Alþýðusamband Íslands, sem enginn veit fyrir hverja vinnur og hefur ekkert með alþýðu manna að gera lengur, taka undir í þessum frekjukór og reyna að valta yfir heilbrigða skynsemi. Talsmönnum þessara sérhagsmunahópa er fyrirmunað að skilja, að fyrirhyggju- og agaleysi er aðferðafræði fortíðar og ef við ætlum að lifa áfram í þessu landi og búa afkomendum okkar öruggt skjól, þá verðum við einfaldlega að stíga varlega til jarðar. Skipuleggja vandlega áður en við framkvæmum í stað þess að æða út í óvissuna í græðgisham með skammtímareddingar og treysta á guð og lukkuna.

Guðmundur Andri Thorsson skrifað magnaða minningargrein um Morgunblaðið á vefsíðu Tímarits Máls og menningar í vikunni. Hann sagði meðal annars þetta:

"Ég vil ekki Davíð Oddsson, Ólaf Ragnar Grímsson, Jón Ásgeir Jóhannesson, Jóhannes Jónsson, Björgólf Thor. Ég vil ekki Sigurð Einarsson, Baldur Guðlaugsson, Existabræður, Bakkabræður, Kögunarfeðga, N1-frændur... og hvað þeir heita allir, bankaskúmarnir og viðskiptaminkarnir.

Ég vil þá ekki. Þeir eru frá því í gær; þeir sköpuðu okkur gærdaginn og eru staðráðnir í að láta morgundaginn verða á forsendum gærdagsins. Enn sjá þeir ekki sína miklu sök, sína stóru skuld, vita ekki til þess að þeir hafi gert neitt rangt. Þeir mega ekki halda áfram eins og ekkert hafi í skorist, vegna þess að það hefur allt í skorist - allt hrundi, allt fór.

Ég vil ekki sjá að þeir komi nálægt því að skapa það þjóðfélag sem bíður barnanna minna og þeirra barna. Þeir standa fyrir hugmyndafræði sem má aldrei oftar trúa, aðferðir sem má aldrei oftar beita."

Þetta sagði Guðmundur Andri.

Ég skora á Íslendinga að brjótast úr hlekkjum hugarfarsins og byrja á að breyta sjálfum sér.

****************************************

Ef einhver skyldi velkjast í vafa um hvaða hlekkir hugarfarsins eru einna hættulegastir er hér lítið, glænýtt dæmi.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Pistill á Morgunvakt Rásar 2 - 23. október 2009
• Pistill á Morgunvakt Rásar 2 - 23. október 2009

Vanhæfir stjórnendur, gráðugir ráðgjafar, sinnulaust eftirlit

Maður er nefndur Jeff Randall og hann er með viðskiptaþátt á sjónvarpsstöðinni Sky. Í gær spjallaði hann við Tony Shearer, fyrrverandi bankastjóra Singer & Friedlander sem Kaupþing keypti á sínum tíma. Shearer fór yfir ýmislegt sem læra mætti af reynslunni og nefndi hina alræmdu lánabók Kaupþings. "Þeir brutu allar reglur." Lítum á spjallið.

Fjallað var um Tony Shearer í byrjun febrúar þegar hann kom fyrir rannsóknarnefnd breska þingsins og bar Kaupþingsmönnum ekki góða söguna. Ég skrifaði um málið á sínum tíma og birti umfjöllun Channel 4 um væntanlega yfirheyrslu nefndarinnar og um Kaupþing - Singer & Friedlander frá 2. febrúar 2009.

Hér er yfirheyrslan í þingnefndinni 3. febrúar 2009 og annar pistill hér.

Hér er svo fréttaumfjöllun um yfirheyrsluna á Stöð 2 - 3. febrúar 2009.

Að lokum er hér afar fróðlegur pistill Sigrúnar Davíðsdóttur um Kaupþing og Singer & Friedlander þar sem hún vitnar m.a. í samræður sínar við Tony Shearer um þátt forseta Íslands í að Kaupþingsmenn tengdust hinum gamla, enska banka og geislabauginn yfir Kaupþingi. Og síðan annar pistill Sigrúnar um aðdraganda aðgerðanna í Bretlandi fyrir rúmu ári.

 

Jón Steinar minnir á fréttaskýringu áströlsku stöðvarinnar ABC frá 22. september sl. í athugasemd nr. 2. Ég fann upptökuna af þættinum í sarpinum mínum og bæti hér við til fróðleiks. Þarna er rætt við bæði Íslendinga og útlendinga, þeirra á meðal Gunnar Sigurðsson, Robert Wade og áðurnefndan Tony Shearer. Mjög áhugavert efni.

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Lánabók Kaupþings

Niðurlæging þjóðar

"Haltu þér saman!"

...hrópaði ég í tví- eða þrígang þegar ég reyndi að horfa og hlusta á vettvang dagsins í Silfrinu í dag. Þar sat kona sem greip hvað eftir annað fram í fyrir öðrum gestum, stal orðinu og þvaðraði botnlaust bull. Ein af þessum óþolandi gjammgelgjum á þingi sem kann enga mannasiði. Kom upp um fáfræði sína, vanþekkingu og getuleysi til að segja nokkurn skapaðan hlut af viti og ruddi út úr sér utanbókarlærðum frösum - kannski úr stjórnmálaskóla eða einhæfu skoðanaumhverfi. Svona framkoma er ekki bjóðandi áhorfendum og konan má skammast sín fyrir að eyðileggja umræðuna í eina þættinum af þessum toga sem boðið er upp á í íslensku sjónvarpi. Og því miður var hún eini fulltrúi kvenþjóðarinnar í þessum þætti.

Ég held að það sé misskilningur að opna Silfrið fyrir stjórnmálamönnum aftur. Mér er mjög minnisstæður feginleikinn sem greip um sig í þjóðfélaginu fyrir ári þegar þeim var úthýst og "venjulegu fólki" boðið að koma og ræða málin. Á meðan sá háttur var hafður á fengu allir að ljúka máli sínu, sýndu hver öðrum og þáttastjórnanda almenna kurteisi og áhorfendum þá sjálfsögðu virðingu að gjamma ekki eins og fífl, grípa orðið, tala ofan í aðra, leyfa fólki ekki að ljúka máli sínu og almennt að haga sér eins og illa upp aldar gelgjur. Áhorfendur Silfursins fengu miklu meira út úr umræðuköflum þáttanna og þeir sem voru hættir að horfa á Silfrið, að mestu leyti vegna fyrrgreindra gjammara, fóru að horfa aftur og líkaði vel.

Tveir viðmælendur Egils í dag voru með glærur. Þetta virkar ekki nógu vel - a.m.k. ekki fyrir mig. Mér finnst ekki gott að sjá hvað á glærunum stendur, jafnvel þótt skjárinn sé stór. Ég varð vör við á Fésinu í dag að fleiri voru á þessari skoðun, svo ég fékk glærur Jóns F. Thoroddsen sendar í tölvupósti og er búin að stækka þær og setja inn í þetta albúm. Fólk getur þá opnað þar og stækkað hverja glæru fyrir sig á meðan það horfir aftur á umfjöllun Jóns um gervimarkaðinn sem hér viðgekkst í fjármálalífinu. Ég vonast til að fá glærur Hjálmars Gíslasonar líka og meðhöndla þær þá á sama hátt með þeim kafla Silfursins.

Jón F. Thoroddsen í Silfri Egils 25. október 2009

Kyrrð, fegurð og óspillt náttúra Íslands

Vísdómsorð sem vega þungt

Þessum vísdómsorðum ætla ég að beina til alþingismanna og ráðherra af báðum kynjum og þakka Sólveigu Ólafsdóttur kærlega fyrir þetta frábæra innlegg í athugasemd við þennan pistil. 

Í bókinni Stríð og söngur, eftir Matthías Viðar Sæmundsson, sem kom út hjá Forlaginu árið 1985 er viðtal við Guðrúnu Helgadóttur þar sem Vilmundur kemur við sögu. Guðrún hefur orðið:

"Stjórnmálalmenn eru haldnir þeirri villutrú, að tilfinningalíf og stjórnviska fari ekki saman. Flestu fólki hættir raunar til þess að skipta daglegu lífi sínu í hólf þar sem ekki er innangegnt á milli. Á daginn nota menn vitið, á nóttunni ástina, og listina við sýningaropnun á laugardagseftirmiðdögum. En vit ástar og lista er engin viska, ekki heldur stjórnviska.

Þær konur sem ganga inn í heim þeirra stjórnmála, sem karlmenn hafa búið sér til, ættu að forðast þetta sundurhólfaða líf. Við eigum einmitt að opna á milli hólfanna. Það er engin ástæða til að vera eins og heil hreppsnefnd í framan þó að maður sé á þingi. Því síður er það fólk traustvekjandi sem misst hefur lífsneistann úr augunum.

En lífsneistinn er kulnaður, af því að allir eru að þykjast. Auðvitað eru allir að skrökva, að sjálfum sér og öðrum. Engri manneskju er þetta líf eðlilegt, en fæstir þora að opna á milli. Hvers vegna skyldi ekki geta verið gaman að sitja á Alþingi? Alþingi ætti að vera staður gleði og tilhlökkunar. Til hvers erum við þarna? Til þess að gera líf fólksins gott og fallegt. Eða hvað?

Nei. Aðallega eru þarna ábúðarmiklir karlar að lesa hver öðrum tölur úr Fjárhagstíðindum og skýrslum Þjóðhagsstofnunar, dauðir í augunum. Orð eins og börn, konur, list, ást hamingja, fá menn til að fara hjá sér, þau bera tilfinningasemi vott. Og tilfinningar eiga ekki heima á Alþingi. Innst inni finnst þeim konur ekki eiga að vera þar heldur. Þeir eru svo hræddir um að við gleymum vitinu heima á morgnana og komum með ástina með okkur í vinnuna.

Stundum sakna ég Vilmundar. Hann átti það til að taka vitlausa tösku."

Mér finnst við hæfi eftir þessi vísdómsorð Guðrúnar að setja inn lagið Elska þig af plötunni Von með Mannakornum sem flutt var í Kastljósi fyrir skemmstu.

 

Einar Már og Kjarni málsins

Mörgum eru greinarnar hans Einars Más í fersku minni - þessar sem birtust í Morgunblaðinu í fyrravetur og urðu undirstaðan í Hvítu bókinni góðu. Einar Már er kominn á kreik aftur og þar sem þessi grein er merkt númer 1 er væntanlega von á fleirum. Þótt flestir séu hættir að lesa Morgunblaðið er sumt einfaldlega skyldulesning. Þessi birtist í dag - smellið þar til læsileg stærð fæst.

Svívirða, sársauki, sorg og söknuður

Ég hef verið að velta ýmsu fyrir mér, rifja upp, pæla í þjóðarsálinni, merkingu orðanna, skilning okkar á þeim og samhengi hlutanna. Ég hef verið að hugsa um fólk og hvernig það upplifir kreppuna. Ég hitti lítinn hóp af góðu fólki eitt kvöldið í vikunni. Þar sagði ung kona: "Þetta er velmegunarkreppa". Það má til sanns vegar færa - a.m.k. hjá sumum. Önnur kona sagði reynslusögu. Hún var í apóteki og fyrir framan hana í röðinni var gömul kona að sækja lyfin sín. Þegar verið var að afgreiða gömlu konuna fór hún að skjálfa - hún grét. Þarna stóð hún með aleiguna í höndunum, 12.000 krónur. Lyfin kostuðu 9.000. Átti hún að borga lyfin og eiga bara 3.000 krónur til að lifa af út mánuðinn eða...? Þessi gamla kona var ekki að upplifa velmegunarkreppu.

Eflaust er þetta veruleiki margra þótt eldri borgarar séu kannski í meirihluta af því þeir hafa ekki tök á að auka tekjur sínar á neinn hátt. En þetta er gömul saga og ný. Það hefur alltaf verið til fátækt á Íslandi og alltaf hefur verið stéttskipting í okkar "stéttlausa", litla þjóðfélagi. Kannski er þetta meira áberandi nú en alla jafna, ég veit það ekki. Maður spyr sig hvers vegna í ósköpunum ekki er hægt að jafna lífsgæðin betur í örsamfélagi eins og okkar - af hverju þeir sem hafa yfrið nóg og gott betur geta ekki hunskast til að hjálpa sínum minnstu bræðrum og systrum. Af hverju nokkrum einstaklingum finnst bara sjálfsagt að velta sér upp úr peningum eins og Jóakim aðalönd á meðan aðrir eiga ekki til hnífs og skeiðar.

Ég verð að viðurkenna að ég skil ekki slíkan þankagang - hef aldrei gert og mun aldrei gera. Mér finnst þetta svívirðilegt og óafsakanlegt.

Svo er það sársaukinn. Við vorkennum okkur alveg óskaplega. Okkur finnst illa með okkur farið af alþjóðasamfélaginu svokallaða. Fólk, sem fætt er með silfur- eða jafnvel gullskeiðar í munni og hefur ekki hugmynd um hvað það er að líða skort eða þurfa að neita sér um nokkurn hlut, lætur eins og heimurinn sé að farast af því það fær ekki sínum prívatvilja framgengt í öllum málum svo það geti hlaðið enn meira undir sig og sína.

Mér hefur æ oftar, í öllum ósköpunum sem hafa gengið á, orðið hugsað til forsíðumyndar á tímariti sem ég kom auga á fyrir margt löngu. Ég keypti tímaritið og geymdi forsíðumyndina. Ég gerði það til að minna sjálfa mig á hvað ég hef það helvíti gott - hvað sem á gengur og þrátt fyrir allt og allt. Til að minna sjálfa mig á hve kvartanir okkar Íslendinga yfir léttvægum, efnislegum lífsgæðum eru í raun fáránlegar þegar upp er staðið. Þetta var í ágúst árið 1992 og myndin var á forsíðu The Economist. Stríðið í Bosníu var í algleymingi og þar átti fólk um sárt að binda. Ég gróf þessa forsíðu upp og skannaði hana inn í tölvuna. Sjáið þið það sem ég sá þá og sé enn? Hvað erum við að kvarta?

Ég hef líka verið að hugsa um stjórnmálin og stjórnmálamennina og -konurnar. Reyni öðru hvoru að fylgjast með umræðunum á Alþingi en gefst alltaf upp. Þvílíkur farsi! Þvílíkar gervimanneskjur og gervimálstaður sem þar er á ferðinni! Hvaða fólk er þetta eiginlega sem kosið var til að leiða þjóðina á erfiðum tímum? Gjammandi gelgjur og útblásnar blaðurskjóður? Það er undantekning ef einhver kemur í ræðustól og talar af hugsjón, skynsemi og sannfæringu. Þá hugsa ég til Vilmundar Gylfasonar og hans stutta en minnisstæða ferils á þingi. Og ég sakna heiðarlegra hugsjónamanna og -kvenna sem hægt er að treysta.

Vilmundur lést langt fyrir aldur fram og hans var sárt saknað af ótalmörgum. Blöðin voru uppfull af minningargreinum um hann, en ein er mér minnisstæðust þeirra allra. Það var persónulegasta og stórkostlegasta minningargrein sem ég hafði lesið á þeim tíma, og hún var eftir Guðrúnu Helgadóttur sem þá sat á þingi fyrir Alþýðubandalagið.

Guðrún sagði m.a. í minningargrein sinni, sem bar hinn einfalda titil Til Vilmundar og birtist í Þjóðviljanum á útfarardegi Vilmundar 28. júní 1983: "Þú þoldir svo miklu meira en ætla mátti, vegna þess að þú varst svo heiðarlegur og sanntrúaður á málstað þinn, og svo ótrúlega lítið kænn. Fyrir þá eiginleika kveðja þig í dag þúsundir Íslendinga í einlægri sorg. Þeir vita að við eigum kappnóg af kænu fólki." Svo segir Guðrún seinna: "Sannleikann í þér tókst þér aldrei að dylja. Þess vegna þótti svo mörgum vænt um þig, og þess vegna var ýmsum ekkert hlýtt til þín. Sannleikurinn er ekki öllum fýsilegur fylgisveinn." (Af hverju tengi ég þessi orð við Bjarna Ben og Sigmund Davíð... og fleiri af þeirri sort?) Í grein sinni minnist Guðrún á ræðu ræðanna á Alþingi - ræðu sem enn þann dag í dag er talin sú besta sem þar hefur verið flutt. Takið eftir ummælum Vilmundar um nýja stjórnarskrá og varðhunda valdsins. Ég hengi ræðuna neðst í færsluna.

Það er þetta með stjórnmálamenn, heiðarleikann og sannleikann. Hve marga stjórnmálamenn sem nú sitja á þingi væri hægt að skrifa slík eftirmæli um?

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Þingræða Vilmundar Gylfasonar 23.11.1982 - Krossgötur 17.1.09
• Þingræða Vilmundar Gylfasonar 23.11.1982 - Krossgötur 17.1.09

Á að reka eða raka?

Og Ketill orkubloggari sendi Birni þetta bréf.

Nýr vettvangur fyrir Egil Helga

Mikið hefur verið rætt og ritað í dag um orð Björns Bjarnasonar um Egil Helgason og meinta hlutdrægni hans. Á undan Birni tjáðu sig einnig tveir flokksbræður hans, þeir Hannes Hólmsteinn og Sturla Böðvarsson um Egil, Silfrið hans og bloggið. Þessum mönnum hugnast ekki að sannleikurinn komi upp á yfirborðið og almenningur fái tækifæri til að gagnrýna það sem honum þykir gagnrýnivert.

En Egill þarf engu að kvíða. Í fyrsta lagi verður ekki hlustað á þessi skelfingarviðbrögð fyrrverandi valdamanna sem þrá það eitt að halda áfram að stýra umræðunni, eins og þeir hafa gert um árabil, og beita þöggun að eigin geðþótta. Í öðru lagi sýndi Egill í gærkvöldi að hans bíður nýr og glæstur ferill kjósi hann að skipta um vettvang. Það er aldrei of seint að prófa eitthvað nýtt.

Afmælisskaup - Skjár 1 - 20. október 2009

 

Hér er sama lag flutt af Willy Nelson og Ray Charles

 

Réttur karla sem vilja ríða konum

Nú hljóma fréttir um mansal og glæpaklíkur því tengdu í öllum fjölmiðlum. Það fer um mann nístandi hrollur við tilhugsunina um að konur neyðist eða séu neyddar til að selja sig - hver sem ástæðan er og hver sem á því hagnast fjárhagslega. En þetta er gömul saga og ný og alltaf eru einhverjir sem mæla vændi bót eins og Una Sighvatsdóttir bendir á í stórfínum pistli í Mogganum í dag. Í honum bendir Una m.a. á hina göfugu frjálshyggjumenn og -konur í Frjálshyggjufélaginu sem standa vörð um réttindi karla sem vilja ríða konum. "Tilraunir til að stjórna lífi borgaranna..." er eitur í beinum frjálshyggjunnar eins og sást t.d. á afnámi regluverks í fjármálaheiminum, sem varð efnahag Íslands að fjörtjóni. Kannski er það misskilningur hjá mér, en mér virðast frjálshyggjumenn vera mestu anarkistarnir af öllum.

Þessi sena úr kosningaþætti á RÚV 20 apríl sl. er ógleymanleg. Hér er það Ragnheiður Elín sjálfstæðiskona sem virðist bera óblandna virðingu fyrir því sem hún minnir á að sé "elsta atvinnugreinin". Flokkur Ragnheiðar Elínar hefur aldrei beitt sér af neinni alvöru gegn vændi eða reynt að sporna við því. Maður spyr sig af hverju... Ekki má skerða "frelsi" einstaklingsins til athafna, jafnvel þótt það frelsi leiði til helsis annarra. Það á miklu frekar að reka Egil Helgason fyrir að hampa sannleikanum og taka afstöðu með honum. Sannleikanum verður enda hver sárreiðastur.

 

Að lokum bendi ég á stórfurðulegt, mótsagnakennt viðtal við súlukóng Íslands sem ég birti hér.

Óskar Bergsson og Eyktin hans

Það var fróðlegt að fylgjast með athugasemdum á Fésinu þegar Kastljósið var sent út fyrr í kvöld og fjallað um Óskar Bergsson og vinnubrögðin sem hann er þekktur fyrir. Ég ætla ekki að hafa það eftir sem sagt var en ekki fór á milli mála hvaða skoðun fólk hefur á siðlausri hagsmunapólitík Óskars. Ég ætla heldur ekki að hafa eftir hvað kollegar hans og samstarfsfólk víða í borgarkerfinu segir, það verður að koma fram annars staðar.

Það eru einmitt svona stjórnmálamenn sem fólk vill ekki lengur. Þeim er ekki treyst og þeir eru holdgervingar spillingarinnar sem kom okkur á kaldan klakann. Ég minni á þetta aftur fyrir kosningar í vor.

Kastljós 20. október 2009

 

Munið þið eftir þessu viðtali þar sem Þóra reyndi hvað eftir annað að benda honum á siðblinduna, en án árangurs. Ég skrifaði nokkur orð um þetta hér.

Kastljós 17. febrúar 2009

 

Fréttir Stöðvar 2 - 19. og 20. október 2009

 

 

Brátt verða hliðin opnuð

Kunningjakona mín kom heim eftir stutta dvöl í útlöndum fyrir rúmri viku. Hún hafði ekki farið út fyrir landsteinana um nokkurt skeið og henni brá þegar hún kom aftur. Þetta er næm kona og hún sagðist hafa fundið svo neikvæða orku þegar hún steig á íslenska grund. Þetta kom mér ekkert á óvart. Neikvæðnin er nánast áþreifanleg í samfélaginu. Og það á sér vitaskuld ofureðlilegar skýringar.

Þótt ég ætli ekki að fara náið út í saumana á margslungnu andrúmsloftinu á Íslandi hér og nú er ég sannfærð um að hin neikvæða orka sem kunningjakona mín fann við heimkomuma er nátengd réttlætinu. Ef það er eitthvað sem okkar þjakaða og þjáða þjóðarsál  þarfnast um þessar mundir er það réttlæti.

Búið er að skrifa undir Icesave-samning sem skuldsetur okkur í marga áratugi - en þeir sem höfuðábyrgðina bera ganga lausir og baða sig í illa fengnu fé eins og Jóakim aðalönd. Réttlæti?

Seðlabankinn henti nokkur hundruð milljörðum í gjaldþrota bankana dagana fyrir hrun og ríkissjóður öðru eins til að bjarga fjármagnseigendum. Vanhæfur seðlabankastjórinn og einn af arkitektum hrunsins, sem loks tókst að losna við úr embætti með lagasetningu í febrúar, þeytir nú skítabombum út um víðan völl sem ritstjóri um leið og hann reynir að hvítþvo sjálfan sig og þátt sinn í hruninu. Réttlæti?

Virkjana- og stóriðjusinnar fara nú mikinn og heimta að allt verði virkjað, orkuauðlindir þurrausnar í margar kynsóðir, til að breiða yfir gróðærisklúður einkavinavæddra bæjarstjóra sem seldu sér og vinum sínum opinberar eigur og settu bæjarfélögin sín á hausinn. Auðlindum kynslóðanna á að fórna á altari græðgi nokkurra manna og frasarnir fljúga. Álver eða dauði! Minnir óhugnanlega á æðið sem reið yfir þegar fjármálabólan var að þenjast út. Réttlæti?

Þetta eru bara þrjú dæmi af ótalmörgum sem varpa kannski einhverri ljóstýru á hina neikvæðu orku sem svífur yfir vötnunum á Íslandi. Eygjum við einhverja von? Vonandi - en eitt er víst: Ef hrunflokkarnir ná aftur völdum getum við, sem krefjumst réttlætis og þráum það umfram allt, pakkað saman og farið. Þá verða allir hrunvaldar hvítþvegnir og haldið áfram þar sem frá var horfið í einkavinavæðingar- og spillingarferlinu. Þá verður réttlætinu ALDREI fullnægt, sannið þið til. "Alting bliver igen som för", eins og segir í textanum með myndinni af Jóakim hér að ofan.

Pistillinn minn á Morgunvaktinni síðasta föstudag fjallaði ekki nema óbeint um þetta. Jú, kannski ljóðið hans Eyþórs. Ég kaus alltént að skilja það þannig að ljónið í búrinu væri réttlætið - og að brátt verði hliðin opnuð og ljónið brjótist út. Guðir allra trúarbragða hjálpi þeim sem á vegi þess verða. Hljóðskrá er viðfest neðst. Pistlunum er útvarpað svo snemma að það er enginn vaknaður - ja... að minnsta kosti ekki ég.

Ágætu hlustendur...

Einu sinni, endur fyrir löngu, var ég stolt af að vera Íslendingur. Spáði ekkert of mikið í pólitík en fylgdist samt með. Las blöðin, horfði á fréttir, lagði saman tvo og tvo og dró mínar ályktanir. Muldraði í barminn, tautaði og tuðaði, skammaðist yfir misvitrum ákvörðunum ráðamanna en hafðist ekki að. Reyndi ekki að fá greinar birtar í dagblöðum eða leggja orð í belg á annan hátt. En ég hugsaði mitt og safnaði í hugarsarpinn.

Hvað ætli þessi lýsing eigi við marga Íslendinga? Hve margir hafa hingað til beygt sig af þýlyndi undir hið lífseiga ofbeldi stjórnmálaflokkanna, sem kveður á um að við megum bara tjá skoðanir okkar með atkvæðinu á fjögurra ára fresti? Við eigum að þegja og hafa okkur hæg þess á milli. Ekki hafa skoðanir og leyfa stjórnmálaflokkunum að athafna sig í friði - hvort sem þeir eru að efna eða svíkja kosningaloforðin, láta þjóðina styðja innrásir og stríð eða gefa eigur hennar vinum sínum. Er þetta lýðræði? Ja... að minnsta kosti ekkert venjulegt lýðræði.

Já, ég var stoltur Íslendingur. Stolt af landinu mínu og þjóðinni minni. Menntaða fólkinu, náttúrunni, hreina loftinu, tæra vatninu og jafnvel eldgosum og jarðskjálftum. Slíkt tilheyrði því að vera Íslendingur. Árið 1983 var ég á leið heim eftir stutta heimsókn til Frakklands. Þegar ég fór í gegnum vegabréfaskoðun á flugvellinum í París sagði maðurinn sem þar vann: "Ah... Ísland! Ekkert sjónvarp á fimmtudögum og í júlí - og enginn bjór!" Ég var þessu vön en honum fannst þetta skemmtileg sérkenni og við hlógum dátt saman. Ekki varð ég vör við að hann vissi fleira um Ísland. En það gerði ekkert til, ég var örugg í þeirri fullvissu, að það væri gott að vera Íslendingur.

Nú er öldin önnur. Þegar Íslendingar viðurkenna þjóðerni sitt erlendis nú um stundir - ef þeir þora því á annað borð - fá þeir glósur um að við séum þjófar og glæpamenn. Ekki er talað lengur fallega um land og þjóð, bara minnst á hrunið og spurt af hverju ekki sé enn búið að handtaka neinn fyrir að ræna þjóðina. Fyrir að rýja hana inn að skinni - ekki aðeins af fé heldur líka sjálfsvirðingu, stolti og reisn. Og við spyrjum líka: "Af hverju? Hvað dvelur réttlætinu?"

Stundum finnst mér ég vera eins og dýr í búri. Ég æði um, öskra svolítið á blogginu, en finnst ég vera innilokuð á svo margan hátt. Kefluð með hendur bundnar í skuldafangelsi og sé ekki ennþá von um betra líf eða réttlæti, almenningi til handa. En svo las ég lítið ljóð í nýútkominni ljóðabók eftir Eyþór Árnason, hið kunna ljúfmenni sem fékk verðlaun Tómasar Guðmundssonar á þriðjudaginn fyrir sitt fyrsta verk. Ljóðið heitir Dagar og það veitti mér örlitla von:

Dagar

Dagarnir eru
eins og ljón
í búri

Ég bíð í hringnum

Brátt verða
hliðin opnuð

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Pistill á Morgunvakt Rásar 2 - 16. október 2009

Fleiri "faldar" myndavélar

Ég setti inn tvö myndbönd hér sem óvíst er hvaðan eru og í hvaða tilgangi eru gerð. Það mun þó koma í ljós fljótlega, skilst mér. Sem og boðskapur þeirra. En hér er þriðja myndbandið og mér duttu strax í hug fréttirnar um aðbúnað erlendra farandverkamanna þegar gróðærið stóð sem hæst.

Álverin og auðlindin

Halldór Baldursson - Mogginn 17. október 2009

"Formannssynir fyrr og nú"

Mikið hefur verið rætt um hinn svokallaða "nepótisma" og "cronyisma" sem þýðir frændhygli og/eða einkavinavæðing, og er þá einkum verið að tala um stjórnsýsluna á Íslandi og aðrar áhrifastöður í þjóðfélaginu. Carsten Valgreen er fyrrverandi aðalhagfræðingur Danske Bank og einn af þeim sem skrifuðu fræga rannsóknarskýrslu árið 2006, þar sem varað var við því sem var að gerast á Íslandi en var hæddur og spottaður af íslenskum yfirvöldum og auðmönnum fyrir vikið. Í grein sem Carsten Valgreen skrifaði í janúar sl. segir hann m.a.: "Ísland er lítið, einsleitt samfélag þar sem innbyrðis tengsl eru mikil. Þetta er bæði mikill styrkleiki og veikleiki. Þetta er rót kreppunnar. Slík samfélagsgerð virkar næstum eins og fjölskylda eða eitt fyrirtæki. Útilokun tiltekinna vandamála og ákvörðun um að þagga þau niður þróast mjög auðveldlega, og af því leiðir að erfitt er að grípa inn í þegar þau hafa hreiðrað um sig." Ég nefndi þetta í pistli um Evu Joly í júní.

Rót kreppunnar, hvorki meira né minna. Það eru stór orð en sannleikurinn er sá, að embættismannakerfið og stjórnsýslan eru gegnsýrð af pólitískum bitlingum þar sem menntun og hæfileikar hafa þurft að víkja fyrir flokksskírteinum og frændsemi. Hagsmunir flokkanna og valdsins látnir ganga fyrir hagsmunum þjóðarinnar. Eins og gefur að skilja eru þar sjálfstæðis- og framsóknarmenn í yfirgnæfandi meirihluta eftir óralanga stjórnarsetu flokka þeirra. Ég hef kallað þetta fyrirbæri fimmta valdið.

Gríðarlegar sviptingar hafa verið hjá "blaði allra landsmanna", Morgunblaðinu. Þar hefur átt sér stað ein mesta hreinsun síðari ára og nú síðast hverfa frá störfum fjórir af bestu blaðamönnunum sem eftir voru. Mbl.is ku hafa sett mikið niður og Moggabloggarar hverfa á önnur mið hver á fætur öðrum. Þeir sem eftir eru kvarta yfir að hafa ekki almennilegar fréttir til að tengja bloggin sín við. Þetta sést reyndar glöggt á heimsóknartölum helstu fréttabloggaranna, sem mér virðist hafa hrapað. Og Mogginn hefur breyst verulega eins og Gunnar skrifar t.d. um hér.

Mikilfengleg árásarhrina er í gangi hjá sjálfstæðismönnum gegn bloggi, gagnrýni og frjálsri fjölmiðlun. Tjáningarfrelsið á að beisla, einkum tjáningarfrelsi Egils Helgasonar að því er virðist, því sannleikurinn má ekki koma í ljós. Það er hættuleg þróun að þeirra mati sem stórskaðar valdastrúktúrinn sem þeir voru búnir að koma sér upp. Aðalmálpípa árásarhrinunnar skreið út úr fylgsni sínu þegar Leiðtoginn settist í ritstjórastólinn og skvettir nú skoðunum sínum yfir landslýð af miklum móð og hirðir ekkert um hvað er satt og rétt. Völdin skulu endurheimt með lygum og óhróðri ef ekki vill betur til. Hér mærir hann t.d. félaga Björn og segir hann betri en Egil Helgason. Ekki vissi ég að samkeppni væri þar á milli, en takið sérstaklega eftir orðum hans um Evu Joly. Það fer um mig ónotahrollur við tilhugsunina um hvað verður um rannsóknir á gerendum hrunsins ef þetta lið kemst aftur til valda. Svo fabúlerar hann um meinta samsærisfundi nokkurra manna sem ég hef öruggar heimildir fyrir að hafi aldrei átt sér stað.

En aftur að nepótismanum. Sagt er að eigendur Morgunblaðsins geti ráðið og rekið þá sem þeim sýnist og það er strangt til tekið alveg hárrétt. Engu að síður gagnrýni ég harkalega þann gjörning eigendanna að reka blaðamenn á sjötugsaldri sem höfðu varið allri starfsævi sinni á blaðinu og áttu eftir örfá ár í eftirlaun. Löglegt kannski, en fullkomlega siðlaust. Því fylgir nefnilega mikil samfélagsleg ábyrgð að reka fjölmiðla.

Jóhann Hauksson skrifaði bloggpistil í gær um væntanlega viðbót við blaðamannaflóruna á Mogganum. Og viti menn! Það er sonur besta vinar aðal - en ekki hvað? Mannsins sem sigldi áreynslulaust inn í Hæstarétt á flokksskírteini og vináttuböndum. Jóhann vitnar í grein sem nýi blaðamaðurinn skrifaði fyrir tæpum tveimur árum þegar FLokkurinn réð son Leiðtogans, óverðugastan umsækjenda, í dómaraembætti fyrir norðan. Þar beitir blaðamaðurinn þekktum réttlætingum fyrir lögbrotum og siðleysi: Þetta hefur verið gert áður! Og fyrst þeir gerðu það megum við gera það líka. Hér er grein blaðamannsins úr Morgunblaðinu 25. janúar 2008:

Ég bendi á áðurnefnt blogg Jóhanns hvað innihaldið varðar - en vil þó sérstaklega staldra við lokaorð greinarinnar. Lýsinguna á meintu lýðræði á Íslandi þar sem pöpullinn fær að segja skoðun sína á fjögurra ára fresti en er gert að halda kjafti þess á milli og vera ekki með neitt væl, þ.e. gagnrýni. Þannig hefur lýðræðið verið túlkað af a.m.k. sjálfstæðis- og framsóknarmönnum sem sátu í valdastólum allt of lengi. En við vitum betur, einkum eftir atburði ársins.

Embættisveitingin sem hér er fjallað um er væntanlega öllum í fersku minni. Björn Bjarnason lét Árna Mathiesen ráða aðstoðarmann sinn og son Leiðtogans í embætti sem hann var talinn síst fallinn til af umsækjendum. Þráinn Bertelsson gerði þessu m.a. skil í dagbókarfærslu í Fréttablaðinu 22. desember 2007. Embættisveiting þessi er með þeim umdeildari hin síðari ár og ekki að ástæðulausu. Árni reif bara kjaft yfir gagnrýninni, var væntanlega að hlýða fyrirmælum, og viðhafði fordæmalaus orð um væntanlegt álit Umboðsmanns Alþingis. Margir vilja meina að með þessu máli hafi pólitískur ferill Árna verið ráðinn. Enda starfar hann nú loks við það sem hann menntaði sig til, dýralækningar.

Árni Mathiesen og Umboðsmaður Alþingis - mars 2008

 

Frá hruni hefur mikið verið talað um bætt siðferði hjá yfirvöldum, í stjórnsýslunni og meðal almennings. Staðreyndin er nefnilega sú að "hvað höfðingjarnir hafast að, hinir meina sér leyfist það." Yfirvöld verða að ganga á undan með góðu fordæmi, hvaða flokkar sem eru við völd hverju sinni. Ég bind vonir við að Þjóðfundurinn í næsta mánuði taki siðferðið föstum tökum og tali enga tæpitungu. Vonandi fær þessi maður að vera með í þeirri umræðu.

Faldar myndavélar

Á foreldrafundi

 

Á Slysó